Адам Жасампаз Эссе
Адам Жасампаз Эссе
Опубликовано - 1 год назад | По предмету
Қазақ тiлi |
автор kalamkas24
Адам жасампаздығы - ізгілігінде.
Ізгілік (гуманизм) - адамның кісілік қадір-қасиетін, адамның еркіндігін, адамның бақытқа құштарлығы мен талпынысын, адамның құқығы мен жауапкершілігін, арын, намысын, мейірбандығы мен қайсарлығын, адамның жасампаздығын - яғни адамның барша адами қасиеттерін ұлықтайтын, даралығы мен дамуын діріптейтін идея.
«Ізгілік пен игілік жоқ жерде әсемдік те жоқ» деп Сократ айтқандай, ізгілік адам бойындағы асыл қасиеттердің бірі. Ізгілік ешқашан да өлмейді.
Ізгілік – өнегеліліктің шыңы. Ізгі адам қашанда өзгелерге жақсылық ойлап, жамандық атаулыдан аулақ болады. Ол өзгелерге қамқор болып, көмектесіп, «тек жақсылығым тисе екен» деген ізгі ниетте болады.
«Атадан бала тусайшы, ата жолын қусайшы» деп, халық атадан балаға мұра болып келе жатқан жақсы қасиеттерді келесі ұрпақтың бойына сіңіріп, ізгілікке тәрбиелейді.
Сондықтан қолымыздан келгенше ата – ана, бойымыздың өнегелі тәрбиесін бойымызға сіңіріп, ізгілік нұрын жинайық.
«Талапты бала талпынған құстай» дегенді мен былай түсінемін: ұшуға талпынған құсқа ұқсап, талапты бала да әрдайым алға қойған мақсатына жетуге тырысады. Оған ешқандай тосқауыл кедергі бола алмайды. Ақырында, көздеген мақсатына жетеді.
Гуманизм (лат. Нumanitas — (Human - Кісі) — адамның кісілік қадір-қасиетін, адамның еркіндігін, адамның бақытқа құштарлығы мен талпынысын, адамның құқы мен жауапкершілігін, арын, намысын, мейірбандығы мен қайсарлығын, адамның жасампаздығын - яғни адамның барша адами қасиеттерін ұлықтайтын, даралығы мен дамуын діріптейтін идея.Гуманизм туралы пікір дүниетаным ретінде өте күрделі феномен болып табылады. Ол көп деңгейлі мәнге ие, пәндік тұрғыдан көп мазмұнды және өзінің көрініс беруі тұрғысынан көп формалы болып табылады. Бұл формалардың жетеуін бөліп алып қарауға болады: теориялық, әлеуметтік, тарихи, психологиялық, әлеуметтік және саяси-құқықтық, экзистенциалды, әлеуметтік-мәдени. Бірінші үшеуі кез келген мәдени феноменге тән. Одан кейінгілері гуманизмнің әр түрлі жақтарын қамтиды. Мысалы, гуманизмге ерекше психология, әлеуметтік, саяси-құқықтық мәртебе, экзистенциалды құндылық тән. Осылардың жиынтығы метагуманизмді, гуманизмнің дүниетаным ретіндегі және мәдениеттің феномені ретіндегі рефлексиясын береді. Өзінің мәні тұрғысынан гуманизм теорияның (сенімдер мен білімер) және адам өмірінің, практикасының имманентті бірлігі ретіндегі дүниетаным болып табылады. Гуманизм адамға тән гумандылықта негізделеді адамдардың ішкі жан дүниесінен туатын гумандық сезімдері мен іс-әрекеттерінде көрінеді. Осы әрекеттерден адам өмірінің ең позитивті, жасаушы, шығармашыл жақтары бастау алады. Теориялық, діни, көркем әдебиет және т.б. арқылы бейнелене отырып, гуманизм көп түрлі гуманистік ілімдер түрінде көрініс береді. Егер гуманизмнің нақты бір мазмұнына көңіл аудармай, оның құрылымын, логикасын және адамның гуманистік әркеті арасындагы қатынастың сипатын талдайтын болсақ, біз теориялық объект ретінде бұл дүниетанымға қатысты рефлективті деңгейге көтерілеміз. Гуманизм кең мағынасында мәдениеттанулық детерминантты, адам өмірінің өзіндік құндылықтарын мойындау негізінде өмірлік құрылымның жалпы принциптерін білдіреді. Бұл жағдайда ол әлемнің барлық халықтарының рухани тарихында бар, яғни ол гуманизмнің әмбебаптық мәнін білдіреді. Дәстүр бойынша гуманизм білім мен тәрбие арқылы адамның жетілу жүйесінен көрінеді.
Философ-экзистенциалистер үшін гуманизация негізгі өмірлік құндылықтар мен оның қоғамдағы орны мен рөлін басқаша ойлау жағдайымен байланысты. Технологиялық қоғамға сәйкес гуманизация мәселесі Э. Фроммның «Үміт революциясы» (1969) еңбегінде көтерілген. Психолог К.К.Платонов техниканың гуманизациясын инженерлік психологияның мәні, техниканың адамның ерекшелігі мен іс-әрекетіне сай келуі тұрғысынан қарастырған. Гуманизация адамгершілікке жету жолындағы жеке және әлеуметтік келісілген жағдайды білдіреді. Біздің ойымызша, гуманизация табиғат пен социум әлемінің «адамдануын» көрсетеді. Гуманизм құбылыс әрі жағдай ретінде ұзақ тарихқа ие және соған сай оның мәнінің түсініктемелері де әртүрлі. Гуманизмнің маңызды сипаттамаларын оның шығу тегін зерттегенде түсінуте болады. Бұл қиын теориялық мәселе. Гуманизмнің бастауларын зерттеуте кіріскен қай зерттеуші болмасын өзінше шешуі қиын, тарихи түрленімі бар және рационализациялануы қиын адам табиғаты, жақсылық пен жамандық, өзгешілдік және басқа да ұғымдарға кездеседі. Сонымен бірге жалпы болса да оның шығу тегін анықтау керек, себебі ары қарай талдау да осыған байланысты болады. Алдымен кейбір көзқарастарға тоқталайық.
Гуманизмнің қалыптасуын адамның бойында жиналған қасиеттермен байланыстыратын тұрақты дәстүр бар. Кейде «адамдық» ұғымын адам мәнінің сипаты ретінде қолданады. Белгілі философ, Ресей гуманистік қоғамының Президенті В.А. Кувакин гумандықты адамның туғаннан пайда болған антропологиялық белгісі деп жазады. Ол: «Адамның мәні, мақсаты, оның құндылығы мен шынайылығы адамның өзінде. Тек осы жағдайда ғана қоғам, табиғат, ештеңе, белгісіздік, Құдай (егер бар болса) өз дәрежесінде бағаланады, тек осы жағдайда олар шынайы құндылыққа ие болады. Гуманизмнің негізгі алғышарты осындай», — дейді. Л. Иожеф те «Мәдениеттегі гуманизм және гуманизмдегі мәдениет» мақаласында бұл мәселеге тоқталады. Ол логикалық ойлау құралдары адамның абсолюттік құндылығын дәлелдеп бере алмайды деп көрсетеді: «Мұны анықтаудың жалғыз мүмкіндігі — әлемдік құрылымның болмыстық негізіне емес, адамның өмір сүру фактісіне сүйену керек. Адамның өзіндік санасы бар болғандықтан ол өзін әлемнің орталығы ретінде жариялайды». Отыз жылдық психотерапевтік тәжірибе негізінде адам табиғатының жақсы жақтары жайлы жазған К.Роджерстің көзқарасы анық. Адамның мәнін бұлай бағалау шетелдік гуманистік қозғалыс теорияшыларының зерттеулерінің көпшілігінде кездеседі. П. Куртц адамдағы рационалдық бастаудың басымдылығын, ал С. Ламонт адамның жақсылыққа қарай талпынысын басты деп көрсетеді.
Бірақ адамның антропологиялық ерекшелігі ретінде гумандылықты түсіндірудегі негізгі қайшылықтарды байқамауға болмайды. Ең алдымен көзге түсетіні осы немесе оған қарама-қайшы тезистің түбегейлі дәлелденбеуі болып табылады. Адам табиғатынан мейірімді ме, әлде мейірімді емес пе деген бұрыннан келе жатқан философиялық пікірталастың негізінде абстрактілі адам жатса, онда талас шексіз болуы мүмкін. Әр тарихи кезеңде бұл пікірталастың екі жағы да өзекті болған, дағдарыста, не дағдарыстың алдындағы кезеңдерінде зұлымдық мәселесі өткір қарастырылды, ал мұндай жағдайлардың адамзат тарихында аз болмағандығынан зұлымдық феномені көп зерттелді. Бір-біріне ұқсас түсініктерді көрсетуге болады: денсаулық-дерт, бейбітшілік-соғыс, ал өзінің қауіптілігімен мәселенің дерт, соғыс сияқты жақтары көп назар аудартады.
Жақсылықтың бірінші, бастапқы болуы туралы абстрактілі ұғымның да белгілі бір қаупі бар. Де Садтың «Философия в будуаре» еңбегіне талдау жасап болғаннан кейін философ Л.В. Прокофьев: «Адамдағы тығылып жатқан қасиеттердің жаңа қырын ашуға тырысу, классик байқағандай, ондай қасиеттер өте көп, этикалық жағынан өте еркін көзқарасты көрсетеді. Онда олардың қандай да болмасын табиғи қасиеттерін жоғалтатын менмендік пен өзімшілдікке көңіл аударуынан адамның намысы мен мәртебесі әрқашан өз дәрежесінен төмендей береді. Әлемді адам арқылы өлшеп, оны тек адам арқылы көру әлем үшін де, адам үшін де қайғыға әкеліп соқтырады», — деп жазады. Біздің пікірімізше, зайырлы гуманистік негізде адамды құдайдың орнына абсолютті ізгілік ретінде қою үрдісі жүріп жатыр. Ол Ренессанстық гуманизмнен бастау алатыны белгілі. Латындық негізге енген тілдерде адамдық және гуманистік синоним сөздер болып табылады. Бұл терминдерді практикада қолдануда гуманистіктің құндылықтық мәнін адамдықтан жоғары көрсетуі адамға байланыстының бәрінің гуманистік бағытта болмайтындығы, оның адам феноменіне қарағанда кеш пайда болгандыгын көрсетеді. Гуманизмнің пайда болуының жалпы себептерін зерттеу ресейлік философтар И.М. Борзенко, В.А. Кувакин, А.А. Кудишиналардың бірігіп жазған «Қазіргі гуманизмнің негіздері» (2002 ж.) деген еңбегінде қарастырылған. Олар адамның өмірде көріну сапасы «адамзат тарихының ерте кезінен, гоминидтің — homo sapiens-ke, тобырдың қоғамға айналумен бірге пайда болып, дамыған», — деп көрсетеді.
Ары қарай олар гуманизмнің пайда болу себептерін тірі табиғаттың пайда болуымен, әсіресе оның заңдылық, шығармашылық мінез сияқты сипаттарымен, ашықтық, бағытталған және дамудың үздіксіз процесі, сонымен бірге табиғаттың белгілі бір құбылыстарының тіршілік етуінің абсолюттік емес кепілдігі сияқты ерекшеліктерімен байланыстырады. Гуманизмге қатысты авторлар: «Дамудың көрсетілген сипаттары гуманистік дүниетанымда өз бейнесін табады. Біріншіден, олар табиғи, кездейсоқ емес, ойлау қабілеті бар жоғарыдан реттелген материя-энергия ретінде адамның психофизиологиясы негізінде пайда болған. Екіншіден, гуманизм — бұл еркін адамның шығармашылық дүниетанымы, бұл оны әлемдік дамудың шығармашылық сипатымен жақындастырады. Үшіншіден, гуманизм дүниетанымы өзінің ашықтығымен, тұрақты өзгеруі мен дамуымен, адамның ішкі әлемінің шексіздігі ретіндегі қатыстылығымен ерекшеленеді. Төртіншіден, гуманизм абсолютті ақиқат пен аяқталғандық дегенді білдірмейді», -деп көрсетеді. Бұл жағдайда табиғи болмыс негіздеріне жүгіну діни нұсқадан еш артық емес. Айтылған авторлардың көрсетуі бойынша, гуманизм мен оның тарихына талдау жасау адамның жеке даралыгының жақсы жақтарын шексіз түгендеп, тарихтағы болған идеяларды теріп шығуға алып келеді. Қайдан шығатыны белгісіз адамның өзіндік құндылығын жәй ғана сипаттап қою мәселеден қашуды білдіреді. Адамның даму деңгейіндегі қогамдық прогрестің рөлін көрсете отырып, В.А. Туев былай дейді: «Бұл дамудың негізі қажеттілік болып табылады, себебі олар адамның белсенділігінің негізгі жүйесі, яғни адам болмысының жалпы негізі ретінде жүреді».
Ізгілік (лат. Нumanitas — адам табиғаты) — адамның еркін ойлауының әр түрлі көріністерімен байланысты; оған сәйкес еркіндікті, адамның индивидуалдық дамуын уағыздайды.[1]
Қоғамдық жағдайы мен өзінің шығармашылық күштерін еркін дамытатын жеке бас құқығына тәуелсіз түрде, адамның құндылығын, адамдардың арасындағы тендік, әділеттілік, адамгершілік қатынастарды қуаттайтын көзқарастар мен идеялар жиынтығы.[2]
Ізгілік — әдеп санаты; адамның қоғамдық және жеке өміріндегі құбылыстардың мұратқа қатысты жағымды адамгершілік мәнін бейнелейді, моральдық-қоғамдық сананың неғұрлым жалпы ұғымдарының бірі. Ізгілікке қарама-қарсы ұғым — зұлымдық. Нақ ненің бағамдалып отырғанына (жеке адамның қылығы, моральдық сапасы, адамдардың қарым-қатынастары не әлеуметтік қызметі) орай, ізгілік неғұрлым нақты ұғым нысанын алады — жақсылық, қайырымдылық, әділеттілік және т.б. Әдеттегі ұғынуда ізгілік ұғымының мазмұны моральдық құбылыстарға қоса басқа да жағымды құндылықтарды қамтиды; бұлар игілікпен теңдестіріліп, жағымдыны, пайдалыны, белгілі бір әлеуметтік топтардың мүдделеріне сай келетін мақсатқа лайықтыны білдіреді. Бірсыпыра жағдайларда жеке және жалпы мүшелерді қанағаттандыруға бағытталған іс-қимылдар арасындағы, өткінші жағдайлардың ықпалымен жасалған бағамдаулар мен жалпы адамзаттық негізі бар пайымдаулар арасындағы, субъективтік тілектерден не сол сәттегі көкейкесті қажеттіліктерден туындаған шешімдер мен мұрат жолындағы құлшыныстан туыңдаған шешімдер арасындағы шектерді дұрыс анықтау қиынға соғады. Тарихи тұрғыда ізгілік адамдар арасындағы бытыраңқылық пен жатсынуды жеңуге, өзара түсіністікті, моральдық теңдік пен туысқандық бірлікті орнықтыруға жәрдемдесетін іс-қимылдар мен қоғамдық бастамаларды білдіреді. Ізгілікті бұлайша ұғыну — мұратқа ұмтылған адамның өз нәпсілерінен, материалдық мұқтаждықтан, жеке адамға жасалатын топтық және қоғамдық қысымнан тәуелсіз болуына себептесіп, ізгіліктің тарихи және жағдаяттық нақтылықтарына гуманистік тиянақтылық береді. Идеяда ізгілік адамның кемелділікке құлшынысын бейнелейді. Ізгілік зұлымдыққа антитеза ретінде ұсынылғанда жеке тұлғаның іс-әрекетінде, қасиеттерінде бейнеленеді. Зұлымдыққа қарсы қойылғанда ізгіліктің мазмұны іс жүзіндегі бағыттылыққа ие болады. Адам ізгілікті таңдағанда зұлымдыққа қатысып анықтап алуға, оны жою қажеттігін, ізгілік пен зұлымдықтың осы қарама-қарсылығын туғызған себептерді жеңу керектігін ұғынуға тиіс. Ізгілік идеясы зұлымдыққа қарама- қарсы болғандықтан ғана емес, адамның басқа алдындағы және өзінің алдындағы міндеттері жүзеге асырылғанда өзінің әлеуметтік нақты мәніне ие болады. Ізгілік пен парыздың қатынасы проблемасьін сонау классикалық философия қойған болатын. Бұл ұғымдар идеялық түрде адамдардың мінез-құлқын реттеу амалдарының әр алуан, өзара тәуелді сәттерін бейнелейді. Ізгілік мақсат ретінде адамдардың мінез-құлқына реттеушілік ықпал жасайды да, осы арқылы әлеуметтік талап, міндеткерлік түрінде көрінеді.
Сайт
Главная
Задать вопрос
Аккаунт
Вход
Регистрация
Посетители, находящиеся в группе Гости , не могут оставлять комментарии к данной публикации.
Удалить последние сообщения от пользователя
Адам жасампаздығы – ізгілігінде — Знания.site
Эссе на казахском языке на тему Адам ... - Есть ответ на shkole.net
11 сынып Өзін өзі тану сабағы 6 « Адам жасампаз » - YouTube
Эссе на казахском языке на тему Адам жасампаздыгы даю 10 балл пожалуйста...
Адам – жасампаз 5-сабақ Өзін-өзі тану 11-сынып Дәйексөз Ізгілік марапат...
Влияние Мировых Войн На Окружающую Среду Реферат
Как Грибоедов Раскрывает Характер Молчалина Сочинение Рассуждение
Егэ Сочинение По Литературе Темы 2019
Контрольные Работы По Математике Класс Перспектива
Сочинение На Тему Признаки Осени