Адам Мен Заман Эссе
Адам Мен Заман Эссе
Облыс әкімі Амандық БАТАЛОВТЫҢ төрағалығымен өткен бұл жолғы жиында былтырғы жылыту маусым...
Әрқайсымыз үшін «Сыбайлас жемқорлыққа жол жоқ» – деген ұран етенеден таныс. Б...
Халқымыз ғасырлар бойы мәдениеті мен өнерін, дәстүрі мен асыл мұрасын алтын бесігінде тербетіп келе...
«Өсетін елдің әкімі ақынына жақын болатынын» халық айтады. Қалып айтпайды. Оның ай...
Іле ауданына қарасты Байсерке ауылы аймағында негізін қалайтын бүкіләлемдік компания «ЛУКОЙЛ&...
Елбасының «Нұрлы Жол» бағдарламасы аясында қала тұрғындарын баспанамен қамтамасыз ету м...
Күні кеше Қарасай ауданының орталығы Қаскелең қаласындағы Мәдениет үйінде Қазақстан Республикасы Біл...
Облыстық мәслихаттың VI шақырылымының кезектен тыс II сессиясы өтті. Оған облыс әкімі Амандық Батало...
Елдің экономикалық дамуына серпін беретін 5 институттық реформаны жүзеге асыру бағытындағы «10...
Сұрапыл соғыс салып кеткен сан миллион жауынгердің жүрегіндегі суық сызды Жеңістің құрметіне жанған...
Қазақ әдебиеті мен тарихында аты бедерленіп, хаты айшықталған әр тұлға – өз заманының перзенті...
Сайын даланың төсінде салтанатпен ғұмыр кешкен елдің тыныштығын күзету – ер-азаматты...
Жеңіс мерекесі қалада жан-жақты аталып өтті. Ардагерлеріміздің арамызда барына қошемет кө...
Сарқан ауданы Амангелді ауылдық округіндегі «Алмалы» сервистік...
Көктемгі егін егу науқанына кіріскен облыс егіншілеріне, дала өндірісінің озық технологияларын...
От пен суды қатар кешіп, басын бәйгеге тік-кендер ел есінде мәңгі сақталмақ, жаттал&s...
Кеше Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Жер кодексінің қо...
Сұрапыл соғыс жылдары майдан даласында елі үшін қасық қаны қалғанша шайқасқан кешегі жауынгер, бүгі...
Отан қорғаушылар күнінде арқа сүйер ер-азаматтарымызды құттықтап, олардың ел алдындағы ер...
Қайратына мінсе қара сөзбен қабырғаңды қайыстырып, шерленгенде шарайна жерді шайқар, айбат...
Адам баласы тағдырының қалай жалғасатынынан хабарсыз. Сонда да болса жақсылықтан үмітті пенде дұрыс...
Облыс әкімі Амандық Баталовтың төрағалығымен өткен жиында облыстың әлеуметтік-экономикалы...
Еліміздегі бірлік пен берекенің, бейбітшілік пен тыныштықтың айқын үлгісі мамыражай мамыр айым...
Алматы облысының Заречный кентінде Елбасы – Қазақстан Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшыс...
Көпұлтты отбасы қазір ешкімді таңғалдырмайды. Ынтымақ, бірлігі жарасқан елімізде ұлттардың араласуы...
1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі күні қарсаңында Талдықорған қаласы Достық үйінің мәжіліс...
Адамзаттың игілі үшін жан сала қызмет көрсетушілердің бірі – дәрігерлер. Дені сау ад...
Адамзат тарихындағы ең зұлмат соғыстың артта қалғанына биыл 71 жыл. Нағыз табандылық пен батырлықтың...
Тарыққанда тығырықтан шығарар, қамыққанда мұң тарқатар, қуанғанда көңіліңді көкжиекпен астастыр...
«Тағдыр – таразысының» келесі кейіпкерімен сұхбаттасу ма...
Жұма, 19 Маусым 2015 18:00
АДАМ және ЗАМАН
Тағы осы тақырып бойынша:
Үйірмеге үйір қыздар »
Мұқағали ақын: «Адам мен заман жайлы ойлағанда жаныңа маза бермейтін және әлгі ойларды өлеңнен гөрі қара сөзбен жазған жөн болатын тақырыптар бар. Сондай толғаныс сәттерінде айтарыңды түйіндеп, ел ұғатындай қысқа қайырыммен жазуға тырыс», деп айтушы еді. Аға аманатын орындауға ұмтылып, ел кәдесіне жараса, әсіресе, жастардың жадында жүрсе деген үмітпен адам мен заман жайлы қысқа қайырым жазбаларды назарларыңызға ұсынып отырмын.
«Өмір – дәптер. Адам – қалам. Қызмет – көрініс. Уақыт – жойқын, бірде алдап кетеді, бірде жоқ етеді», – деген екен өз заманында Козьма Прутков деген ойшыл. Осы сөз рас-ау. Өкініштісі, біз соны түсіну былай тұрсын, ойлап та қоймаймыз. Бәрін кеш ұғамыз, сосын өкінген боламыз. Пендеміз ғой.
Мына заман елдің байлығын қара басының қамына қалауынша пайдаланған кейбір тойымсыздарға майдай жағып тұр. Заманың – мынау. Адамың – анау. Қайтпек керек?! Данышпан Абайды да күңіренте күйзелткен осындай ит тірліктер ғой. Өз заманында әділдіктің туын көтеріп, шындықты бетке айтқан Махамбеттің басын алған, ұлы Абайға у бермек болған қара ниет пенделердің сарқыты қазір жоқ деп айта аласың ба?
Өмір дегеніміз – адамдардың өзін әлдебір алданышпен өткізетін ұзақ әрі қысқа уақыты ғана секілді. Мәселен, біреулерге қорасындағы малы, келесі біреуге әупірімдеп әрең жеткен қызметі және біреуге ұрлап-бөрлеп жиған дүниесі мен тыққан арам ақшасы алданыш. Кейде өзімнен-өзім сұраймын: «Мына өмірде осы менің алданышым не?», – деп. Мүмкін, біріне-бірі жалғасып, ешқашан таусылмайтын ойлар ма екен? Әлде ойым жеткенмен, осы жасыма дейін қолым жетпей келе жатқан ақ қанатты армандар ма?
Әлгінде ғана күні кеше ортамызда жүрген, тіршілігінде талайды қан қақсатқан, қызметтегі билігін асыра пайдаланып, көп адамды жылатқан кісінің жаназасына қатыстым. Оның мәйітін қабырстанға қарай алып жүрерде жаназасын шығарған имам:
– Бұл кісі қандай адам еді? – деп үш рет дауыстап сұрады.
Әлгі кісіні ақтық сапарға шығарып салуға жиналған барша жұрт марқұм болған жанның тіршілігінде талайларды жылатқанын біліп тұрса да, амалсыздан:
– Жақсы адам! Жақсы адам! Жақсы адам! – деп үш мәрте дауыстап айтты. Иә, мына өмірден Дінмұхамед Қонаев ағамыз секілді шын жақсы адам боп өткенге не жетсін?
«Сендердің байлық дегендерің – ертеңгі күні бір керегі болар-ау деп жасырып, қауіптене күзетіп отырған дүние ғана», – депті кезінде ойшыл қаламгер Жебран Халил Жебран. Өте дәл айтқан. Өкініштісі, қазір көп адамдар осы «аурумен» ауырады. Тегін байлықты басып қалуды бақыт санайды және осыны «іскерлік» деп түсінеді. Елден де ұялмайды. Құдайдан да қорықпайды.
Бүкіл жер бетіне, барша адамзат баласына сәулесін төгіп, нұрын шашып тұрған Күннің шуағына жүрегі гүлдей нәзік жандар да, кемеңгер данышпандар да, өкініштісі, қара жүрек қанішерлер мен ел байлығын тегін «еншілеп», имансыздықпен басып қалған алаяқтар да, Отанын сатқан опасыздар да бөленеді. Өкініштісі де сол, бұл үшін Жер бетіне түгел шуағын төккен Күнге қалай өкпе айтарсыз?
Қарағандылық талантты жас ақын Дидар Қамиев деген бауырымның Жүрсін Ерман ағасына өлеңмен жазған хатын оқыдым. «Ине байғұс жалаңаш қалады екен, әлемді киіндірем деп жүргенде», – дейді. Ойланып қалдым. Қазір қолында билігі барлардың көбі өзгені киіндіруді емес, өзіне ғана бәрін алып, өзгелерді жалаңаштап, әлгілердің барын сыпырып қалуға даяр тұратынын көріп те, біліп те жүрміз. Ал адал өмір сүргісі келген жанның бұл замандағы хал-жайын айттың не, айтпадың не? Ақын бауырым осыны меңзеп отырған секілді.
Лев Толстой жарықтық адам мен заман жайлы: «Таза өмір сүру үшін ұмтылыс керек. Жаңылыс, бұлқыну, шатасу, арпалысу, қателесу және қайтадан бастау, тастау, сол тастаған ісіңді қайтадан бастау керек. Үнемі күрес пен күштілікті бастан кешіру керек», – дейді. Жасым алпыстың бесеуіне келген мен де кейде бәрін жаңаша бастағым, әлдебір нәрселерді жаңаша тындырғым келеді. Амал не, ой жеткен жерге қол жете бермейтіні тағы бар.
Сіз әлдебіреудің ақша қуған заманда: «Менің бұл әрекетім дұрыс болмаған екен», – деп өз мінін мойындағанын көрдіңіз бе? Көне үнділіктер: «Өз ақымақтығын түсінген ақымақты дана дей бер, ал өзін дана санайтын ақымақты ақымақ демеске лажың жоқ», – деп айтыпты. Қазір тегін байлықтың жолын тауып, басып алған алаяқтардың көбі өзін «мини құдай» санайтын болып алды. Ондайларды «данышпан» дегенше, арын ақшаға таптап, халықты сорған тойымсыз, обыр деу керек шығар?
Оңаша бір сәттерде балалық шағым өткен ауылым – Қайнарды, Үлкен Текес пен Кіші Текес аталатын тау өзенін, әкемнің жайлауы болған Көккемер мен Үшкүнгейді, қыстауы болған Қаратауды көз алдыма елестетемін. Кино лентасындағыдай. Бәрі есімде. Әкемнің замандасы – аңшы, салдырлақ Әбілғазы мен келіндері, «Білдің бе, қайынаға» дейтін сиыршы Зейнәбін, қойшы құрман Мұқан, сары Қашқынбай, «Герой шал» Тұрысбек Жұрқабаев, Қосай қарт, жесір қойшы Әсия да күні кешегідей есімде.
Жас ұлғайған сайын соңымда қалған сол көне сүрлеулерді жиі ойлап, сағынатын болдым. Барғым-ақ келеді ауылыма. Араласам деймін балдәурен кезімде тай мініп жортқан жоталарды. Алайда, сол ауылда қазір маған құшағын ашып: «Келе ғой, ақыным, мынау – сенің туған өлкең! Саф ауасын жұт. Таудың мөлдір бұлағынан ішіп, шөліңді бас», – деп тұрған кім бар дейсің?
Күнкөрістің қамымен бес-он малдың соңында қарбаласқан ел. Сондықтан тізгінді тартып, өзіммен өзім жүрген жайым бар. Жолым түскенде ата-бабамның мәңгілік мекені болған қорымға бұрылам. Білген дұғамды жасап, оларға Құран бағыштаймын. Сондай сәтте біртүрлі жеңілдеп қалғандай сезінем өзімді.
Данышпан Абай айтпақшы, осы жасқа жеткенше, аудандық, облыстық, республикалық мерзімді басылымдарда, телеарналарда қарапайым тілші, редактор болып жүріп мен де біраз өмір кешіппін. Сан түрлі адаммен араласыппын. Дүние мен мансап десе, жанын бергендерді де, адалдықтың туын жықпаған жүрегі таза адамдарды да қара басының қамын ойлап, ар-иманын қиналмастан сатқандарды да, өз пайдасы үшін біреуді жылатқандарды да, ор қазып құлатқандарды да көріппін.
«Заман – сайқал, Адам – қу, Кей сана – кір», – деп бастаған дүнием әлі күнге аяқсыз тұр. Адам мен заман жайлы біздің көрмегеніміз бен білмегеніміз әлі де аз емес. Көріп те келеміз. Көре де берерміз.
Шағын бау-бақшам бар. Жеміс ағаштарының таңдайы кеппесін деп суарамын. Бөгде шөптерден тазартам. Сонда байқағаным адамға аса қажетті әлгі жеміс-жидекті өсірмеуге тырысып, жердің ылғалын өзіне тартып алатын арам шөптердің тамыры тым тереңге кетеді екен. Қара ниеттерді көргенде әлгі арамшөптер елестейді көзіме.
Кейбір қаламгер әріптестеріміз бен әртістер атақ алуға, шеттерінен «жұлдыз» болуға құмар. Бұл бақталастық па, әлде «жұлдыз ауруы» ма? Данышпан Абай, жыры семсер Махамбет, Отан үшін от кешкен Қасым Аманжоловтар атақсыз-ақ, мемлекеттік сыйлықсыз-ақ әр қазақтың жүрегінен орын алғанын қазіргі атаққұмарлар бір сәт ойлап қойса қайтер еді?
ҚазМУ-дың журналистика факультетінде бірге оқитын сөзі де, өзі де өткір қыз бар еді. Бір жолы кездесіп қалып, Мұқағали ағадан қалай қорыққанын қызық қып айтып бергені бар:
– Газет редакциясындағы жұмыс орнымда отырғам. Мұқағали ақынның залда күркірей сөйлеп келе жатқанын естіген соң кабинеттің ашық тұрған есігінен қарай қалайын. Ұзын шашын бір сілкіп қойып, тура маған қарай келе жатыр. Алабұртып, әлденені өзіне-өзі айтып, сөйлеп келеді. Басы сынып, жағдайы болмай тұрғаны байқалады. Ол кабинетіме кіре бергенде қорыққанымнан стол үстінде тұрған пластмассадан жасалған сары ала гүлді ала сап: «Аға! Мына гүлді сізге сыйлаймын. Алыңыз», – деп бәйек болып жүрмін. Ақын ағам шарт кетті. «Әй, қыз! Сенің ұсынып тұрған гүлің де, қылып тұрған қылығың да жасанды. Мә! Өзің ал! – деп пластмассадан істелген гүлімді стол үстіне лақтырып жіберді де, сыртқа қарай адуын мінезбен аттап бара жатты. «Мыналарыңның бәрі інге кіріп кеткен бе?» – деп есіктерін ішінен жауып алған өзге кабинеттерді бір шолып өтті. Сөйтті де: «Бүгін қаша тұрыңдар! Ертең менің жырымды іздейтін боласыңдар, қызталақтар!» – деді де сыртқа беттеді. Кең жауырынды ақынның соңында қалған мен өзімнің әлгі оғаш әрекетімді, тығылып қалған әріптес ағаларымның қулық қылығын ойлап өзімнен-өзім булықтым.
Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі,
Мұқағали Мақатаев атындағы сыйлықтың лауреаты.
Алматы облыстық, қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық газет
АДАМ және ЗАМАН
Ж. дәдебаев: абай адам мен заман туралы
Заман өзгерді ме? заманды адам өзгертті ме?
Заман өзгерген ба, әлде адам ба? - Cұрақ-Жауап
Заман ба, әлде адам ба өзгерген? / Блог... / КерекИнфо
Контрольная Работа По Биологии 8 Класс Мышцы
Сочинения Англ Языку
Алгебраические Дроби Сокращение Контрольная Работа
Небольшое Сочинение На Тему Дом Моей Мечты
Поэма Твардовского Василий Теркин Сочинение