📣 АШУРА ОРАЗАСЫН НЕШЕ КҮН ТҰТУ КЕРЕК?

Биылғы хижра жыл санауы бойынша Ашура күні 9-қыркүйекке сәйкес келеді. Осы орайда, мұсылмандар арасында Ашура оразасын неше күн тұту керек деген сұрақ туындайтыны рас. Бүгінгі шағын жазбабымызда осы тақырыпқа қатысты шариғи дәйектемелерді талқылайтын боламыз.

Ғалымдардың бірауызды пікірі бойынша, Ашура күні ауыз бекіту – мустахаб. (Бәдә'ис-сана', 2/79)

Оған дәлел ретінде, әбу Қатада (рахимахулла) жеткізген танымал хадисте Алла Елшісі ﷺ айтады:

وصيام يوم عاشوراء أحتسب على الله أن يكفر السنة التي قبله

"Ашура күнгі ораза өткен жылғы күнәлардың кешірімі болады деп Алладан үміт етемін."

Абдулла ибн Омар (радиаллаһу әнһума) жеткізген хадисте Алла Елшісі ﷺ былай деген:

" إِنَّ عَاشُورَاءَ يَوْمٌ مِنْ أَيَّامِ اللَّهِ فَمَنْ شَاءَ صَامَهُ وَمَنْ شَاءَ تَرَكَهُ "

"Расында, Ашура Алланың күндерінен болған күндердің бірі. Кім қаласа ораза ұстасын, ал қаламаса, ұстамасын." (Мүслим, 1126)

Жалпы бұл күні ораза тұтуға қатысты үш түрлі көзқарас бар (Фатхул-Бари, 4/246):

1) Тек қана Ашура күні ораза тұту. Ханафи мәзхабы ғалымдарының бір тобының көзқарасы бойынша тек қана Ашура күні ауыз бекіту - мәкруһ (тәнзиһән). (Дуррул-Мұхтар, 2/91).

Бұл пікірді имам Шурунбулали, Бадруддин әл-Әйни, ибн Әбидин, ибн әл-Хумам, имам Хаскафи (рахимахумуллаһ) сынды ханафи мәзхабының таңдаулы фақиһтары таңдаған. Сондай-ақ, атақты "Фатауа әл-Һиндия" (1/202) кітабында да осылай жазылған.

Олардың сүйенген дәлелі, Алла Елшісі ﷺ Ашура жайлы хадистерінің бірінде былай деген:

لئن بقيت إلى قابل لأصومن التاسع

"Егер келесі жылы аман болсам, тоғызы күні де ауыз бекітемін." (Муслим, 1134)

صوموا التاسع وخالفوا والعاشر الیھود

"Тоғызы және оны күні де ауыз бекітіп, яхудилерге ұқсамаңдар!" (Мусаннаф Абдурраззақ, 7839; Сунан әл-Кубра, 8404)

Екінші топ ханафи мәзхабы ғалымдарының пікірінше, тек қана Ашура күні ораза тұту мәкруһ емес. Себебі, бұл күні ораза тұтудың үкімі, жоғарыда баяндағанымыздай, мустахаб. Бұл пікірді ұстанғандар қатарына имам Кәсәни, Әнуар Шах Кашмири, Әбу Зафар Усмани, Абдул-Хақ Дәхләуи (рахимахумулла) секілді атақты фақиһтар мен мухаддистер кіреді.

2) Ашураға кейінгі (тоғызы) не алдыңғы (он бірі) бір күнді қосып ұстау.

Бұл көзқарас яхудилерге ұқсамау туралы жоғарыда баяндалған хадиске негізделеді. Сондай-ақ, Алла Елшісіне ﷺ христиандар мен яхудилердің осы күнді құрметтеп, ораза тұтатыны айтылғанда:

فَإِذَا كَانَ الْعَامُ الْمُقْبِلُ - إِنْ شَاءَ اللَّهُ

"Алла қаласа, келесі жылы біз тоғызы күні де ораза тұтамыз" деген. (Муслим, 1134)

Ибн Аббас (радиаллаһу әнһума) Ашураға дейінгі немесе одан кейінгі бір күнді қосып ұстағаны жеткен, әрі сапарда болса да бұл амалын тоқтатпаған. (Табари, Тәхзиб әл-әсәр, 537)

3) Үш күн қатарынан ауыз бекіту. Бұл ибн Хәжәр Әсқалани, ибн Қаюм әл-Джаузия (рахимахумуллаһ) сынды ғалымдардың көзқарасы бойынша, ең дұрыс пікір осы.

Оған себеп, адам Ашура күнін есептеу барысында жаңылып, бұл күннің сауабынан қол үзіп қалуы мүмкін. Ханбали мәзхабының ғұламасы ибн Қудама (рахимахуллаһ) имам Ахмадтың былай дегенін айтады:

"Кімде-кім ораза ұстауды қаласа, тоғызы және оны күні ауыз бекітсін. Ал, кім күн санаудан жаңылысса, үш күн қатарынан ауыз бекітсін" (әл-Муғни, 1/441).

Десе де, кейбір фақиһтар оны және он бірі күні ауыз бекіту бұдан абзал деп санаған. (Мирқат әл-Мәфәтиһ, 4/1412; Имдәд әл-Фәтәуә, 2/118)

Қорытындылай келе түйіндер болсақ,

Мүмкіндігінше, бұл күні үш күн қатарынан ауыз бекіткен абзалырақ болады, себебі, бұл ғалымдар таңдаған пікірдің ең дұрысырағы. Оған қоса, үш күн қатарынан ауыз бекіткен адам міндетті түрде Ашурамен кездеседі, әрі бірінші пікірде талқыланған келіспеушілікке ұрынбайды, сондай-ақ, кітап иелерінен өзгешелену туралы айтылған хадиске де амал еткен болып табылады, әрі хадистерде баяндалған сауапқа қауышады.

Ал оған шамасы жетпеген адам Ашураға алдын не артын бір күн қосып, екі күн ауыз бекітуіне болады. Сондай-ақ, мәкруһ деген пікірдің болғанына қарамастан, тек қана Ашура күні де ауыз бекітуге рұқсат етіледі. Муфтий Махмуд Хасан Гангохи (рахимахулла) айтуынша, тек Ашура күні ауыз бекіту ұнамсыз болса да, мұсылман хадисте айтылған сауабқа кенелуі мүмкін. (Фатауа Махмудия, 15/224)

Сондықтан да тым құрығанда осы күні ауыз бекітіп болса да, қасиетті күннің сауабынан қағылып қалмауға тырысқанымыз жөн. Біз өз кезегімізде, оқырман қауымға, жексенбі күнінен бастап ауыз бекітуді ұсынамыз. Сондай-ақ, ниет ету барысында, дүйсенбі күнгі нәпіл оразаға да қоса ниет етуді ұмытпауға кеңес береміз. Бұл біздің бір оқпен екі қоян атуға керемет мүмкіндік береді.

Алла Тағала тұтқан оразаларыңызды қабыл етсін!

Мақаланы дайындаған www.Yaqin.kz сайты

Мақаланы көшіріп-тарату барысында сілтеме берілуі тиіс.