Жаҳонга машҳур Nestle компанияси ҳозирги вақтда бир неча турдаги озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи корпорацияга айланган. Корпорация ишлаб чиқараётган сутли болалар таомлари, шоколад, кофе, минерал сув, музқаймоқ, йогурт, косметика ва бошқа маҳсулотларни дунёнинг деярли барча мамлакатларида харид қилиш мумкин. Nestle дунё бўйича озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи энг йирик ва етакчи компаниялардан бири ҳисобланади.
Биз сизга Nestle компаниясини асосчиси ва муваффақият тарихи ҳақида ҳикоя қилишга қарор қилдик. Nestle компанияси нима сабабдан айнан шундай аталади? Топдингиз! Компания номи унинг асосчисининг фамилиясидан олинган.
Компания асосчиси.
Анри ёки Генрих Нестле 1814 йил 10 август куни Германиянинг Франкфурт шаҳрида туғилган. Унинг отаси Иоганн Ульриха Нестле ва онаси Анна-Марии Эйман бўлган. Генрих оиладаги ўн тўрт фарзанднинг ўн биринчиси эди. Қаҳрамонимизни асли исми Генрих бўлган, аммо, фармацевтликка ўқиб Швейцарияга кўчиб ўтганидан кейин талаффузга осон бўлиши учун ўз исмини Анрига ўзгартирган. Анри Нестле Швейцариянинг Вева шаҳридаги дорихоналарнинг бирида меҳнат қилган. 1843 йил бир бой аёлдан қарзга пул олиб ликер, ром, уксус, ёғ ва бошқа маҳсулотлар ишлаб чиқарган. Анре 1860 йил 23 май куни Клементин Эман исмли аёлга уйланган. Таҳлилчиларнинг фикрича айнан турмуш ўртоғи сутли болалар таомлари ихтиро этиши учун Анрени илҳомлантирган. Нестле сигир сутига буғдой уни ва шакар қўшиб бир неча бор тажрибалар ўтказди. 1867 йил олиб борилган тажрибалар ўзининг ижобий натижасини берди, у «Анри Нестленинг унли сути» (Молочная мука Анри Нестле) номли эмизикли болалар аралашмасини ихтиро этди. Гувоҳларнинг таъкидлашича ушбу аралашма сабабли бир аёлнинг эмизикли боласи тирик қолган. Гап шундаки аёлнинг чақалоғи жуда нимжон туғилган. Уни озиқлантириш учун кўкрак сути, сигир ва ҳаттоки эчки сути ҳам тўғри келмас эди. Ана шундай нозик вақтда Анре Нестленинг болалар аралашмасини истеъмол қилган норасида болани умри сақлаб қолинган. Бу хабар тезда қўшни давлатларда ҳам тарқалди ва тез кунда Нестле ишлаб чиқарган маҳсулоти бутун Европага машҳур бўлди ҳамда катта муваффақият билан сотилди.
Маҳсулотга савдо белгисини танлаш кўп тортишувларга сабаб бўлган. Кўпчилик ишлаб чиқариладиган маҳсулотга «Оқ хоч» тасвирини беришни таклиф этганлар. Аммо, Анре «уясидаги полапонлар» тасвирини беришни танлайди. Гап шундаки «Нестле» - швейцар тилида «полапонларнинг уяси» маъносини билдиради. Шу тариқа она қуш уч полапон билан уяда ўтирган савдо белгиси пайдо бўлган. Анре Нестле эса бунинг натижасида ўз оиласининг гербини ҳам яратган.
1875 йил Анре Нестле ўз компаниясини сотиб Швейцариянинг ғарбидаги Монтрё шаҳрининг ёнида жойлашган Глион қишлоғига кўчиб келиб, шу ерда умрини охиригача яшади. Анре Нестле 1890 йил 7 июль куни юрак хуружи сабабли вафот этди. Уни Монтрё шаҳрида дафн этишди.
Компания савдо белгиси ҳақидаги маълумотни давом эттириб, шуни айтиш керакки, 1980 йилдаги компания раҳбарлари савдо белгидан битта полапонни олиб ташлашга қарор қилишди. Бундай қарор қабул қилинишида ХХ- асрнинг иккинчи яримига келиб Европалик оилаларнинг аксариятида фарзандлар сони икки нафардан ошмасди.
Рақобат.
Шуни таъкидлаш керакки Анре Нестле ўз маҳсулотини яратган вақтда Швейцарияда америкалик Чарльз ва Жордж Пейдж томонидан асос солинган қуйилтирилган сут ишлаб чиқарувчи Англия-Швейцария қўшма корхонаси хам фаолият олиб борган эди. Бу компания Nestle компаниясининг асосий рақобатчиси ҳисобланган. XIX -асрнинг 70- йилларида Nestle компанияси ҳам қуйилтирилган сут ишлаб чиқаришни бошлади. ХХ- асрнинг бошларида Nestle компаниясининг ишлаб чиқариш корхоналари АҚШ, Буюк Британия, Германия ва Испанияда ўз фаолиятини бошлади. 1905 йили Nestlé компанияси Чарльз ва Жордж Пейдж томонидан асос солинган, қуйилтирилган сут ишлаб чиқарувчи Англия-Швейцария компанияси билан бирлашди. 1906 йилда компания Nestlé Bear Brand номи билан маҳсулот ишлаб чиқаришни бошлади. 1907 йили компания ўз маҳсулотини Австралияда ишлаб чиқаришни йўлга қўйди. Осиёда истиқомат қилувчи аҳолини талабини қондириш мақсадида Сингапур, Гонконг ва Бомбейда омборхоналар ташкил этилди.
Биринчи жаҳон уруши даврида.
Биринчи жаҳон уруши бошланиши аксарият ишлаб чиқарувчи корхоналар каби Nestle компанияси фаолиятига ҳам салбий таъсир кўрсатган эди. Аммо, компания ишлаб чиқараётган қуйилтирилган сут ва сут кукунига фронтга юбориш учун давлат томонидан буюртма берилганидан кейин, компания ишлари бир мунча ижобий томонга ўзгарди. Давлат буюртмасини бажариш учун Nestle компанияси қўшимча ишлаб чиқариш корхоналарини ишга туширди. Уруш якунида компанияга қарашли ишлаб чиқариш корхоналар сони қирқдан ошган эди.
Аммо, биринчи жаҳон уруши тугагандан кейин компания иқтисодий инқирозга учради. Чунки давлат томонидан берилаётган буюртмалар тўхтатилди. Бундай қийин вазият компания раҳбариятини кескин чоралар кўришга мажбур этди.
Компанияга Швейцариялик машҳур эксперт Луис Даллас ишга таклиф этилди. Унинг ташаббуси билан ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар тури ва ҳажми кескин оширилди. Луиснинг қобилияти сабабли компания ишлари ижобий томонга ўзгарди. 1938 йил жаҳонга машҳур Nescafe ишлаб чиқариш бошланди. Нархи қиммат бўлмаганлиги, таъми ёқимлилиги ва ақл билан олиб борилган реклама ишлари натижасида Nescafe тез кунда дунё бозорини эгаллади.
Иккинчи жаҳон уруши.
Иккинчи жаҳон уруши бошлари Nestle компаниясига моддий зарар олиб келди. Йиллик даромад 20 миллион доллардан 6 миллион долларга тушди. Аммо, олиб борилган ташкилий ишлар ўзини ижобий натижасини берди. Компания ишлаб чиқариш корхоналари ва мутахассисларини бир қисмини АҚШга кўчириб ўтказди. Америка аҳолиси ва ҳарбийлари Nestle маҳсулотларини, айниқса Nescafe кукунидан тайёрланган ичимлигини ўзларининг кунлик таомномаларига киритдилар. Компания ўз маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажмини оширди. Айниқса кофе, шоколад ва сут маҳсулотларини ишлаб чиқариш бўйича дунёга етакчиларидан бирига айланди. Иккинчи жаҳон уруши якунига етганда Nestle компаниясининг йиллик даромади 225 миллион долларни ташкил этди.
Холдинг ташкил этилиши.
Иккинчи жаҳон урушидан кейинги даврда компания муваффақиятли фаолиятини давом эттирди. Ишлаб чиқарувчи корхоналар сони ошди. Ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар тури ва ҳажми ортди. Nestle компаниясини бошқа компаниялар билан бирлашиши натижасида Nestle Alimentana Company холдинги ташкил этилди. Шунинг билан компанияни кенгайиши якунланмади. ХХ- асрнинг ўрталарида консерва ишлаб чиқарувчи Cross -Blackwell, кейинчалик сабзавот ва мевалар билан савдо қилувчи Findus, 1970 йилда мевали шарбат ишлаб чиқарувчи Libby ва музлатилган маҳсулотлар билан савдо қилувчи Stouffer компания акциялари сотиб олинди.
Nestle озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқаришда катта муваффақиятларга эришганига қарамасдан, раҳбарият 1970 йилнинг ўрталарига келиб косметика маҳсулотлари ишлаб чиқариш соҳасида етакчи бўлган L’Oreal компания акцияларини харид қилишга қарор қилди.
Кейинчалик фармацевтика соҳасида фаолият олиб бораётган Alcon Laboratories Inc. компанияси сотиб олинди.
1990 йилда ишлаб чиқарилган маҳсулотларни экспорт қилишдаги тўсиқлар бекор қилинганидан кейин Nestle компаниясининг маҳсулотларини чет элга сотиш ҳажми кескин равишда ошди. Бунинг натижасида компания катта миқдорда даромад олишни бошлади.
2018 йилда компания 10 миллиард доллардан кўп даромад қилди. Ишчилар сони 308 мингдан ошди.
Ҳозирги вақтда хар бир дўконда Nestle компанияси ишлаб чиқарган кофе, шоколад, консерва, ичимлик, зиравор ва бошқа маҳсулотларни учратиш мумкин. Nestle компанияси ўз маҳсулотларини олтмишдан ортиқ давлатларга етказиб беради.
