3 декабрь – Халқаро ногиронлар куни

3 декабрь – Халқаро ногиронлар куни

t.me/andijonvssb Андижон вилоят соғлиқни сақлаш бошқармаси

Бугунги кунда бутун дунё аҳолисининг 1 миллиарддан ортиғида, яъни еттита кишидан камида биттасида муайян бир турдаги ногиронлик мавжуд бўлиб, барча ногиронларнинг 100 миллиондан ортиғини болалар ташкил этади, юртимизда уларнинг сони 670 минг нафардан ортиқни ташкил этади, Андижон вилоятида эса 55 мингдан ортиқ ногиронлар мавжуд.

- ногирон — жисмоний, ақлий, рухий ёки сенсор (сезги) нуқсонлари борлиги туфайли турмуш фаолияти чекланганлиги муносабати билан конун хужжатларида белгиланган тартибда ногирон деб топилган хамда ижтимоий ёрдамга ва химояга мухтож шахс;

- ногирон болалар — жисмоний, ақлий, рухий ёки сенсор (сезги) нуксонлари борлиги туфайли турмуш фаолияти чекланганлиги муносабати билан қонун хужжатларида белгиланган тартибда ногирон деб топилган хамда ижтимоий ёрдамга ва химояга мухтож ўн саккиз ёшгача бўлган шахслар;

Халқаро ногиронлар куни 1992 йилда 3 декабрьда қабул қилинган БМТ Бош Ассамблеясининг 47/3-рақамли қарорига биноан нишонлана бошлади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан “Ногиронлиги бўлган шахсларни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонида авваллари ногиронларни камситиш сифатида ишлатилган “ногирон” сўзи ўрнига “ногиронлиги бўлган шахс” иборасининг қўлланилиши белгиланган.

Маълумки аждодларимиз қабила-қабила булиб яшаганларида касалванд кабила аъзоларини бир четга алохида жойлаштириб алохида парваришлаганлар..., хар бир қабила аъзоси умумий ов килинган емакдан касалвандга ажратма белгиланган...

Худди шундай бўлганидек жамиятимизда хам пенсия жамғармаси ташкил этилган, шу пенсия жамгармасига барча ишловчилар уз маошларидан хаёти мобайнида ажратмалар-фоиз ажратиб тулайдилар, шу туловлардан тупланган жамгарма-пенсия жамгармаси дейилади...

Пенсия жамгармасидан кариялар учун -карилик пенсияси (ёшга доир пенсия), етимлар учун ойлик тулов (бокувчисини йукотган нафакаси) ва ногиронлик нафакаси тулаб борилади...

Қарилик пенсияси- 55 ёшдан ошган аёллар ва 60 дан ошган эркакларга пенсия туланади...

Бокувчисини йукотганлик нафакаси-бола 18 ёшга тулгунча ота ёки онадан бири вафот этган бўлса нафақа берилади...

Ногиронлик нафақаси эса - касаллик 120 кун узлуксиз (касал шу 120 кун ичида тузалмаса) ёки 180 кун узлукли (180 кун ичида тузалиб яна касаллик давом этса, алохида огир холатларда эртарок муддатларда хам)

ва касаллик асорати натижасида ТУРГУН, ЯЪНИ ДОИМИЙ тузалмайдиган холат келиб чикса ва шу холатлар хужжатларда кайд этилсагина ШАХС НОГИРОН деб топилиб- пенсия тайинланади...

Ногиронлик меъёрий хужжатларда кайд этилганидек 1 йил, 2 йил, 5 йил ва муддатсиз (муддати курсатилмасдан-умрбод дегани эмас) белгиланади...

Ногиронлик муддатсиз белгиланиши талаблари меъёрий хужжатларда талаб этилганидек маълум муддат мобайнида даволаш-профилактика муолажаларини тулик олганлиги, талаб этилган оператив даво олганлиги, протез ва бошка талаб этиладиган техник воситалари билан тулик таъминланганлиги, зарур холатда касбий таълим олганлиги ва хоказо талаблар бажарилганлиги тасдикловчи -РЯТД талаблари бажарилган холатдагина ногиронлик муддатсиз белгиланади... 

Ўзбекистонда ногиронликни белгилаш 2008 йил 08 август ойидан бери жахон стандартлари асосида-яъни хаёт фаолияти чекланганлигини аниклаш оркали белгиланади...

Қонундан лавха :

Ногиронлик гуруҳи муддатсиз белгиланади, қачонки

1. 60 ёшдан катта ногирон эркакларга ва 55 ёшдан катта ногирон аёлларга.

2. Кейинги 5 йил ва ундан ортиқ йил мобайнида ногиронликнинг I ёки II гуруҳи белгиланган, 5 йил мобайнида Даволаш профилактика муассасаси-поликлиникада тўлиқ диспансер кўригидан ўтган, реабилитация дастурлари бажарилган, шунингдек реабилитациянинг барча турлари истиқболсиз бўлган, тиклаб бўлмайдиган анатомик-функционал бузилишлар ёки зўраювчи касалликларга дучор бўлган ногиронларга.

Кўрсатиб ўтилган талаблардан ҳеч бўлмаса бири бажарилмаганда, шу жумладан бемор реабилитация, даволаш ёки операцияни, ўқишни рад этган тақдирда ногиронлик гуруҳи муддатсиз белгиланмайди.

Олдинги таҳрирга қаранг.

3. Охирги 7 йил мобайнида ногиронлик гуруҳи ўзгармаган ва кўрсатиб ўтилган давр мобайнида даволаш-профилактика муассасаларида тўлақонли диспансеризациядан ўтган, реабилитация қилиш индивидуал дастурининг барча бандлари бажарилган ҳамда кейинги реабилитация тадбирларининг барча турларининг ўтказилиши истиқболсиз бўлган III гуруҳ ногиронларига.

Кўрсатиб ўтилган талаблардан ҳатто бирортаси бажарилмаган тақдирда ҳам муддатсиз ногиронлик белгиланмайди.

Ҳар йили 3 декабрь санасида ногиронлиги бўлган шахслар кунининг нишонланишидан асосий мақсад бутун дунёда амалга ошириладиган дастур ва лойиҳаларда ногиронлар бошқа ногирон бўлмаган кишилар билан тенг ҳуқуқлилик асосида иштирок этишини, ногиронларнинг манфаатлари, ҳуқуқлари инобатга олинишини, барча мамлакатларда ногиронларнинг қадр-қимматини ҳимояловчи қонунлар ва тартиб-таомилларнинг жорий этилишини таъминлаб, барча учун очиқ ва дўстона бўлган жамият қуришдан иборатдир.

Ўзбекистонда ҳам ногиронлиги бўлган шахсларнинг манфаатларини ҳимоя қилиш, уларни жамиятимизнинг тўлақонли аъзоси эканликларини кўрсатиш мақсадида турли тадбир ва ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Ногиронлиги бўлган шахсларга қулайлик яратиш учун жамоат транспортини пандуслар, алоҳида жойлар билан, бекатлар ва маршрутларни эшиттирувчи, электрон маълумотлар таблолари каби махсус воситалар билан жиҳозлаш, улардан эркин фойдаланишни босқичма-босқич таъминлаш бўйича жойларда ногиронлиги бўлган шахсларнинг ижтимоий ҳимояси ва мослашуви самарадорлигини оширишга оид чора-тадбирлар ишлаб чиқилиши қонунларимизда белгиланган.

Дунё аҳолисининг “энг катта озчилигини” ташкил этувчи ногирон кишилар, одатда, ногирон бўлмаган кишилардан фарқли ўлароқ, соғлиги сустроқ, таълим соҳасидаги ютуқлари камроқ, иқтисодий имкониятлари чекланган ва моддий шароити ҳам ёмонроқ бўлади. Бунинг сабаби улар учун яратилган қулайликларнинг етишмовчилигидир. Бундай етишмовчилик уларнинг ҳар кунлик ҳаётида кўплаб тўсиқларни туғдиради.

Андижон вилоят соғлиқни сақлаш бошқармаси матбуот хизмати



Report Page