دروغ سیزده برای رییس جمهور
کاووس باسمنجیبپذیریم که قوی‌ترین، مستندترین، هنرمندانه‌ترین، مرتبط‌ترین و تکان دهنده‌ترین دروغ سیزده امسال را دیروز قاسم جان‌بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، گفت – آن هم نه هر جا و به هر کس، خطاب به شخص رییس جمهور، در جلسه رسمی ستاد مقابله با کروناویروس. دروغ سیزده جان‌بابایی به رییس جمهور، اثبات این بود که شیوع کروناویروس در ایران از «پیک» خود رد شده و به «پلاتو» رسیده. جان‌بابایی موفق شد این دروغ تاریخی را در صرفاً یک دقیقه و چهل‌و‌هفت ثانیه به مخاطب عالی‌مقام‌اش بقبولاند.
متن گفت‌و‌گوی معاون درمان وزارت بهداشت و رییس جمهور در زیر آمده و فیلم آن را هم پیوست یادداشت حاضر کرده‌ام.
قاسم جان‌بابایی: ... این اسلاید مال ما نیست، مال WHO است ... یک شایبه‌ای وجود داشت که آیا ما تو ایران دیر وارد تشخیص این بیماری شدیم. این نمودار WHO خیلی کمک‌کننده است. ... ما دوّمین کشور دنیا هستیم که کروناویروس رو تشخیص دادیم ... نکته‌ای که در این نمودار هست، فاصله بین اولین بیماری که تشخیص دادیم تا «پیک» بیماری رو دقت بفرمایید ... ایران اگر سیرش رو ملاحظه بفرمایید در واقع یک سیر پلاتویی پبدا کرده ...
حسن روحانی، رییس جمهور: اگر این نمودار دقیق باشه، نشون می‌ده که از پیک اصلی عبور کردیم. آیا این طوره؟
قاسم جان‌بابایی: بله، بله، همین طوره.
نموداری که جان‌بابایی از آن بهره گرفت برای گول زدن رییس جمهور به مناسبت سیزدهم فروردین‌ماه 1399 و اثبات این که کشور ما در «تشخیص» کروناویروس تاخیر نداشته – و دو بار با تاکید موکد آن را «مال» WHO معرفی کرد – نه توسط WHO تولید شده و نه اساساً موارد تشخیص کروناویروس را نشان می‌دهد. این نمودار را موسسه Our World in Data تهیه کرده که خود زیرمجموعه خیریه بریتانیایی Global Change Data Lab است. اسم اش هم هست «کووید-19، مرگ های جدید تایید شده روزانه، میانگین سه روزه» و کاری به کار موارد تشخیص داده شده کروناویروس ندارد. در ضمن، ایران نه دوّمین که دهمین کشوری است که بروز شناسایی نخستین بیمار مبتلا به کووید-19 را در حوزه حاکمیت‌اش اعلام کرد.
این از شاخص بی‌ربط، امّا اصل هنر جان‌بابایی در دروغ سیزده ابتکاری‌اش، زمینه‌سازی برای عبور از «پیک» و رسیدن به «پلاتو» است. برای انجام این کار، پس از انتخاب شاخص غلط، کافی است در سه مرحله، نمودار مربوط به ایران را استحاله کنیم. روش‌شناسی این مرحله را در زیر توصیف کرده‌ام:
الان که منحنی ایران پخ و دور و برش شلوغ شده، می‌توان – به مناسبت روز سیزدهم فروردین – توی چشم رییس جمهور نگاه کرد و گفت: «پیک اصلی همه‌گیری کروناویروس را رد کرده‌ایم و حالا، در وضعیت پلاتو هستیم».
چکیده مراحل طراحی و اجرای دروغ سیزده را همین زیر ببینید:
