НЬЮ-ЙОРКДА СИГИР СУТИ 8 МИНГ БОЛАНИ ҚАНДАЙ ЎЛДИРГАНЛИГИ ҲАҚИДА
1850 йилларда Нью-Йоркда чақалоқлар кетма-кет ўлишни бошлаганда, ваҳима мамлакатни қамраб олди. Худди шу ўн йил ичида Жон Сноун Лондонда вабо касаллигини ўрганганидек, журналист Иллюстратед газетасида 1858 йилда болалар ўлими сабабини аниқлаш учун бутун тергов ўтказган. Сутни айблаш кераклиги маълум бўлди.
"Катта шаҳарлардаги дарёлар ... чидаб бўлмас даражада чириган ва ифлосланган... улар қаерда бўлишидан қатъи назар, улар сигирларни эгри билан боқадилар ва бу сигирлар учун энг арзон озиқ-овқат, чунки уларнинг сути чақалоқлар учун ота-оналари ичадиган алкоголга қараганда кўпроқ зарарли. Шаҳарда пиво заводлари мавжуд экан, уларнинг ёнида сигирларни сақлаш жойлари қурилади, сутлари эса касаллик ва ўлимни давом эттиради".
Шундай қилиб, 1857 йилда инспектор Девид Риз бу ҳақида ёзган эди. Аммо ҳақиқат шундаки, кам таъминланган оилаларда ўз болаларини боқиш учун сут танлаш имконияти йўқ эди. Шаҳарларда ишлаб чиқарилган сутнинг 50-80 фоизи қаймоқ билан боқиладиган сигирлардан олинган.
Йигирманчи асрнинг охирида Нью-Йорк ҳеч қачон Англиядагидек энг тоза шаҳар эмас эди. Оддий қилиб айтганда, шаҳарда жуда кўп касалликлар мавжуд эди ва гўдаклар ўлими қандай тезлашганини тушуниш учун вақт керак эди. Вабо ва ич қотиши иситмаси болаларининг ҳаётига зомин бўлди - шунинг учун чақалоқ тирикми ёки йўқми, бу ҳар қандай вазиятда зарурий талаб эди.
Бутун шаҳар касал эди
Агар журналист Лесли Франк ўз фикрини охирига етказишга ҳаракат қилмаса, ҳеч ким ҳеч нарсани тахмин қилмаган бўлар эди. The Nyu-York Times ёзган:
"Агар Франк ўз эшиги олдида кимёвий моддалар билан аралаштирилган бир шиша сут ёки бошқа жирканч нарса топмаганида, бу иш жойидан чиқиб кетмаган бўлар эди. У буни билишни хоҳлади, сут намунасини таҳлил қилди ва мухбирлари ва рассомларини тўғридан-тўғри ушбу жирканч массани ишлаб чиқариш эпициентрига юборди. Унинг мутахассислари ҳақиқий ҳаётга яқин расмларни чизишган ва шу қадар ҳайратда қолган эдики, "сут" сўзи унутилиб кетган."
"Қишлоқ сути"
Сут ишлаб чиқарувчилар сутни тўғридан-тўғри "буренки" қишлоғидан олишларини таъкидлашади. Дарҳақиқат, сигирлар жуда оғир аҳволда эдилар: уларни аёвсиз равишда боқишган ва ўз нажасларида яшашга мажбур қилишган. Сут маҳсулотлари алкоголь ишлаб чиқариш натижасида ҳосил бўлган ферментланган дон ва атала эди.
Сигирлар шунчалик оч қола бошлагунларига қадар, уни истеъмол қилишдан бош тортишди. Уларнинг думлари тушиб, тишларини ҳам йўқотишди. Аммо ажабланарли нарса: секреция бузилганлиги сабабли кўпроқ сут бор, лекин таъмсиз ва зарарли. Бу деярли рангсиз, мавимси тусга эга эди ва ишлаб чиқарувчилар уни янада оқартириш учун унга крахмал, гипс ёки ун қўшдилар.
