۸ رییس دولت که پیش از رئیسی، قربانی سانحه هوایی شدند
یگانه شوق‌الشعراء
تجربه سوانح هواپیمایی برای روسای جمهور ایران اتفاق تازه‌ای نیست، اما همواره پایان خوبی داشته است. سانحه هوایی روز گذشته اما، این سنت را شکست. «سید ابراهیم رئیسی» اولین رئیس جمهوری ایران است که در یک سانحه هواپیمایی درگذشت. اما در جهان چندین تن از رئیسان دولت در سوانح هواپیمایی جان خود را از دست داده‌اند.
🔷️ سقوط دراماتیک، ۲۰۱۰
در یکی از روز‌های ماه آوریل ۱۹۴۰، حدود ۲۲هزار اسیر لهستانی با چراغ سبز استالین و به دستور رییس کمیساریای خلق در امور داخلی اتحاد جماهیر شوروی در جنگل‌های سرد «کاتین» اعدام شدند. ۷۰ سال بعد، در روز ۱۰ آوریل ۲۰۱۰ «لخ کاچینسکی»، رییس جمهوری وقت لهستان به همراه همسرش و چند عضو بلندپایه لهستان، سوار بر هواپیمای توپولوف-۱۱۵، برای شرکت در هفتادمین سالروز این قتل عام عازم روسیه بود. هواپیما، کمی پیش از رسیدن به فرودگاه، در آسمان غرب روسیه سقوط کرد و ۹۶ سرنشین آن از جمله کاچینسکی، همسرش و اعضایی دیگر از دولت‌مردان و نظامی‌های وقت لهستان کشته شدند.
این سانحه، با توجه به گذشته‌ای که با خود به یدک می‌کشید، یکی از دراماتیک‌ترین سوانحی است که برای شخص اول یک کشور رقم خورده است.
🔷️ مین و مه، ۲۰۰۴
در ۲۶ فوریه سال ۲۰۰۴ در مسیر یک کنفرانس اقتصادی، هواپیمای «ترایکوفسکی» و همراهانش، در دامنه کوه‌های جنوب شرقی هرزگوین در نزدیکی روستا‌های پوپلات و ورسنیک، در مه غلیظ و بارش شدید باران فرو می‌رود. این هواپیما به دلیل شرایط نامساعد جوی، در نهایت در ۱۵ کیلومتری جنوب-جنوب شرقی موستار سقوط کرد. هیچ یک از ۸ سرنشین دیگر این هواپیما که همراه بوریس ترایوفسکی بودند، از این سانحه جان سالم به در نبردند. هواپیمای حامل رییس جمهوری وقت مقدونیه شمالی، در منطقه‌ای سقوط کرد که در طول جنگ بوسنی در دهه ۹۰ میلادی به شدت مین‌گذاری شده بود. از این جهت، تلاش‌ها برای کشف و نجات سرنشینان هواپیما بسیار دشوار بود. منطقه مین‌گذاری شده، شرایط نامساعد جوی و تجهیزات غیردقیق باند نزدیک‌ترین فرودگاه به محل سقوط، بزرگترین مانع عملیات جست‌وجوی ترایکوفسکی و همراهانش بود.
او تنها رئیس جمهور مقدونیه شمالی است که در زمان ریاست بر دولت جان خود را از دست داد. روی سنگ قبر او در استرومیکا نوشته: «خوشا به حال آنان که برای برقراری صلح میان مردم می‌کوشند؛ زیرا ایشان فرزندان خدا نامیده خواهند شد».
🔷️ موشک و نسل‌کشی ۱۹۹۴
در ۶ آوریل ۱۹۹۴ هواپیمای حامل «ژوونال هابیاریمانا»، رئیس جمهور رواندا و «سیپرین انتاریامیرا»، همتای بروندیایی وی و نیز چند تن از مسئولان بلندپایه دو کشور به هنگام فرود در «کیگالی» هدف اصابت موشک‌های زمین به هوا قرار گرفت و منفجر شد. این حادثه در ادامه نسل‌کشی توتسی‌ها در «رواندا» را به دنبال آورد.
🔷️ پنجاب، برج مراقبت، ۱۹۸۸
محمد ضیاءالحق، رئیس جمهوری پاکستان در ۱۷ آگوست ۱۹۸۸ در جریان یک سانحه هوایی جان باخت. هواپیمای حامل او که ۳۰ سرنشین داشت، در نزدیکی شهری در ایالت پنجاب پاکستان سقوط کرد. مدت کوتاهی پس از برخاستن آرام، ارتباط برج مراقبت با هواپیما قطع شد. شاهدانی که پس از آن هواپیما را در هوا دیدند، ادعا کردند که هواپیما به طور نامنظم در حال پرواز بوده و در اثر برخورد منفجر شده است. علاوه بر ضیاء، ۲۹ تن دیگر نیز در این سانحه هوایی جان باختند. این حادثه همزمان با جنگ علیه شوروی در افغانستان اتفاق افتاد و کشته شدن تعداد زیادی از افراد مهم در این سانحه منجر به شکل‌گیری تئوری‌های توطئه شد. گمانه زنی‌هایی وجود دارد که اتحاد جماهیر شوروی و گروه‌های داخلی ارتش ضیاء در پشت این حادثه بوده اند.
🔷️ ارتفاع و اشتباه خلبان ۱۹۸۶
سامورا ماچل اولین رئیس جمهوری موزامبیک بود که در ۱۹ اکتبر ۱۹۸۶هواپیمای او سقوط کرد. او در هنگام بازگشت از سفر خود برای شرکت در یک نشست، دستور وزارت امنیت مبنی بر اینکه رئیس‌جمهور نباید در شب سفر کند را نادیده گرفت. ماچل با یک فروند جت مسافربری ساخت شوروی در حال پرواز بود که خدمه آن نیز اهل شوروی بودند، اما هرگز هواپیمای او به «ماپوتو» نرسید و در آفریقای جنوبی سقوط کرد.
در این حادثه، ماچل و ۳۳ نفر دیگر جان باختند. ۱۰ نفر، اما از این حادثه جان سالم به در بردند، زیرا در انتهای هواپیما نشسته بودند. دولت آفریقای جنوبی «کمیسیون مارگو» را برای بررسی این حادثه تشکیل داد. نتایج بررسی کمیسیون مذکور آن بود که این حادثه ناشی از اشتباه خلبان بوده‌است. اما این گزارش توسط دولت‌های موزامبیک و شوروی رد شد. تحقیقات نشان داد که خدمه هواپیما اخطار مربوط به پایین بودن ارتفاع را نادیده گرفته‌اند.
🔷️ جعبه سیاه و اجساد سوخته ۱۹۸۱
«جیمی رولدز آگویلرا» از ۱۰ اوت ۱۹۷۹ تا هنگام مرگش یعنی ۲۴ مه ۱۹۸۱ سی و سومین رئیس‌جمهور «اکوادور» بود. جیمی رولدز یک سیاستمدار اکوادوری بود که از ۱۰ اوت ۱۹۷۹ تا زمان مرگش در ۲۴ مه ۱۹۸۱ سی و سومین رئیس جمهور اکوادور بود. مواضع او در مورد حقوق بشر منجر به درگیری با سایر دولت‌های آمریکای لاتین شد. هواپیمای حامل او در روز یکشنبه ۲۴ مه ۱۹۸۱ سقوط کرد و همه مسافران از جمله همسر او کشته شدند. رئیس جمهور و همراهانش برای مراسم نظامی به افتخار کشته شدگان جنگ با پرو در حال سفر بودند. به همراه رئیس جمهور، بانوی اول، وزیر دفاع و همسر او، دو دستیار، یک مهماندار هواپیما و هر دو خلبان کشته شدند و اجساد سوخته‌شده آن‌ها قابل شناسایی نبود.
جنجال در مورد علت سقوط بلافاصله از زمانی آغاز شد که کمیته بررسی سانحه نیروی هوایی اکوادور سقوط را به خطای خلبان ناوبری نسبت داد. همچنین شایعاتی مبنی بر دست داشتن چریک کلمبیایی در این سقوط وجود داشت، اما این گزارش‌ها توسط مقامات خنثی شد. تحقیقات گسترده به نتایج متناقضی دست یافت. تعدادی از تحقیقات نشان دادند که این هواپیما فاقد تجهیزات جعبه سیاه بوده است در حالی که برخی این موضوع را قبول نداشتند. تیمی از پلیس زوریخ در تحقیقاتی به این نتیجه رسید که موتور‌های هواپیما در اثر برخورد هواپیما با کوه خاموش شده است.
🔷️ سرویس مخفی، ۱۹۵۹
«بوگاندا» اولین نخست‌وزیر منطقه خودمختار در آفریقای مرکزی بود. او در ۲۹ مارس ۱۹۵۹ در یک سانحه هوایی در حالی که در مسیر بانگی بود کشته شد. بوگاندا برای پرواز به بانگی، سوار هواپیمایی در «بربراتی» شد همانجایی که در آن، مبارزات انتخاباتی خود را انجام داده بود. هواپیما ناپدید و لاشه آن روز بعد در منطقه «بودا» کشف شد. هر چهار خدمه و پنج مسافر، از جمله رئیس اطلاعات دولت و یکی از اعضای مجلس، کشته شدند. دبیرخانه کل هوانوردی غیرنظامی فرانسه دستور تحقیق و بررسی این حادثه را صادر و تیمی را برای بررسی محل سقوط هواپیما اعزام کرد، اما گزارشی هرگز منتشر نشد. اندکی پس از آن هفته نامه‌ای در پاریس اعلام کرد که بازرسان آثاری از مواد منفجره را در لاشه هواپیما شناسایی کرده اند. در آن زمان بسیاری از مردم آفریقای مرکزی بر این باور بودند که سقوط هواپیما یک ترور بوده است. بسیاری این گمان را مطرح می‌کردند که بازرگانان خارج‌شده از اتاق بازرگانی بانگوی در همکاری با سرویس مخفی فرانسه، در این اتفاق نقش داشتند.