۷۰ سال

⚫️ ۷۰ سال از سوغاتِ #دموکراسی_آمریکایی برای ایران و خاورمیانه (و به قول کینزر کل جهان) گذشت!

...دور از ذهن نمی نماید که بتوان خط ممتدی از نقطه ی آغاز عملیات آژاکس [عملیات براندازی دولت ملی دکتر مصدق] تا رژیم سرکوبگر شاه و انقلاب اسلامی و تا گردونه های آتشینی که مرکز تجارت جهانی در نیویورک را به کام خود کشیدند، ترسیم کرد. جهان بهای سنگینی برای فقدان دموکراسی در بخش بزرگی از خاورمیانه پرداخته است. عملیات آژاکس به خودکامگان و کسانی که در آنجا سودای استبداد در سر دارند آموخت که قدرتمندترین دولتهای جهان، ظلم و استبداد بی حد و مرز آنها را مادام که دوست دولت های غربی و شرکت های آنها باقی بمانند تحمل می کنند. این خود به برهم زدن تعادل سیاسی در یک منطقه ی وسیع، دور کردن آن از آزادی و پیش رفتن به سوی دیکتاتوری کمک کرد. 

با به صحنه آمدن یک نسل پسا - انقلابی در ایران، روشنفکران ایرانی دست به کار ارزیابی آثار بلند مدت کودتای ۱۳۳۲ شدند. چندین مقاله ی اندیشمندانه منتشر شد که در آنها پرسشهای بسیار جالبی را مطرح کردند. یکی از آنها که در فصلنامه ی سیاست خارجی آمریکاه منتشر شد، چنین نتیجه گیری می کند:

"این استدلال معقولی است که اگر به خاطر کودتا نبود، ایران [اکنون] از یک دموکراسی بالغ و رسیده برخوردار بود. میراث کودتا چنان تلخ و فراموش ناشدنی بود که وقتی شاه سرانجام در ۱۹۷۹ (۱۳۵۷) کنار رفت بسیاری از ایرانیان در هراس از تکرار وقایع ۱۹۵۳ (۱۳۳۲) بودند که این خود یکی از انگیزه های دانشجویان ایرانی برای تصرف سفارت آمریکا محسوب می شد. بحران گروگان گیری به نوبه ی خود حمله ی عراق به ایران را موجب شد در حالی که وقوع انقلاب اسلامی در تصمیم شوروی به اشغال افغانستان نقش داشت. خلاصه آن که حوادث تاریخی زیادی از آن یک هفته ی تهران فرا رویید... کودتای ۱۹۵۳ (۱۳۳۲) و پیامدهایش نقطه ی شروع صف بندی سیاسی در خاورمیانه و آسیای مرکزی است. با نگاهی به گذشته آیا کسی می تواند بگوید که انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ (۱۳۵۷) اجتناب ناپذیر بود؟ یا وقوع آن فقط زمانی میسر شد که آرزوها و آمال مردم ایران در سال ۱۹۵۳ (۱۳۳۲) موقتاً به محاق رفت؟"

🔸استیفن کینزر، همه مردان شاه: کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد و ریشه های ترور در خاورمیانه، صص: ۳۰۳-۳۰۲، تهران، نشر اختران: ۱۳۸۶.

@MostafaTajzadeh