۱۴ ژوئیه، سالروز فتح زندان باستیل را گرامی می‌داریم
روز ۱۴ ژوئیه مصادف است با فتح زندان باستیل به عنوان نماد استبداد و پایان دوران سلطنت مطلقۀ اشرافیت فئودال در فرانسه. جنگ‌های بی‌شمار و بی‌ثمر در دوران لویی پانزدهم که اغلب به شکست ارتش فرانسه انجامیده بود، صرف بودجه‌‌های هنگفت برای عیش و نوش و ریخت و پاش خاندان سلطنتی و ساخت کاخ‌های با شکوه و پرزرق وبرق، نابرابریهای اجتماعی و فساد اداری، وضعیت فاجعه‌بار اقتصادی، فقر و گرسنگی و بیکاری گسترده همه از جمله عواملی بودند که در فتح زندان باستیل و انقلاب کبیر فرانسه نقش داشتند. خشکسالی سال ۱۷۸۸ قیمت نان را به شدت افزایش داده بود و شمار بیکاران به‌ویژه در شهر پاریس بیداد می‌کرد. در تاریخ ۲۷ و ۲۸ آوریل سال ۱۷۸۹ نیروهای دولتی تظاهرات کارگران بیکار کارخانه‌ای را در پاریس که به قیامی مردمی تبدیل شده بود با شدت تمام سرکوب کردند. افزایش نارضایتی عمومی لزوم تشکیل مجلسی از طبقات مختلف اجتماعی برای بررسی مشکلات کشور را بیش از پیش ضروری می‌ساخت.
در تاریخ ۵ ماه مه ۱۷۸۹ لویی شانزدهم به ناچار نشست ملی از نمایندگان طبقات مختلف اجتماعی را به کاخ ورسای فراخواند تا بحران مالی کشور را مهار کنند. این مجلس آخرین بار در ۱۶۱۴ فراخوانده شده بود. مدت کوتاهی پس از تشکیل جلسات نشست ملی، در این مجلس میان طبقه سوم (یعنی عامه مردم) و طبقات ممتاز (شامل روحانیون و اشراف) اختلاف افتاد. در ۱۷ ژوئن نمایندگان طبقه سوم که نظرات و رای آنان از جایگاهی در این مجلس برخوردار نبود، از مجلس مشورتی جدا شدند و به عنوان مجمع ملی اعلام موجودیت کردند. در ۲۰ ژوئن اعضای مجمع ملی، بجز یک نفر، در زمین تنیس قصر پادشاه در ورسای تحصن و قسم یاد کردند که قانون اساسی جدید را تدوین کنند. به مرور نمایندگانی از اشراف و روحانیت نیز به این تحصن پیوستند.
در روز ۹ ژوئیه مجلس نمایندگان خود را مجلس تدوین قانون اساسی خواند. شهروندانی که نارضایتی خود را از وضعیت سیاسی، اجتماعی کشور ابراز کرده بودند با بی‌صبری در انتظار تدوین قانون اساسی بودند که نقطه پایانی بر استبداد پادشاهی بگذارد. درباریان و اطرافیان لویی شانزدهم در کاخ پادشاهی وی در پاریس از تکوین توطئه بر ضد سلطنت در ورسای سخن می‌گفتند و شاه نگران محدودیت قدرت و اقتدار و اختیارات بی حد و مرز خود بود. از سوی دیگر شهروندان فرانسوی و به ویژه انقلابیون پاریس از واکنش منفی پادشاه نسبت به مصوبات مجلس و تدوین قانون اساسی در ورسای نگران بودند. لویی شانزدهم در نخستین روزهای ژوئیه اقدام به اعزام نیروهای نظامی به خیابانهای شهر برای مقابله با شورشهای احتمالی مردم کرد. وی در روز یازدهم ژوئیه « نکر » یکی از وزیران کلیدی کابینه خود را که از محبوبیت مردمی فراوانی برخوردار بود از کار برکنار کرد. خبر عزل نکر در روز دوازدهم ژوئیه در شهر پاریس منتشر شد و مردم شهر این اقدام پادشاه را نشانی از حمله متقابل وی به حرکت مردمی و انقلاب در حال تکوین تلقی کردند. هنگامی که سربازان حامی لوئی شانزدهم برای متفرق کردن نمایندگان وارد مجلس شدند، میرابو از نمایندگان مجلس فریاد زد ما با رأی ملت به اینجا آمده‌ایم نه به اراده شاه و از مجلس بیرون نمی‌رویم. مردم که از حمله گارد پادشاهی به نمایندگان خود و بستن مجلس نگران بودند، به خیابانها ریختند. هزاران تن از اهالی پاریس با تجمع در برابر شهرداری شهر خواستار مسلح شدن اهالی پایتخت شدند.
در سحرگاه ۱۴ ژوئیه انقلابیون با هجوم به مرکز نظامی انولید در مرکز پاریس چندین قبضه توپ و هزاران سلاح به دست آوردند. جمیعت سپس با هدف تسخیر انبار مهمات زندان باستیل راهی این دژ مخوف شدند. باستیل قلعه‌ای بود متعلق به فرانسه قرن چهاردهم با دیوارهایی به ضخامت یک‌ونیم متر که ۸ برج بلند دیوارهای آن را به هم وصل می‌کرد. باستیل که از زمان حکومت لویی چهاردهم به عنوان مرکز نظامی پایتخت فرانسه شناخته می‌شد محل اسارت شماری از زندانیان سیاسی انقلاب نیز بود. افرادی که نوشته‌‌های آنان موجبات نارضایتی دربار را فراهم آورده و علیه آنان از سوی دربار اعلام جرم شده بود. از این رو این زندانیان نمی‌توانستند درخواست تجدید نظر در حکم خود را بکنند. در نتیجه این زندان نماد ستمگری شاهان بوربون و سمبل حکومت مطلقه در فرانسه به شمار می‌آمد. به هنگام حمله مردم به باستیل هفت زندانی سیاسی در آن زندان محبوس بودند. این مرکز در سحرگاه ۱۴ ژوئیه با قلعه و باروی بلند خود از سوی ۸۲ سرباز گارد پادشاهی و ۳۲ سرباز گارد سوئیس محافظت می‌شد. مذاکرات نمایندگان انقلابیون و فرمانده باستیل به دلیل تعلل وی در تسلیم اسلحه و مهمات به مردم به نتیجه نرسید و تیراندازی محافظان زندان به سوی انقلابیون خشم آنان را برانگیخت و موجب حمله مردم به باستیل برای درهم شکستن آن شد. تبادل آتش سنگین و شهامت و از خودگذشتگی مردم در نهایت به سقوط باستیل و از پای درآمدن فرمانده و گاردهای حفاظت از آن انجامید.
بر اثر نبرد زندان باستیل ۹۸ نفر از مردم، فرمانده زندان و ۷ نفر دیگر از مدافعان کشته شدند. شهردار پاریس نیز از جمله کشته شدگان حوادث خشونت بار ۱۴ ژوئیه بود. انقلابیون فاتحانه وارد باستیل شدند. ۷ زندانی سیاسی خود را آزاد کردند و در حالی که مسلح به سلاحهای جدید بودند و فریاد پیروزی سر دادند و به سوی شهرداری پاریس حرکت کردند. انقلابیون با حمایت رئیس مجلس نمایندگان و تدوین قانون اساسی شهردار جدید پاریس را تعیین کردند و گارد انقلاب یا گارد ملی را تشکیل دادند. یکی از رهبران انقلابیون به فرماندهی این گارد جدید منصوب شد.
لویی شانزدهم یک روز بعد ناگریز به فراخوانی نیروهای دولتی شد و بار دیگر نکر را به وزارت کابینه خود گمارد. پادشاه روز ۱۷ ژوئیه به دیدار رئیس مجلس نماندگان و فرماندهی گارد انقلاب شتافت و با پذیرش تصمیمات انقلابیون در روز ۱۴ ژوئیه عملا اقتدار مردم را به رسمیت شناخت. با انتشار خبر سقوط باستیل در سراسر فرانسه، مردم در شهرها و روستاها شهرداریهای مردمی و گاردهای ملی خود را تشکیل دادند. شعار انقلابیون سه کلمه بود: «لیبرته»، «آگالیته»، «فراترنیته» آزادی، برابری، برادری.
حادثه روز ۱۴ ژوئیه سرآغازی بر یک سلسله رویدادهای زنجیرواری بود که در نهایت طی پنج ماه به لغو امتیازات نامحدود پادشاه و صدور بیانیه معروف حقوق بشر منجر گردید. پنج ماهی که انقلاب فرانسه را پدید آورد و سرنوشت این کشور، اروپا و به طور کلی جهان را دگرگون ساخت.
زندان در تمام طول تاریخ، نماد سرکوب، آزادی‌کشی و اقتدار حکومت‌های استبدادی بوده است، جایی که در آن آزادی‌خواهان را به بند می‌کشند، شکنجه می‌کنند و می‌کشند تا صدای آنان را خفه کنند و مردم را مرعوب قدرت حاکمان ستمگر کنند. نظام های سرمایه‌داری نیز همچون نظام های قرون وسطایی زندان ها را با دیوارهای بلند تو در تو و برج های نگهبانی و حافظان تا دندان مسلح، چون دژهایی غیر قابل نفوذ ساخته و می‌سازند، اما تاریخ انقلاب‌ها نشان داده که سرانجام دیوارها و برج و باروهای باستیل‌ها و اوین‌ها در برابر نیروی مردم آزادیخواه فرو می‌ریزند و فتح می‌شوند. درهای زندان‌ها به دست مردم آزادیخواه گشوده می‌شود و زندانیان سیاسی و مخالفان نظام‌های استبدادی بر دوش مردم آزاد می‌شوند.
کانال تلگرام منشور آزادی، رفاه، برابری
۲۳ تیر ۱۴۰۲