کورد دەسکەوتی خۆی ناپارێزێ
کورد دەسکەوتی خۆی ناپارێزێ
پێش هەمو شتێ با باسێکی سەیرتان بۆ بگێڕمەوە! کە لە سەردەمی ئێمە زۆر نزیکە: چەندین کتێب و نامیلکە و بابەت سەبارەت بە مامۆستا سەید عەلی ئەسغەری کوردستانی نوسراوە کە هەمو ئەمانە دوو خاڵی هاوبەشیان هەیە:
۱)سەید عەلی ئەسغەر جگە لەدەنگ خۆشی، خاون قەڵەمیش بوە و چەندین لاپەڕە دەسنوسی بە قەڵەمی خۆی لێ بە جێ ماوە کە وەکو بەڵگە هیناویانە
۲) مامۆستا ساڵی ۱۳۱۵ی کۆچی هەتاوی ماڵاوایی لە ژیان کردوە. کاتی خۆی ڕێزدار شاهۆ عەبدی یەکێک لەو بەڵگە دەسنوسانەی سەیدی - کە پێشتر باس کرا- هێناوە و ئەویش هۆنراوە بەرزەکەی مامۆستا ناریە کە فەرمویە "ناری بە هەدەر ڕۆیوە ئەوقاتی حەیاتی ..... " و لە ژێر نوسراوەکەدا سەید ئاوا واژۆی کردوە: "مِن کلام مرحوم ،جنت جایگاە، ناری علیه الرحمه ... خوشه چین خرمن عرفان الحقیر سید علی اصغر ابن نظام الدین".
جا بەڕێز شاهۆ عەبدی وای لێکداوەتەوە کە ئەگەر بۆ کەسێ بنوسی" مرحوم، جنت جایگاە و علیە الرحمە" واتە ئەو کەسە کۆچی دوایی کردوە. ئاشکرایە سەید پاش مردنی مامۆستا ناری ئەم لاپەڕەی نوسیوە و بەپێی هەمو سەرچاوەکان مامۆستا ناری لە ۱۳۲۳ی هەتاوی لە ئاوایی بێڵو سەر بەشاری مەریوان فەوتی کردوە! کەوابو سەید بە پێی دەسنوسی خۆی تا پاش ۱۳۲۳ لە ژیان دا بوە؛ کەچی مێژونوسانی ئێمە هەر ئەڵێن ساڵی ۱۳۱۵مردوە. سەید بە پێ هەر ئەو نوسراوانە دو گڵکۆی هەیە یەکێک لە قەبرستانی تایلەی ناوشاری سنە، ئەویتر لە ئاوایی سەڵواتاوا. کەسێ دو میژو و دو قەبری هەبێ و هاوچەرخی خۆمان بێ؛ ئاخۆ مێژوی چەن هەزار ساڵ لەمەوپێشمان چۆن بێ؟
با بڕوانین بۆ مێژوی گەلانی تر:
کاتێ ناپلئون بناپارت لە سەنت هلێن دەمرێ کاتژمێری ناوماڵە کە ڕا ئەگرن؛ ئێستا خەڵکی فەرانسە بە چرکە و خولەک و سەعات ئەزانن ناپلئون کەی مردوە. گەلی یونان نوسراوەکانی هرودۆتیان بە جوانی پاراستووە بە جۆری کە لە پاش ۲۵۰۰ ساڵ، ئێستاش بە هۆی ئەو نۆ جڵد کتێبە مێژوییەوە لە جیهان دا بە ناوی باوکی مێژونوسی دنیا ناوی لێ ئەبەن.
بەڵام با سەیری خۆمان کەین:
مامۆستا نالی فەرمویە: فارس و کورد و عەرەب هەر سێم بە دەفتەر گرتوە/نالی ئەمڕۆ حاکمی سێ موڵکە دیوانی هەیە. واتە مامۆستا نالی جگە لە زمانی کوردی، بە زمانی فارسی و عەرەبیش مەیدانداری کردوە، کەچی پاش ۱۵۰ساڵ تەنیا بەشێکی زۆر کەمی شێعری کوردی لێ بەجێ ماوە، تازە ئەمە شێعری سەردەمی لاوی و پێش چونی بۆ ئیستانبوڵە، ڕەنگە شێعری تورکیشی بوبێ.
کاتێ شێخی سەعدی کتێبی هەرە بە نرخی بوستان پێشکەش بە ئەبوبەکری سەعدی زەنگی حاکمی شیراز ئەکا، حاکم ئەزانێ کتێبێکی ئاسایی نیە، تەکلیف ئەکاتە سەر دەیان کاتب و نوسەر کە چەندین جار لەڕوی ئەو شاکارەوە بنووسنەوە نەوەک بفەوتێ؛ کەچی لای خۆیشمان لە شەڕی نێوان هۆزی ئیمامی و تاوەگۆزی بۆ ئەوەی داخ بنێن بە جەرگی یەکترا ئەچن ئاور بەر ئەدەنە کتێبخانەکەی مامۆستا مەولەوی! و داخ ئەنین بە فەرهەنگی میلەتێکا.. وەک مەولەوی خۆی فەرمویە وەکو ئەوە وابوە ئاگر لە ناخی دەرونی بەردرابێ: "دەمەی هەناسەی گەرم نارەکەم/نە کوورەی دەروون پڕ جە خارەکەم/ئایر دان حوجرەی دڵەی پڕ دەردم/سوچیان کتاو مەجموعەی فەردم".
بڕێ جاریش بە ڕێکەوت بێگانە ناوی گەورە پیاوی کوردیان هێناوە، کە خۆمان هەر نایان ناسین.. سەنایی شاعیری فارس لە شێعرێکا ئەڵێ: قرنها باید کە تا از پشت آدم نطفه ای/بوالوفای کورد گردد یا شود ویس قرن.
جا ئەو پیاوە ئەبێ کێ بوبێ کە بە هاوماڵێ وەیسیان زانیوە!
بەڕێزان مەبەست لەم باس و خواسە، شین گێڕی بۆ ڕابردو نیە و بە تەنیا «شین» هیچی لێ شین نابێ! باسەکە لە سەر گرفتێکی دەرونی ئێمەی کوردە کە ئەگەر هەر ئاوا بیر بکەینەوە لە داهاتوش دا دیسان هەر ئەم قوڕە ئەشیلینەوە.
کە وایە ئێستا ڕێگە چارە چیە؟
یەک. ئێمە بایەخەکانی نیشتمان بەو جۆرە کە شیاو بێ لامان پیرۆز نەبوە و نیە. بۆ وێنەخەڵکی چین بە چنگە کڕێ و بە چەن پشت دیوارێکیان بەدرێژایی هەزاران کیلومیتر کێشا تاکو دەسکەوتی وڵاتیان بپارێزن. ئەمە نیشان ئەدا ئەو گەلە ڕوانگەی بۆ نیشتمان زۆر بەرز بوە. ناڵێین ئێمە دیوار بکێشین بە دەوری خۆمانا، بەڵام ئەبێ سیستمی بایەخدان (سیستم ارزش گذاری) بەرانبەر بە مێژو و کەلتورمان بگۆڕین با لەمە زیاتر دەسکەوتی وڵاتمان لە دەس نەدەین. لە پاش شەڕی دوهەمی جیهانی خەڵکی وڵاتی هولەند بە هۆی داگیرکاری ئاڵمان توشی برسیەتی و نەداری بون. لە ئاوەها بارودۆخێکدا ئامریکا پێشنیاری دا: بەرانبەر بە پێنج کەشتی خواردەمەنی تابلۆی "پاسەوانانی شەو"ی ڕامبراند بیگۆرنەوە.
عیسی احمدی, [۰۷/۰۵/۲۰۲۲ ۱۰:۳۶ ب.ظ]
لە پاش ئەم پێشنیارە تەواوی هولەند بو بە خۆ پیشاندان کە ئەو تابلۆیە شەرەفی ئێمەیە، لە برسان دەمرین بەڵام هەرگیز کەلتورمان نافرۆشین! ئێستاش لە موزەخانەی ئامستردام کە شوێنی ئاسەواری ڕامبڕاندە هەمو ساڵێ پارەی پێنج کەشتی خواردەمەنی لێ پەیدا ئەکەن و تابلۆش لە جێی خۆیەتی و بانگەوازی ڕەسەنایەتی و هونەریان بۆ ئەکا.. دەی ئێمە چی ماوە لەم وڵاتا هەراجمان نەکردبێ؟!
دوهەم. بە داخەوە زانایانی ئەم بوارەش هەر ئەوەندە کار ئەکەن کە ئیشیان بچێ بە ڕێوە. پرسیاریان سەبارەت بە ڕابردو کەمە. مێژوی کوردستان نەبوە بە خولیای دەرونیان. زیاتر شارەزای کەلتوری بێگانەن تا ڕەسەنایەتی کوردی. سەرچاوەکانی ناو خۆ بە قەدەر قسەی بێگانە لایان گرینگ نە بوە و نیە. باسی ڕابردو لە هەر بۆارێکا وەک هەمو زانستەکانی تر وایە،ئەویش عیلمە، زانستە و ئەبێ پسپوڕ و لێزانی خۆی هەبێ. بەتایبەت مامۆستایانی زانکۆ.. ڕون کردنەوەی مێژومان بە شێوازی زانستیانە ئەرکی سەر شانێ ئەوانە.
گەلێ کە ڕابردوی خۆی نەزانێ و نەیپارێزێ، داهاتوێکی ڕوونیشی نابێ..
#✍️عیسا ئەحمەدی - ۱۴۰۱/۰۲/۱۷سنە
👇👇👇👇👇👇
T.me/Mizankurdi
🌍 Telegram Mizan (http://t.me/Amizan) 🌍 YouTube Mizan (https://youtube.com/channel/UCZBy7ppirb1ZlPO32jhC_OA) 🌍 Facebook Mizan (https://www.facebook.com/mizan1342) 🌍 Instagram Mizan (https://www.instagram.com/mizan.1342/) 🌍 Web Mizan (http://www.mizan1342.wordpress.com/)🌍 Mizan Kurdi (http://t.me/MizanKurdi)🌍 Mizan Arabic (https://t.me/MizanArabic) 🌍 (http://t.me/MizanQuran) Mizan Quran