کاریگەریی موسیقا و شێعر و ڕەنگدانەوەی له ژیانی ڕابردووی کوردەواری بەتایبەت لە لادێ
ئەیووب ئەحمەدی(تینوو)
ژیانی کورد و زمانی کورد هەمیشە تێکەڵاوی موسیقا و ئاهەنگ و شێعر و و تار بووە، گەرچی هیچ کات بە هۆی نالەباری بارودۆخی سیاسی و کۆمەڵایەتی فێرگە و زانستگا و میدیای نەبووە بەڵام زۆربەی ئەو بابەتە فۆلکلۆرانە لە ڕێی گۆرانی‌بێژەکان و بەیت‌بێژ و حەیران‌بێژەکان و یا بۆتە وێردی سەر زاری باب و باپیران و دایکانی ئێمە و زار به زار و سینه بە سینە ئەو گەنجینە بە نرخه بە دەستی ئێمە گەیشتووە و هەر جۆرێک بێت پارێزراوە
هەر چەند لە زۆر جێدا شایەد تووشی هەڵە ببێ و خوار و خێچی تێ کەوتبێ و پێویستی بە پێداچوونە و ڕاستکردنەوه ببێ
لێرەدا پێم خۆشه ئاماژه بە چەند بابەت لەو بابەتانە بکەم
🌑 ئەوەی دەمهەوێ ئاماژەی پێ بکەم زۆرتر لە لادێ و گوندەکاندا بووە و زۆربەی ئێستا یا کەمڕەنگ بووە یا هەر خەریکە نەمێنێ؛ بەداخەوە
🌑 مانگا دۆشین
کاتێک کابانی ماڵ دەویست مانگا بدۆشێ بە بالوێرە و بەیت بەسەریدا هەڵدەگوت و بەو جۆرە هەم مانگای دەلاواندەوە و هەم شوکرانە بژێری ڕزقێکی دەکرد که خودا پێی داوە و هەم ڕازی دەروونی خۆی دەردەبڕێ کە جاری وایە ئەو ڕازی دەروونه دەتوانێ گلەیی و گازەندە بێت جاری وا بوو ڕاز و نیازێک بوو له گەڵ خودای خۆی
▪️بۆ نموونە
توێ توێ دایە، توێ توێ دایە
بە دووربی لە دەردێ، له بەڵایە
ڕەبی بەخێر بێیەوه له دانە مانگایە
مانگا بەڵەکێ
ڕەبی پێتە و نەدا ماری کەڵەکێ
مانگا ڕیحانی
ڕەبی بەخێر بێتەوە له تیلەکۆڵەی دەکوێستانی
ڕەببی نەدڕێی بە بۆڕێ بە بێژانێ
🌑 مەشکەژاندن
مەشکەژاندن بوو کە چەند ساڵ لەمەوبەر مەشکەی چرم بوو یا مەشکەی تەنەکە کە بە هێزی شان و پیلی کابان دەژا و وەک ئەلحان مەشکەی برقی نەبوو کابان به سەر مەشکەکەیدا هەڵدەگوت
▪️بۆ نموونە
مەشکێ مەشکێی مانگایە و
لۆلەپ لە دار خورمایە و
لە بەر ڕۆن دەنگی نایە و
دەیژێنم له بێڵایە و
هەی ماڵە بابم مەشکێ
🌑 لایە لایە بۆ منداڵ
منداڵ خەواندن و لانکەڕاژاندن بوو
کە دایک بەوپەڕی دڵسۆزی و خۆشەویستێوە لایە لایە بۆ منداڵەکەی دەکرد و ڕایدەژاند تا کۆرپەکەی خەوی لێ بکەوێ
▪️بۆ نموونە
هەی لایه لایه
ڕۆڵەم لای لایە
نیشتمان بۆ تۆ
دەستەو دوعایە
بنوو کۆرپەکەم بۆ خەوت نایە
🌑 خرمان پێوان
خرمان پێوان و خرمان هەڵگرتن که بەداخەوە ئەویان زۆر بە کەمی ماوە
کاتێک خرمان سوور دەبوو بۆوەی بزانن کە خەلە و خرمانی ئەو ساڵەیان چەند تەغار بووە خرمانیان بە کیله دەپێوا که هەر کیلە پووتێک بوو واتە شازدە کیلۆ و نیو و هەر چوار کیلە تەغارێک بوو
کە بۆ پێوانی خرمان بۆوەی حیسابیان لە دەست دابێ بەسەر خرمانیاندا هەڵدەگوت
▪️نموونە
🌻یەک
یەک خودایە و دوو نییە
ئەو لە ڕەنگی کەس نییە
کەس لە ڕەنگی ئەو نییە
🌻دوو
دەیکەین به توو
پاییزێ زوو
🌻سێ
بەرەکەتی حەدیسێ
لەو جێخوونەی بڕخسێ
🌻چوار
چوار یاری نەبی
ئەبووبەکر و عومەر و عوسمان و عەلی
🌻پێنج
بە عەشقی هەر پێنج فەڕزان
گەنم و جۆ بکەی هەرزان
🌻شەش
بە شەشەکانی حاجیان بە هیمەتی غازیان
🌻حەوت
مەلەکەالموت
بەرەکەت لەو جێخوونەی کەوت
🌻هەشت
هەشت و مەشت قافی بەهەشت
نووری ئیلاهی هاتە گەشت
🌻نۆ
نۆ نوونە ماست و ڕوونە بەرەکەت بێ بۆو جێخوونە
🌻دە
دە هەزار سڵاوات له دیداری پێغەمبەر
🌻یازدە
یازدە پسرانی یەعقووب پێغەمبەر
بە غەیری حەزرەتی یۆسف
🌻دوازدە
بەرەکەتی دوازدە ئیمامی له دەشتی بەغدایەت بۆ بێ
🌻سێزدە
زیادە زیاد بێ دینی موحەممەد
🌻چاردە
چاردە مەقسوودی پاکە
لە لای خودای بێ باکە
🌻پازدە
پازدە نیوەی سێوێ
خودا فەرمووی پێغەمبەر نووسی
بەم جۆرە خرمان دەپێورا که تا چل کیلە دەبوو بە 10تەغار و دیسان لە سەرەتاوه دەستیان پێ دەکردەوە
🔺بە سپاس لە کاک سەلاح پایانیانی بۆ ناردنی بابەتی مانگا دۆشین
✍ نووسین: ئەیووب ئەحمەدی_تینوو
@fzkbeyan