چکیده‌ی معنویت

صدیق قطبی

«يَا مُحَمَّدُ! أَحْبِبْ مَنْ شِئْتَ، فَإِنَّكَ مُفَارِقُه، وَاعْمَلْ مَا شِئْتَ، فَإِنَّكَ مَجْزِيٌّ بِهِ وَعِشْ مَا شِئْتَ، فَإِنَّكَ مَيِّتٌ»(صحیح‌الترغیب و الترهیب، شعب الایمان بیهقی، مستدرك الحاكم)

(ای محمد! هر که را می‌خواهی دوست بدار، اما بدان که او را ترک خواهی کرد. هر چه می‌خواهی انجام بده، اما از یاد مبر که پیامد آن را خواهی دید. چنان که می‌خواهی زندگی کن، اما از یاد مبَر که روزی خواهی مُرد.)

این حدیث، ‌از درخشان‌ترین‌ سخنان معنوی است که در کلماتی اندک به عُمده‌ترین اوصاف معنوی اشاره می‌کند. سه توصیه‌ی ارجمندی که در حدیث قدسی آمده‌اند هر یک کتابی ژرف‌اند که می‌توانند زندگی ما را چراغ‌آیین کنند.

در محبت و دوست داشتن، اگر از همان آغاز مدنظر داشته باشیم که آنچه بدان دل می‌بندیم پاینده نیست، دوست داشتن ما قرینِ وارستگی می‌شود و نه از جنسِ وابستگی (أَحْبِبْ مَنْ شِئْتَ، فَإِنَّكَ مُفَارِقُه).

در اقدام به هر عملی اگر مدنظر قرار دهیم که پیامد متناسبِ اخلاقی رفتارمان را -به نحوی- خواهیم دید(نظام اخلاقی جهان)، عمل ما از تبارِ «عملِ صالح» می‌شود (وَاعْمَلْ مَا شِئْتَ، فَإِنَّكَ مَجْزِيٌّ بِهِ).

در سرتاسر زندگی اگر فرایادمان باشد که میرنده‌ و ناپایداریم و به تعبیر علیِ مرتضی هر نفس‌مان قدمی رو به مرگ است(نَفَسُ المَرْء خُطَاهُ إلى أَجَلِه) مهربان و فروتن خواهیم زیست (وَعِشْ مَا شِئْتَ، فَإِنَّكَ مَيِّتٌ).

ما غالباً زندگی‌های خواب‌آلوده داریم چرا که از این سه اصل مهم، غفلت می‌کنیم. غالباً از یاد می‌بَریم که آنچه دوست می‌داریم پاینده نیست، آنچه انجام می‌‌دهیم بی ‌پیامدِ متناسب نیست و غافلیم از اینکه «بر لبِ بحرِ فنا منتظریم» و مرگ در یک قدمی است.

هر چه هوشیاری، توجه و عطف‌نظرمان به این سه اصلِ جاری در زندگی بیشتر شود، بهره‌ی بیشتری از معنویت خواهیم بُرد.

مطالب مرتبط:

خدا، پیامبر (ص) و قرآن در معنویت قدسی

«معنویت» حلقه‌ی مفقوده‌ی دنیای امروز

انسان و واژه‌ی معنویت

زندگی در سایه‌ی معنویت

رمضان، بهار معنویت