همه چیز درباره رشد و تکامل ذهنی در کودکان صفر الی شش ساله (بخش سوم)
از شش ماهگی تا دو سالگی : دانشمند و مقلد
مشاهدات والدین: فرزندمان اسباب بازی ها و خوراکی های خود را از روی "صندلی پایه بلند مخصوص کودک" به اطراف پرتاب می کند! سپس با تلاش مقداری به جلو خم می شود تا نتیجه پرتاب های خود را روی زمین ببیند و بعد از مشاهده آنها و اینکه ناپدید نشده اند بسیار(بیشتر از والدین خود!) خوشحال می شود.
چرا: او (کودک) قصد رنجاندن شما را از انجام این کارندارد بلکه این تفریح یا بهتر بگوئیم "بازی" تجربه ای کم نظیر از "بقای اشیا" است که در دانش روانشناسی به آن پایداری اشیا نیز می گویند. بقای شیء یک مفهوم پایه‌ای در زمینهٔ روانشناسی رشد و یکی از مهم‌ترین ادراکاتی است که نوزادان به آن دست می‌یابند، چرا که بدون این مفهوم، اشیاء از نظر نوزاد وجود مستقل و دائمی نخواهند داشت. نوزاد از مسیر لمس و دست زدن به اشیاء است که به بقای شیء مقابل خود پی می‌برد . تا پیش از تجربه بقای شی، ارتباط کودک با دنیای اطراف خود شامل افراد، اسباب بازی و ... یک ارتباط دیداری است اما همزمان با رشد لوب قدامی مغز به تدریج مهارت های کودک در زمینه تمرکز و حرکات ارادی در مسیر توسعه قرار می گیرد. بنابراین کودک همانند یک دانشمند خوب بارها و بارها اجسام را لمس و پرتاب می کند تا پروسه "علت و معلول" کار یا تصمیم خود را مشاهده و درک کند. در این زمان اگر از فکر کودک خود صدایی بشنوید، قطعا به شما می گوید: همممم، خوراکی های من هنگامی که آنها را پرتاب می کنم ناپدید نمی شوند! آیا آنها پرواز می کنند؟ آیا مامان آنها را برای من دوباره برمی گرداند؟ باید امتحان کنم!
کمک کنیم: هرگز این معادلات ذهنی یا صدای فکر کودک خود را با حرکات نادرستی مانند انتقاد تند از پرتاب اجسام یا گفتن جملاتی مانند: کار بدی می کنی! برهم نزنیم. درک مفهوم "بقای شی" و نقاط عطف علت و معلول همگی به رفتارهایی مانند مکیدن، لیسیدن، چنگ زدن و ... وابسته است. به منظور حمایت هر چه بیشتر و ایجاد فضای رشد مناسب برای مغز کودکان خود لازم است تا در منزل "فضای بله" ایجاد کنید به این مفهوم که کودک شما بتواند به راحتی و با آرامش همه چیز را لمس و آزمایش کند. حس اکتشاف و تکامل همزمان سلول های مغز کودک ارتباط نزدیکی دارند پس هرگز با فریاد "نه" او را از مسیر طبیعی رشد خارج نکنید. انواع ظروف، وسایلی که تیز و خطرناک نیستند و هر چیز دیگر که خطری برای فرزندتان ندارد را به طبقه های پایینی کابینت در آشپزخانه منتقل کنید تا سراغ آنها برود و آزمایشاتش را دنبال کند.
یک سالگی: مقلد
مشاهدات والدین: هنگامی که کودک یکساله ما تلفن منزل را برداشته و در آن فوت می کند بسیار لذت می بریم. او بارها این کار را تکرار می کند و البته بسیاری اوقات ناگهان سکوت می کند و بادقت به گوش دادن می پردازد آنقدر این کار را طبیعی انجام می دهد که احساس می کنیم به اشتباه شماره کسی را گرفته و در حال گوش دادن به مکالمه است!
چرا: در حالیکه نوزادان از ابتدای تولد علاقه خاصی به تقلید از محیط دارند اما "تقلید باقصد" را در اولین سال تولد خود آغاز می کنند. آنها بدنبال سوژه هایی در محیط اطراف خود برای تقلید کردن هستند. لوب قدامی و آهیانه ای کودک، بخش هایی از مغز که نقش مهمی در توسعه قابلیت تکلم و مهارت های اجتماعی دارند، رشد سریعی دارند، همزمان نیز افزایش قابلیت ها در حرکت چهاردست و پا و همچنین راه رفتن را شاهد هستیم که همگی نشانه هایی از تکامل بخش های مختلف مغز فرزندمان خواهد بود. در این زمان برای اولین بار مشاهده می کنیم که فرزندمان قاشقی را درون قابلمه می چرخاند یا آنکه - در 15 تا 18 ماهگی زندگی خود- از همان قاشق عملکرد میکروفون را تقلید می کند. این حرکات در واقع پلی برای "بازی های تقلیدی" دوران کودکی است. ماشین بازی، دکتربازی، خاله بازی، عروسک بازی و ... همگی نوعی بازی تقلیدی و البته بسیار اثرگذار هستند.
کمک کنیم: آیا کودک خود را مقابل تلویزیون روشن قرار می دهید تا با اسباب بازی های خود بازی کند؟ عادت استفاده از سرو صدای تلویزیون به عنوان پس زمینه یا بهتر بگوئیم وسیله ای برای سرگرمی فرزندتان، را فراموش کنید! براساس گزارش های موجود، کودکان آمریکایی روزانه حدود 4 ساعت به همین روش غیر مستقیم درگیر تلویزیون هستند یعنی بی آنکه بطور مشخص برنامه ای را ببینید صدای تلویزیون را در گوش خود دارند. بررسی ها بیانگر آن است که این رویکرد، بازی کودکان را مختل کرده و کیفیت آنرا به شدت پایین می آورد. فراموش نکنید که فرزند شما حتی نیازی به برنامه های آموزشی-تلویزیونی ویژه کودکان ندارد. هیچ وسیله آموزشی هم نیاز نیست فقط بگذارید بازی کند، والدین خود را ببیند و همان تقلیدهایی که دوست دارد را به نمایش بگذارد. مثلا به مانند شما دراز بکشد، سرفه کند، نظافت کند و...