همه چیز درباره رشد و تکامل ذهنی در کودکان صفر الی شش ساله (بخش دوم)

مراحل تکامل مغز از تولد تا شش ماهگی

زمانی که یک نوزاد متولد می شود، بخش بزرگی از مسیر رشد و تکامل وی طی شده است. با این حال هنوز هم راه زیادی در پیش خواهد داشت. هنگام تولد، کودک شما تقریبا تمام نورون هایی که تا آخر عمر لازم خواهد داشت را در اختیار دارد. هرچند در این زمان اندازه مغز آنها تنها 25 درصد مغز یک انسان بالغ است.

از آن جایی که مغز کودک به سرعت در حال ایجاد سیناپس های جدید است، تولد تا شش سالگی دوره ای بحرانی برای یادگیری اصولی ترین مهارتها به شمار خواهد رفت.

به احتمال زیادی با واژه "ملاج" که لفظ علمی آن "فونتانل" است آشنایی دارید. ملاج به قسمت هایی از جمجمه نوزاد اشاره می کند که همچنان نرم بوده و استخوان آن کلسیفیه نشده است. اما اهمیت وجود چنین بخش هایی چیست؟ فونتانل ها فضایی را در اختیار مغز قرار می دهند که بتواند از طریق آنها طی نخستین سال های دوران کودکی به خوبی رشد کند. تنها در سه سالگی، مغز کودک به 80 درصد اندازه مغز یک انسان بالغ دست خواهد یافت.

در اوایل دوران زندگی، سرعت تشکیل سیناپس ها به مراتب بیشتر از هر زمان دیگری خواهد بود. در واقع حجم تولید آنها نسبت به نیازی که وجود دارد، بسیار بالاتر است. دقیقا به همین علت سرعت یادگیری در کودکان به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از بزرگسالان است.

هر کودکی با یک شخصیت منحصر به فرد متولد می شود، اما روند تکامل مغز می تواند به شدت تحت تاثیر عوامل خارجی قرار بگیرد. تقابل میان طبیعت و پرورش نیز به همین دلیل شکل گرفته است. ژن ها تشکیل سیناپس ها را رهبری می کنند، در حالی که محیط می تواند در امر تصمیم گیری به مغز کمک کند. به عنوان مثال مواردی مانند زبان یا راه رفتن که بیشتر مورد استفاده واقع می شوند، در مغز کودک ذخیره شده و چیزهایی که مورد بی توجهی قرار می گیرند به زودی از خاطر فرد پاک خواهند شد. این روند در مغز بزرگسالان نیز رخ می دهد اما با سرعتی بسیار کمتر!

جمله فوق معنای دیگری نیز دارد. بدون تجربه و تمرین، مهارتهای خاص ناپدید خواهند شد! در واقع مغز انعطاف پذیر کودک فرصتی منحصر به فرد برای ایجاد پایه ای مستحکم است که در تمام طول زندگی وی استمرار می یابد.

- چه چیزهایی رشد می کنند؟

1. قشر بصری

در هنگام تولد، نوزاد نمی تواند به خوبی تمام عناصر موجود در محیط اطراف خود را ببیند و تنها قادر به تشخیص چندین رنگ محدود است. اما طی شش ماه نخست، سلول های مغزی به تدریج قشر بصری را تشکیل می دهند. طول نورون ها افزایش یافته و آکسون ها میلینه می شوند. همراه با توسعه فیزیکی چشم ها، نوزاد در سه ماهگی با شفافیت بیشتری محیط خود را خواهد دید. در شش ماهگی ادراکی عمیق در کنار قابلیت تمرکز به ارمغان می آید و کودک تقریبا می تواند از دریچه دید یک بزرگسال به دنیای اطراف خود نظر کند. هرچند که در ابتدا قادر به تشخیص همه چیز نبودند، اما اکنون می توانند رنگ های روشن، الگوهای جذاب و همچنین چهره افراد را تفکیک کنند. با نگاه کردن به چشمان آنها، ایجاد حالت های چهره خنده دار و مواجهه با اشکال مختلف به توسعه بهتر قشر بصری کودکان خود کمک کنید.

1. مخچه

طی اولین سال های زندگی، اندازه مخچه سه برابر می شود که این امر منتج به تسریع فراگیری مهارتهای حرکتی خواهد شد. در واقع کودک ظرف مدت زمان کوتاهی شروع به چهار دست و پا راه رفتن می کند و به زودی نیز شاهد نخستین قدم های وی خواهید بود.

1. میلینیشن

همانطور که می دانید ساخت میلین به دور سلول های عصبی، سبب انتقال سریع تر سیگنال های مختلف خواهد شد. بدین ترتیب مغز کودک توانایی بیشتری در راستای دریافت و ارسال پیام ها و همچنین مواجهه موثر با سیگنال های چندگانه خواهد داشت. روند میلینیشن پس از تولد نیز ادامه می یابد زیرا هنوز بسیاری از نواحی مغز فاقد غلاف میلین هستند. دقیقا به همین دلیل است که کودکان بزرگتر به زمان کمتری برای تجزیه و تحلیل و ایجاد واکنش نیاز دارند.نیاز کودکان به مصرف چربی و قند در این زمان بسیار زیاد است. و شیر مادر مهم ترین منبع طبیعی برای کسب این منابع ضروری و ارزشمند است.