نظام طبقاتی ساسانیان را در مدارس پیاده کردهایم!
رضوان حکیم زاده؛ دکترای برنامهریزی درسی و معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزشوپرورش🔹در مصوبه مجلس آمده است دو نوع مدرسه دولتی و غیردولتی داشته باشیم؛ این مصوبه ممکن است مشکلات فعلی را تا حدودی رفع کند اما قطعاً مسائل به طور کامل حل نخواهد شد.
🔸هرچند همه کودکان به مدرسه میروند و جمعیت بازمانده از تحصیل کاهش یافته است اما بازمانده از یادگیری بسیار داریم و اینگونه نیست که تمام کودکان شرایط مناسبی برای یادگیری و تربیت داشته باشند و این شرایط یعنی معنای واقعی و کیفی عدالت آموزشی را رعایت نکردهایم.
◀️ در نظام آموزشی فرزند مسئول و کارگر باید در کنار هم درس بخوانند
🔹بعد از عمومی شدن آموزش و دسترسی همه افراد، یکی از کارکردهای اصلی مدرسه از بین بردن طبقات اجتماعی بود به این دلیل که فرزند پزشک در کنار فرزند کارگر، کارمند و مسئول در کنار هم به مدرسه بروند و اگر در جامعه، طبقاتی وجود داشت و شاهد نظام ارباب و رعیتی بودیم اما وقتی کودکان به مدرسه میرفتند همه در کنار هم قرار میگرفتند و این سبک از تعلیم و تربیت یک پیام روشن داشت که همه دانشآموزان در شرایط برابر هستند.
◀60 درصد دانشآموزان دبستانی در کلاسهای بدون کیفیت درس میخوانند
🔸اگر بحث بر سر این بود که مدارس غیردولتی را ایجاد کنیم تا بتوانیم کیفیت مدارس دولتی را افزایش دهیم، این اتفاق نیافتاده است؛ یکی از مهمترین شاخصها در کیفیت مدارس دولتی، تراکم دانشآموزان در کلاسهای درس است و در حال حاضر حدود 60 درصد جمعیت دانشآموزان دوره ابتدایی برخلاف مصوبه 886 شورای عالی آموزش و پرورش در کلاسهای با تراکم بالای 26 نفر تحصیل میکنند و 26 نفر حداکثر جمعیت کلاس درس است و عدد مطلوب و استاندارد 20 نفر است، ما میگوییم حتی به دنبال مطلوب نیستیم و به حداکثر هم دلخوش هستیم اما حتی این اتفاق هم نیفتاده است!
🔹در مدارس دولتی، مناطق محروم و حاشیه شهرها به جای اینکه معلمان آموزش دیده جذب شوند به خاطر کمبودها از روشهایی برای جذب معلم استفاده میشود که کیفیت را قربانی میکند و عملاً ارتقای کیفیت در مدارس نداشتهایم.
🔸طبقات اجتماعی موضوعی نیست که دانشآموزان مسئول آن باشند اما نکته مهمتر از طبقه اجتماعی، بحث جداسازی دانشآموزان براساس هوش آنهاست؛ یکی از عوامل بسیار مهم برای یادگیری در کلاس درس کیفیت همسالان است، اگر از یک تیم خوب، ستارهها را بیرون بکشیم طبیعی است که انگیزه و توانی که میتواند به پیشبرد کل تیم کمک کند، دچار مشکل میشود.
🔹یکی از اشتباهات تربیتی در جامعه ما علاوه بر جداسازی طبقاتی، جداسازی براساس میزان هوش دانشآموزان است و به جای اینکه محیط یادگیری نرمال داشته باشیم و اجازه دهیم دانشآموزان توانمندتر در کلاس درس حضور داشته باشند و سایر بچهها از آنها یادگرفته و انگیزه پیدا کنند با این استدلال نادرست که دانشآموزان تیزهوش در کنار دانشآموزان عادی دچار مشکل میشوند آنها را جدا میکنیم در حالی که نظامهای آموزشی پیشرو این کار را انجام نمیدهد، از نظر علمی مگر میشود فردی که هوش بالایی دارد با حضور در کنار سایر دانشآموزان از میزان هوشش کاسته شود!
🔸حذف تنوع به این شکل کافی نیست یعنی اگر اجازه دهیم مدارس غیردولتی همچنان به گزینش دانشآموزان اقدام و افراد خاص را پذیرش کنند و روند فعلی ادامه یابد، همچنان بازتولید طبقات اجتماعی را خواهیم داشت و مشکلی حل نمیشود.
◀️ دستاورد مدارس غیردولتی چه جای افتخار دارد!
🔹از نظر بنده آنچه به عنوان دستاورد مدارس خاص یا غیردولتی مطرح میشود، اصلاً دستاورد نیست! وقتی از طریق آزمون و غربالگری دانشآموزان با معدل بالای 19 را پذیرش میکنند که اتفاقاً پدر و مادر پولدار و شرایط خاص دارند و امکانات خاص و مناسب نیز در مدرسه در اختیار آنها قرار میدهند، طبیعی است که نتایج خوب هم میگیرند مانند اینکه تمام ستارههای فوتبال دنیا را در یک تیم قرار دهیم و بگوییم حالا بیایید با یک تیم عادی مسابقه دهید، طبیعی است که گُلهای بیشتری میزنند و نتایج بهتری کسب خواهند کرد.
🔸وقتی جداسازیها را انجام میدهیم، مدارس دولتی ارتقای کیفیت پیدا نمیکنند مگر اینکه کلاسهای درس نرمال باشد و دانشآموزان تیزهوش نیز حضور داشته باشند؛ با جداسازیها به دانشآموزان مدارس دولتی پیام منفی میدهیم که نه طبقه اجتماعی دارید که به مدرسه غیردولتی بروید، نه باهوش هستید که به سمپاد بروید، نه ویژه هستید که به مدارس نمونهدولتی بروید و نه امتیازات خاصی دارید که بتوانید به مدارس شاهد بروید و عملاً انگیزهها را در این دانشآموزان میکشیم؛ جای تأسف این است که این کار را برای 85 درصد جمعیت دانشآموزان کشور که در مدارس دولتی حضور دارند، انجام دادهایم و صرفاً به 15 درصد از جمعیت توجه داریم!
◀️نظام طبقاتی ساسانیان را در مدارس باز تولید کردیم!
🔹یادمان باشد همانگونه که میگوییم همه دانشآموزان باید به مدرسه بروند، برنامهریزیها هم باید به گونهای باشد که تمام دانشآموزان متناسب با موقعیتی که دارند، فرصت موفقیت داشته باشند؛ هماکنون نظام آموزشی ما اینگونه نیست و فقط فرصت موفقیت را برای عده محدودی فراهم میکنیم و شاید جمله تلخی باشد اما "نظام طبقاتی ساسانیان" را به شکل دیگری پیاده میکنیم!! در آن زمان عدهای اجازه ورود به مدرسه و دسترسی به آموزش نداشتند و ما هماکنون فرصت یادگیری را برای بسیاری از دانشآموزان فراهم نمیکنیم یعنی بازمانده از تحصیل نداریم اما بازمانده از یادگیری باکیفیت بسیار داریم!
🔸بنده به محیط نرمال یادگیری اعتقاد دارم چرا که نمیتوان ستارهها را از یک تیم بیرون کشید و آنها را جدا تربیت کرد! قبول ندارم مدارس سمپاد و نمونهدولتی شکاف طبقاتی را پُر میکنند، به این دلیل که اولاً مدارس سمپاد و نمونه، شهریه دریافت میکنند و دوم، بررسی کنید خانوادهها برای قبولی در آزمون و ورود فرزندشان به این مدارس چقدر هزینه میکنند، چند درصد از جمعیت دانشآموزان این مدارس از خانوادههای محروم و چند درصد برای قشر نخبه و مرفه هستند، به نظر بنده از نظر ساختار جمعیتی، تفاوت معناداری بین جمعیت دانشآموزان مدارس غیردولتی لاکچری با مدارس سمپاد وجود ندارد، ممکن است اندکی تفاوت باشد اما معنادار نیست.
◀️ به بهانههای مختلف برای فرزندان خانوادههای مرفهتر فرصتهای بهتر یادگیری فراهم میکنیم
🔹اگر شکاف طبقاتی پُرمیشد ما باید رتبههای برتر کنکور و المپیاد را در پهنه ایران مشاهده میکردیم نه در چند استان خاص، بیش از 30 سال است که مدارس سمپاد را داریم چرا این اتفاق نیفتاده است و عمده قبولیهای کنکور و المپیادها از شهرهای بزرگ هستند؛ پس مشخص است که اینجا همان پایگاه اقتصادی است که برای ورود به مدارس و امکانات بهتر تعیینکننده است! کاری که انجام میدهیم این است که مرتب برای فرزندان خانوادههای مرفهتر به بهانههای مختلف فرصتهای یادگیری بهتری فراهم میکنیم و فرزندان افراد عادی، محروم میشوند.
🔸زمانی که ما به مدرسه میرفتیم، تمام طبقات جامعه در کنار یکدیگر تحصیل و یک نوع آموزش دریافت میکردند؛ معلوم است که هزینه آموزش کنکور که ساعتی 10 میلیون تومان است را دانشآموزان مدارس دولتی نمیتوانند تأمین کنند و این یعنی بازتولید طبقات اجتماعی و دائم نتایج مدارس خاص را به رخ خانوادهها میکشیم!!
🔹گردش کار مالی برخی از این مدارس بسیار بالا است و افرادی که درگیر این مسئله هستند وابستگان به این مدارس هستند بنابراین قابل پیشبینی نیست که مصوبه مجلس برای حذف تنوع مدارس چه سرانجامی خواهد داشت اما امیدوارم تصمیمات با نگاه به اکثریت جامعه گرفته شود؛ ما تمام دانشآموزان را در مدرسه ثبتنام میکنیم تا همه آنها موفق شوند نه عدهای خاص.
🎬 @Mostazafin_TV