ندا آقا سلطان که بود؟
Davin
ندا آقاسلطان (۳ بهمن ۱۳۶۱ – ۳۰ خرداد ۱۳۸۸) یکی از افرادی بود که در جریان اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات خرداد ۱۳۸۸ کشته شدند. او در ۳۰ خرداد ۱۳۸۸ در محلهٔ امیرآباد تهران در خیابان کارگر شمالی، تقاطع خیابان شهید صالحی و کوچهٔ خسروی به ضرب گلوله کشته شد. انتشار فیلم کوتاهی از لحظات جان سپردن او که با تلفن همراه گرفته شد، بازتاب‌های فراوانی در رسانه‌های جهان به‌دنبال داشت. به نوشتهٔ نشریهٔ تایم، لحظهٔ جان سپردن او به پربیننده‌ترین مرگ یک انسان در تاریخ بشریت تبدیل شد.
آرش حجازی، پزشک و نویسنده‌ای که شاهد ماجرا بوده، می‌گوید که تلاش ناموفقی برای جلوگیری از خون‌ریزی و مرگ او انجام داده‌است. عامل قتل آقاسلطان را یکی از موتورسواران شبه نظامی بسیج می‌داند که برای مدت کوتاهی توسط مردم معترض دستگیرشده‌است.
این متهم به قتل که بعدها از وی با نام عباس کارگرجاوید یاد شد، یک سال بعد از مرگ او از سوی دادگاه برای ادای توضیحات فرا خوانده شد اما ناپدید شده‌است.
این واقعه در پی آنچه عفو بین‌الملل «چراغ سبز علی خامنه‌ای در نماز جمعه ۲۹ خرداد ۱۳۸۸ به نیروهای سپاهی، بسیجی و انتظامی برای سرکوب معترضین» می‌خواند، اتفاق افتاد.
آقاسلطان خارج از ایران و در ایران، به‌عنوان نماد «ندای اعتراض ایرانیان» و «ندای آزادی‌خواهی ایرانیان» و «نماد صدای اعتراض دموکراسی خواهان» در این اعتراضات شناخته شده‌است. برخی از او به عنوان «فرشته آزادی» یاد کرده‌اند.
نیروهای امنیتی حکومت ایران، با تحت فشار قرار دادن خانوادهٔ آقاسلطان، از آنان خواستند تا به محل دیگری منتقل شوند.
در آذر سال ۱۳۹۸، هاجر رستمی، مادر آقاسلطان ضمن همدردی با خانواده‌های کشته‌شدگان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران گفت:«ماه‌های اول بود، چند نفر از هلال احمر آمدند دیدن ما. من اجازه ورود به خانه را ندادم و در حیاط با آنان صحبت کردم. گفتم برای چه آمدید؟ گفتند برای دلجویی از شما. گفتم من احتیاجی به دلجویی شما ندارم. بعد یک مقدار هدایا آوردند برای من که آنها را هم قبول نکردم؛ ولی به اصرار گفتند که باید به رسم یادبود قبول کنید.
هدایا را آوردم خانه باز کردم. یکی از آنها متن دلجویی آقای خامنه‌ای بود که بلافاصله برگرداندم به هلال احمر.»
او دربارهٔ پرداخت دیه ندا آقاسلطان نیز گفت: «قاضی شهریاری گفت که دیه را قبول کن. گفتم نه، من دیه را نمی‌خواهم. قاتل ندا را برای من پیدا کنید. دیه به کار من نمی‌خورد.»
«در روزنامه ایران خواندم که بنیاد شهید می‌خواهد ندا را شهید اعلام کند. پیام فرستادم و گفتم هیچ وقت این کار را نکنید، ندا را شهید اعلام نکنید. من اجازه همچین کاری را به شما نمی‌دهم. ما فقط خواستار اجرای عدالتیم و دلجویی و دیه به هیچ درد ما نمی‌خورد.»
تصاویر و عکس‌های ندا آقا سلطان بلافاصله در سایت‌ها و رسانه‌های خبری مختلف در سراسر جهان به عنوان نمادی از کشته شدگان درگیری‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران منتشر شد. مجله تایم تصویر وی را به عنوان یکی از ۱۰ نماد اعتراضی برتر دنیا انتخاب کرد.
باراک اوباما با دیدن فیلم قتل او در کاخ سفید، به خبرنگاران گفت که دیدن این فیلم «مایه دل‌شکستگی» است.
او افزود «ما زنان شجاعی را مشاهده کرده‌ایم که در برابر سبعیت و تهدیدها ایستادگی کرده‌اند، و تصویر آزاردهنده زنی را دیده‌ایم که در خیابان تا حد مرگ خون‌ریزی کرد.» برای چندین روز شبکه‌های تلویزیونی عمده آمریکا به‌طور دائم تصاویر ویدئویی لحظه جان دادن ندا آقاسلطان را پخش نمودند.
به گزارش مرکز تحقیقاتی پیو، ویدیوی مرگ آقاسلطان در هفته آخر ماه ژوئن میلادی پربیننده‌ترین ویدیوی خبری در سایت یوتیوب بوده‌است.
برخی از هنرمندان نیز به این اتفاق واکنش نشان دادند از جمله پرترهٔ تیم اوبرایان که لحظهٔ فوت وی را به تصویر کشید
و ترانهٔ شاهین نجفی در وصف مرگ ندا آقاسلطان.
باراک اوباما همچنین در واکنش به خبر دریافت جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۹ گفت: «این جایزه باید با همهٔ کسانی که برای دستیابی به عدالت و کرامت انسانی تلاش می‌کنند تقسیم شود… با زن جوانی که با وجود خطر کتک یا گلوله خوردن، با آرامش برای دست یابی به حق خود راهپیمائی می‌کند…» صحبت اوباما از زن جوان اشاره‌ای به ندا آقاسلطان تعبیر شد.
محمود احمدی‌نژاد روز هشتم تیر در نامه‌ای به محمود هاشمی شاهرودی خواستار رسیدگی جدید به موضوع قتل آقاسلطان شد.
در این نامه آمده‌است: «با توجه به حاشیه‌سازی‌های فراوانی که در خصوص این حادثه دلخراش صورت گرفته و شانتاژ تبلیغاتی وسیع رسانه‌های بیگانه و قراین و شواهد فراوان دیگر، دخالت مخالفان و معاندین ملت ایران برای بهره‌برداری‌های سوء سیاسی و مشوه نمودن چهره پاک جمهوری اسلامی قطعی به نظر می‌رسد.»
جامعه فلاسفه آمریکا مرگ آقاسلطان را به خانواده، دوستان و هم شاگردی‌های او تسلیت گفت. در این بیانیه آمده‌است که «ندا به عنوان یک دانشجوی فلسفه به خوبی به اهمیت و ارزش مناظره استدلالی آگاه بوده‌است.»
احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، به خبرنگاران گفت: «قتل ندا یک سناریو بوده‌است و هیچ ربطی به اغتشاش‌های تهران ندارد»
وی همچنین اعلام کرد که آرش حجازی یکی از شاهدان قتل آقاسلطان به علت «سمپاشی علیه نظام جمهوری اسلامی» و «جنجال‌سازی در مورد کشته شدن ندا آقاسلطان» توسط وزارت اطلاعات و پلیس بین‌الملل (اینترپل) تحت تعقیب است .
اما به گزارش رادیو فردا، دفتر مطبوعاتی پلیس بین‌الملل اعلام کرد، هیچگونه درخواستی از مقامات ایران برای پیگرد آرش حجازی دریافت نکرده‌است.
همچنین شعارنویسی‌هایی با عنوان "مرگ بر خامنه‌ای قاتل ندا در نقاط مختلف شهر انجام شد.
در رم نیز توسط شهرداری خیابانی به نام ندا نامگذاری شد.
تایمز لندن ندا آقاسلطان را به عنوان فرد سال ۲۰۰۹ برگزید.
همچنین صحنه جان سپردن ندا آقا سلطان به عنوان بهترین فیلم خبری سال ۲۰۰۹ شناخته شد. جایزه روزنامه‌نگاری جورج پولْک تصویربردار ناشناسی که با استفاده از گوشی تلفن همراه صحنه قتل ندا آقا سلطان را ضبط کرده‌است نیز به عنوان بهترین تصویربردار خبری سال شناخته‌شد.
در ژوئن ۲۰۱۰ منوچهر متکی که به منظور دیدار و گفتگو با چند مقام غربی به اروپا سفر کرده بود، هنگام ورود به مقر پارلمان اروپا با نمایندگانی روبرو شد که تصاویری از ندا در دست داشتند. استروان استیونسون، نماینده حزب محافظه کار بریتانیا در پارلمان اروپا نیز، در حالی که عکس ندا را در دست داشت، به حضور وزیر خارجه جمهوری اسلامی در پارلمان اروپا اعتراض کرد و منوچهر متکی را «آدمکش» خطاب کرد.