مرگ رشته، مرگ دفتر تالیف!

به بهانه انتصاب معاون تالیف سازمان پژوهش

در تاریخ علم برنامه درسی، دوره ای وجود دارد که جوزف شوآب از آن به عنوان مرگ رشته برنامه درسی یاد می کند. دلیل این امر هم حضور نامتخصصان رشته، در جایگاه سیاست گذاری، تهیه و تولید برنامه درسی است.

مرگ عمل برنامه درسی در ایران، با همان تعبیری که شوآب از آن یاد می کند، در دوره های مختلف حیات سازمان پژوهش رخ داده است. اما برهه حاضر، برهه کاملا ویژه ایست که نه رشته تخصصی رئیس و نه معاون ایشان، برنامه درسی و یا دست کم حوزه های نزدیک به برنامه درسی نیست( همان طور که اطلاع دارید، حجه الاسلام حمید محمدی، دبیر توسعه فعالیت های قرآنی، اخیرا به عنوان معاون تالیف سازمان پژوهش انتخاب شده اند).

اگر در دوره های گذشته این اتفاقات رخ داده است و البته در جای خود قابل بررسی است، اما در این دوران که استادان متخصص، دانشگاه های پیشرو در خصوص تربیت متخصصان رشته وجود دارد، استفاده از یک فرد غیر مرتبط و غیر متخصص با برنامه درسی چه منطقی می تواند داشته باشد؟ اگر این اقدام مصداق مرگ عمل برنامه درسی در ایران نیست، پس مصداق چیست؟

نویسنده به عنوان فعال در حوزه برنامه درسی و آموزش، به طرح چند پرسش ساده و کاملا ابتدایی( که دانشجویان رشته برنامه درسی معمولا آنها را در درس مبانی برنامه ریزی درسی می گذرانند) از آقای محمدی دارد، این سوالات از مفاهیم ابتدایی رشته است، تقاضای نگارنده این است، معاون تازه منتصب، پس از دریافت این سوالات کلاه خود را قاضی کرده و ببیند تا چه انداره مفاهیم و مبانی این رشته را می دانند‌‌؟ تاکید می شود این سوالات بسیار ابتدایی است و مفاهیم اولیه علم برنامه درسی را شامل می شود:

اما سوالات؛

۱_ یک تعریف کلاسیک و یک تعریف مدرن از مفهوم برنامه درسی ارائه کند؟

۲_ منابع نیازسنجی برنامه درسی را توضیح دهد؟

۳_ بگوید جدول هدف/محتوا چگونه و با چه منطقی تدوین می شود؟

۴_ بگوید سارماندهی محتوا از نوع بر پایه های مشترک با میان رشته ای و فرا رشته ای چه تفاوت ها و شباهت هایی دارند؟

۵_ از استادان بنام برنامه درسی چه داخلی و چه خارجی چند نفر را می شناسد و چه اندازه با تفاوت آرا آنها آشناست؟

۶_ نقش فرهنگ در برنامه درسی را توضیح دهد.

۷_ متاتئوری های موجود و خیلی ابتدایی برنامه درسی را توضیح داده و بگوید چرا این متاتئوری ها شکل گرفته است؟

۸_انواع برنامه درسی وفادارانه، نیمه وفادارانه و غیر وفادارانه را توضیح دهد.

۹_ ارزشیابی قبل و بعد از اجرای برنامه را توضیح دهد.

۱۰_ویژگی های اصلی یک محتوا را بیان کند.

و سوالات بسیار زیاد دیگری که یک مسئول تاثیر گذار رشته برنامه درسی در یک سازمان تاثیر گذار، دست کم باید با آنها آشنایی داشته باشد.

استادان و دانشجویانی که حوزه شان برنامه درسی است، نیک می دانند که اینها سوالات بسیار پیش پا افتاده رشته است‌. مجددا تاکید می شود نگارنده به هیچ عنوان قصد طرح سوالات پیچیده از علم پیچیده برنامه درسی را از معاون محترم نداشته است. اگر پاسخ همین سوالات ساده را بداند از نظر این متخصص برنامه درسی، شایستگی این مسئولیت را دارد.

اما چند توصیه

الف) آقای رئیس جمهور به داد سازمان پژوهش این کشور برسید. قلب تربیت دانش آموزان در سازمان پژوهش می تپد. اگر این قلب معیوب باشد، خسرانش زیان بار خواهد شد. آقای رئیس جمهور، در این کشور حدود سی سال است که دوره دکتری رشته برنامه درسی تاسیس شده و نیروی انسانی برای این حوزه تربیت کرده است. انتخاب رئیس و معاون سازمان پژوهش که هیچ قرابتی با برنامه درسی ندارند، بی اعتنایی به تخصص نیست؟

ب) آقای وزیر آموزش و پرورش همه ما در جریان هستیم که در انتخاب رئیس سازمان پژوهش محدودیت و معذوراتی داشته اید، اما دست کم اجازه ندهید به بدنه تخصصی و علمی تهیه و تولید برنامه درسی کشور که مستقیما با حال و آینده فرزندان این کشور، ارتباط مستقیم دارد، دست اندازی شود.

ج) رئیس سازمان پژوهش، به خاطر خودتان هم که شده، ای کاش فردی را برای معاونت تالیف انتخاب می کردید که تخصص حرفه ای و علمی در این حوزه داشت. این تخصص هم به درد دنیای شما می خورد؛ چون شما تخصص رشته ای در این حوزه ندارید و به شما مشورت می داد و معاونت را علمی مدیریت می کرد و هم به درد آخرت شما می خورد، که از میان این‌همه متخصص و دانش آموخته رشته برنامه درسی کشور، یکی از بهترین ها را انتخاب کرده اید.

د)به معاون انتصابی سازمان پژوهش توصیه می شود، هنوز که به طور رسمی کارشان آغاز نشده است، نه به وجهه خود آسیب بزنند و نه به سوابق خود که وجه قرآنی داشته است. حوزه برنامه درسی حوزه پیچیده ایست و نیاز به تخصص و بینش عمیق دارد. از سوی دیگر ما به کررات از شما مبلغان مذهبی شنیده ایم

که پیشوای روشن بین ما فرموده اند، "اگر در پست و مقامی قرار گرفتید که یک نفر هم از شما بالاتر بود، آن را وا گذاشته و به اهلش بسپارید." با این توصیف، توصیه مجددانه یک پژوهشگر بی طرف، اما علمی و دانشگاهی این است که به سمت قبلی خود برگردید و بیش از این برای خود و حوزه تربیت دانش آموزان مساله درست نکنید.

اما اگر به هر دلیلی و با هر منطقی فکر کردید که کسوت جدید، کاملا متناسب با تخصص شماست، ابتدا پاسخ سوالات مطروحه در بالا را فرا گیرید و نیز در ادامه، در کلاس های دوره های ارشد و دکتری رشته برنامه درسی شرکت کنید. بنده پیشقدم می شوم و در این کار کمک تان می کنم.

نکته آخر

انتخاب یک روحانی غیر متخصص در حوزه برنامه درسی برای معاونت تالیف سازمان پژوهش، همان قدر بی معنا به نظر می رسد که استاد برنامه درسی را به عنوان خلبان ایرباس انتخاب کنند....

#سازمان_پژوهش

#معاون_تالیف

#دفتر_تالیف