سومین کنگره‌ی روانکاوی و روان‌درمانی پویا

📋 گزارش‌های کنگره

سومین کنگره‌ی روانکاوی و روان‌درمانی پویا

نگاهی نو به عقده‌ی ادیپ زنان در ایران،

رستاخیز دختران

(چکیده ای از سخنرانی دکتر گهر همایون پور)

" سخن از شکل‌گیری نسل سوم فمینیسم در بین زنان ایران همسو با زنان دیگر بخش‌های جهان است. جنبشی که می‌گوید به هر زن به عنوان یک انسان مجزا با فردیت منحصر به خودش نگاه شود، همان نگرشی که در دیدگاه روانکاوانه به انسان وجود دارد. سخن از جهش بین نسلی در زنان است که بتدریج زنان را از عقده‌ی فرویدی کلاسیک با نگاه مردسالارانه رهایی می‌بخشد. پدیدار شدن نسلی نو از زنان که به‌تدریج برای دیده شدن با نگاه " هر زن به عنوان یک فرد "، تلاش می‌کنند. اما این جهش، عقده‌ای دیگر را در سیر تکاملی زنان شکل داده است که مادران به صورت فعال با منفی کردن عقده‌ی اودیپ، اجازه‌ی ورود مردان را به مثلث اودیپ نمی‌دهند و باعث شکل گیری انفعال فاعلانه‌ی مردان می‌شوند. همایونپور در این‌جا از" متافور شهرزاد " عقده‌ی شهرزاد استفاده می‌کند. دخترانی که اشتیاق برای رهایی دارند و سعی می‌کنند همچون شهرزاد قصه‌های هزار و یکشب، بخش‌های مختلف وجودی خود را به رسمیت بشناسانند و به مردان و زنان نشان دهند که همه‌ی زن‌ها مثل هم نیستند. اما برای رسیدن به رهایی، دختر باید بتواند مرحله‌ی هیستریای خودش را در ارتباط با مهم‌ترین زن زندگی، یعنی مادرش طی کند و در مرحله‌ای از فرایند تکاملی، از زیر چتر نارسیسیم مادر رها شده تا بتواند پدر را به فضای درون روانی خود جای دهد و هویت جنسی خود را شکل دهد و بعد به همانندسازی با مادر بپردازد. در سایه‌ی چنین روند تکاملی است که زنان قادرند زنانگی خود را به رسمیت بشناسند و دست از تحقیر یا ابراز خشونت علیه مردان بردارند.