رای گیری یا انتخابات؛ مسئله این است!

📝📝📝رای گیری یا انتخابات؛ مسئله این است!

✍احسان سهل البیع

✅معروف است مقدار بتن مصرف شده در زیرِ زمین جهت ایجاد فونداسیون برج میلاد بیش از حجم بتنی ست که برای ساخت سازه رو زمینی این برج مصرف شده است!

گویا پدیده ­ها، مفاهیم و برساخته های مدرن همگی دارای این ویژگی یعنی داشتن زیربنایی مهم تر و فربه تر از روبنا، هستند. اما ما ایرانی ها در مواجهه با مظاهر دنیای مدرن عموماً فقط روبنا و ظاهر این محصولات تمدن غرب را می بینیم و از شناخت زیربناها و الزامات این پدیده ­ها غفلت می کنیم؛ کما اینکه از برج ها صرفاً قامت سر به فلک کشیده ­اِشان را می­بینیم.

✅در فوتبال، سینما، صنعت و البته دموکراسی هم که همگی از محصولات مدرنیته محسوب می شوند، جامعه ­ی ایرانی از زیربناها غافل و به طور مفرط به ظواهر مشغول است. در فوتبال ما دستمزدها، آرایش سر و صورت و حواشی (به مثابه روبنای فوتبال) کاملاً الگو گرفته از سطح اول فوتبال جهان است اما حوزه­ های زیربنایی مانند درآمدزایی، استعداد یابی، عملکرد فنی، اخلاق حرفه ای و... کاملاً رها شده است. و به جای باشگاه­های فوتبال از آن نوع که در کشورهای پیشرفته وجود دارد، صرفاً با تیم هایی بی بنیه و بی پشتوانه مواجه ­ایم.

در خوروسازی هم گویا همین اتفاق در کشور ما افتاده است و به جای صنعت خودروسازی عملاً با کارخانه های مونتاژی رو به روئیم که با استفاده از رانت ممنوعیت واردات خودرو و دسترسی بی حساب و کتاب به منابع مالی بانک ها، سالیان سال و در تیراژ بالا به کپی و مونتاژ محصولاتی می پردازند که محصول دانش و خلاقیت کارشناسان سایر کشورها است. در اینجا نیز به کارگیری حداکثری مولفه های علم، پژوهش و نوآوری در قالب مدیریتی منسجم که حکم زیر بنا را دارند کاملا مغفول واقع شده است.

✅دموکراسی نیز به عنوان یکی از مهمترین و به روایتی مهمترین برساخته­ی دوران مدرن از این قاعده مستثنی نیست و دارای رو بنا و زیر بنا می باشد. روبنای دموکراسی همان حضور همه مردم بر مبنای اصل هر نفر یک رای در پای صندوق های رای است. اما این دمکراسی بر پایه هایی استوار است (ارکان چهارگانه دموکراسی) که مهمترین آنها احزاب و رسانه هاست. اگر احزاب آزاد و ریشه داری در کشور وجود نداشته باشند که در بستر زمان به جذب، تربیت و سامان دهی نیروهای سیاسی بپردازند و با ایفای وظایف ذاتی خود به رصد و نقد صاحبان قدرت بپردازند و رسانه های آزادی موجود نباشند که با ارائه اخبار و اطلاعات دقیق و صحیح مردم را در شناسایی اهداف، انگیزه ها و عملکرد های جریانات و افراد سیاسی یاری برسانند و نور بر گوشه های تاریک و دنج رانت خواری و فساد بیفکنند دموکراسی به همان شیر بی بال و دم و اشکم معروف تبدیل می شود.

✅پدیده انتخابات به عنوان یکی از ارکان اصلی دموکراسی مانند سایر پدیده های مدرن پیش گفته مبتنی بر الزاماتی ست که هر آینه این الزامات تحقق یابند پدیده ­ای به نام انتخابات صورت می بندد، در غیر اینصورت صرفاً با صندوق های رای‌گیری ای مواجه ایم که در بهترین حالت می تواند نوعی استمزاج، نظرسنجی و نظرخواهی محسوب شوند. به عبارت دیگر رای گیری و انتخابات را می توان در دو سوی یک پیوستار در نظر گرفت، در یک طرف این پیوستار به عنوان نمونه می توان به رای گیری های مضحک دوران صدام اشاره کرد که از قضا و به ادعای حکومت بعث همواره با مشارکت بالای نود درصد همراه بوده است و در سمت دیگر این پیوستار می توان انتخابات در کشورهای اسکاندیناوی و اروپای غربی را نام برد.

تا زمانیکه بین گزینه های رقیب حاضر در انتخابات تفاوت معناداری وجود نداشته باشد و اقشار مختلف مردم و خصوصا اقلیت ها کاندیدهایی در عرصه رقابت نداشته باشند، تا زمانیکه مکانیزم تامین مالی طرف های حاضر در انتخابات شفاف نباشد، تا زمانیکه خاستگاه فکری و سیاسی نامزدها از طریق وابستگی علنی به احزاب دارای شناسنامه قابل رصد و بررسی نباشد و... نمی توان نام فرایند رای گیری را انتخابات نهاد، حتی اگر تک تک شهروندان یک کشور آزادانه پای صندوق رای حاضر شوند و آرا نیز بی هیچ کم و زیاد شمرده و اعلام شود.

✅آنچه مسلم است برای رسیدن به اهداف و آرمان های مترقی و اصلاح طلبانه ما راهی جزء قانون وجود ندارد و قانون برگزاری انتخابات را برای تبلور خواست ملت مرجع و معیار قرار داده است. برای تامین الزامات دموکراسی و زمینه سازی برای برگزاری انتخابات واقعی مردم و حاکمیت هر یک وظایفی دارند.

وظیفه ما مردم کنشگری سیاسی آگاهانه، رصد مستمر تصمیمات و اقدمات مسئولین و مطالبه گری ست. بر ماست تا با حضور هرچه بیشتر در احزاب و تشکل های مدنی زیربنای دموکراسی را در کشور تقویت کنیم. 

حاکمیت نیز بر اساس قانون اساسی می بایست با اجرای اصل تفکیک قوا، صیانت از حقوق شهروندی و تلاش در جهت حاکمیت قانون و شفاف سازی اقدامات خود، مولفه های زیربنایی دموکراسی را تقویت نماید و با حمایت واقعی و عملی از احزاب و سایر تشکل های مردمی و رسانه ها در جهت حرکت هرچه بیشتر از رای گیری به سمت انتخابات تلاش نماید.

✅گرچه به گواهی ناظران مستقل کارنامه جمهوری اسلامی ایران در زمینه برگزاری انتخابات به هیچ وجه قابل مقایسه با بسیاری از کشورهای همسایه و نیز ایران پیش از انقلاب نیست و در چهار دهه گذشته و خصوصا در دوران دولت اصلاحات و دولت تدبیر و امید گام های مفیدی جهت حمایت از تشکلهای مردمی و تقویت نهاد انتخابات برداشته شده است اما بی شک تا رسیدن به وضعیت مطلوب و برگزاری انتخابات هایی در طراز جمهوری اسلامی ایران راهی طولانی پیش رو داریم.

مردم و مسئولان نباید فراموش کنند که برگزاری به طور متوسط یک رای گیری در سال بدون توجه به زیر بناهای انتخابات (یعنی احزاب فراگیر و رسانه های آزاد) ارزش محسوب نمی شود همانگونه که تولید سالانه یک میلیون خودرو مونتازی بدون ایجاد ظرفیت های علمی، فنی و مدیریتی داخلی ارزش محسوب نمی شود و همانگونه که تیمی صرفاً با داشتن سی میلیون طرفدار در سرتاسر دنیا و یا کسب بیشترین عنوان قهرمانی آسیا در قرن بیستم باشگاه نمی شود و همانطور که برج میلاد بدون اتکا بر زیربنای عظیم بتنی اش بر پا نمی ماند.