دنیای CO-OP
حامد صبورحتما به خاطر دارید که وقتی نظام آموزشی کشور تغییر کرد، پاسخ به سوال «کلاس چندمی؟» کمی چالش‌زا شده بود! بین گفتن پایه نظام جدیدمان و معادل نظام قدیم آن مردد می‌شدیم! بعد از کوآپ نیز مشابه این چالش برای سوال «ترم چندی؟» مطرح است!
کوآپ از نگاه دانشگاه
طرح کوآپ چند سالی است در دانشگاه شریف در حال اجراست. ایده اصلی آن از دانشگاه Waterloo کانادا گرفته شده‌است. شروع آن در شریف از دانشکده کامپیوتر و برای ورودی‌های ۹۷ دانشکده بود؛ و اکنون به دانشکده‌های دیگری نیز رسیده و این‌طور که پیداست به زودی در دانشکده‌های بیشتری نیز شاهد اجرای این طرح خواهیم بود.
در این طرح دانشجو یک ترم و یک تابستان (۷ ماه) را از درس فاصله گرفته و در یکی از شرکت‌هایی که دانشگاه با آن‌ها قرارداد دارد به شکل تمام‌وقت مشغول به کار می‌شود. درباره جزئیات قوانین آن که بعضا دانشکده به دانشکده متفاوت است می‌توانید به آیین‌نامه کوآپ مربوط به دانشکده خود مراجعه کنید.
نحوه عقد قرارداد با شرکت مورد نظر هم مانند روند معمول قرارداد بستن است؛ ابتدا رزومه‌ای برای شرکت‌هایی که مایل هستید فرستاده و سپس توسط شرکت‌ها به مصاحبه دعوت شده و در نهایت در صورت موافقت طرفین، قرارداد بسته می‌شود. و پس از عقد قرارداد شما مثل یک کارمند آن شرکت در قبال کار از حقوق و مزایای آن برخوردار می شوید.
کوآپ از نگاه دانشجو
توصیفی رسمی از کوآپ را خواندیم؛ حال کمی خودمانی‌تر شویم!
اصلا چرا کوآپ؟!
پس از پرسوجو از افراد مختلف با تجربه کوآپ درباره دلایل کوآپ رفتن و مزایای آن، می‌توانم با اطمینان بگویم که پرتکرارترین دلیل و مزیت گفته‌شده «تجربه واقعی فضای صنعتی و بازار کار» بود. دانشگاه هر چقدر هم تلاش کند دروس را به شکل کاربردی ارائه دهد، باز چشیدن فضای واقعی کار چیز دیگری است!
دانشجوها عبارات دیگر مشابهی نیزدر این رابطه بیان کردند؛ نظیر «یافتن دیدگاهی ملموس نسبت به فضای صنعتی» و «سنجیدن میزان علاقه و تناسب با رشته خود».
عده‌ای نیز می‌خواستند بررسی کنند که چقدر دروس دانشگاه در فضای کاری و صنعتی استفاده می‌شود. اکثرا تا حدی موفق شدند و کوآپ در نحوه درس خواندن و اهمیت به دروس مختلف برایشان موثر واقع شد.
مزیت دیگر کوآپ، شروع تجربه کاری دانشجو با کار تمام‌وقت است. قطعا کار تمام‌وقت نسبت به کار پاره‌وقت رشد و یادگیری بیشتری دارد و دید و تجربه‌ای بهتر به فرد می‌دهد. اینکه شروع تجربه کاری فرد با کاری تمام‌وقت باشد مزیت بسیار بزرگی است.
هم‌چنین تجربه زندگی کارمندی و نظم ناگزیر آن به نوبه خود تجربه جالبی است! عده‌ای خوشحال بودند که به دلیل این توفیق اجباری توانستند نظم مطلوبی را به زندگی خود بدهند؛ عده‌ای نیز از اینکه محدودیت زیادی در برنامه و ساعت خواب برایشان ایجاد شده‌بود احساس خوبی نداشتند!
مزیت دیگری که تقریبا همه بر آن اتفاق نظر داشتند، خالی شدن آخر هفته‌ها بود! قطعا می‌توانید تصور کنید آخر هفته بدون ددلاین تا چه حدی می‌تواند جذاب باشد!
در بین علت‌های دیگر، علت‌های جالبی دیده می‌شد: «چشیدن طعم حقوق گرفتن»، «خسته شدن از درس و ددلاین»، «آمادگی برای ازدواج»! و در نهایت نوبل بهترین جواب نیز تعلق می‌گیرد به پاسخ جامع و کامل «بریم ببینیم چی میشه»!
نه به کوآپ!
سمت تاریک کوآپ؛ چرا در کوآپ شرکت نکنیم؟
مسأله‌ای که در این زمینه دانشجویان زیادی مطرح کردند، دوگانه کارآموزی و کوآپ بود که جلوتر در عنوانی جداگانه به آن می‌پردازیم.
عده دیگری نتوانستند خود را راضی کنند که دوره کارشناسی‌شان یک ترم به تاخیر بیفتد. از این عده اکثرا هدف اپلای کردن داشتند و یک ترم تاخیر در اپلای کردن برایشان مطلوب نبود و از خیر کسب تجربه صنعتی گذشتند.
هم‌چنین کوآپی‌ها از جریان اصلی دوره خودشان عقب می‌افتند و بعد از بازگشت به درس و دانشگاه بعضا مجبور به درس برداشتن با سال‌پایینی‌های خود می‌شوند.
به علاوه عده کثیری بعد از ۷ ماه دور بودن از فضای درس و ددلاین، بدعادت شده و مواجهه مجدد با این غول‌های ترسناک برایشان سخت و آزاردهنده است!
کارآموزی vs کوآپ
وقتی می‌شود با ۳ ماه کارآموزی تابستان تجربه و دید صنعتی درباره رشته خود به دست آوریم، چه نیازی است با شرکت در کوآپ یک ترم عقب بیفتیم و ۷ ماه زمان کنیم؟
از طرف دیگر، آیا ۳ ماه زمان کافی‌ای برای ایجاد یک دید درست و واقعی نسبت به بازار کار است؟
پاسخ به این سوالات کار ساده‌ای نیست و شرکت به شرکت نیز جواب متفاوت است. اما طبق صحبت دانشجویانی که هر دو موقعیت کارآموزی تابستانه و کوآپ را تجربه کردند، معمولا این‌گونه است که بخش زیادی از این ۳ ماه به یادگیری و آموزش می‌گذرد و پروژه‌ای هم که برای کارآموزان تعریف می‌شود پروژه اصلی شرکت نیست و از این جهت شاید تجربه فضای کاری به شکل کاملی کسب نشود.
چرا این‌قدر تنوع نظر؟
جدا از اینکه تنوع نظرها و دیدگاه‌ها درباره کوآپ خیلی با شخصیت و روحیه و اهداف دانشجو ارتباط دارد، بسیار مرتبط به شرکتی است که هر دانشجو تجربه می‌کند. شرکت‌هایی هستند که بسیار به کوآپی‌ها اهمیت داده و مسیر مدونی برای onboarding نیروهای جدیدشان دارند.
از طرفی برخی شرکت‌ها هم خیلی توجهی به دانشجویان کوآپی نمی‌کنند و این بسیار در تجربه دانشجو از کوآپ و نظر وی موثر است. حتی دیده شده که از این جهت بین تیم‌های مختلف یک شرکت هم تفاوت‌های بسیاری وجود دارد!
پس حتما قبل از انتخاب شرکت مورد نظرتان، از کسانی که در دوره‌های قبل در آن شرکت کار کردند تحقیق و پرسوجو کنید!
درددل‌هایی با مسئولین کوآپ...
متاسفانه سنوات رفاهی دانشجویان با شرکت در کوآپ تغییری نکرده و با اینکه یک ترم درسشان بیشتر می‌شود، امکانات رفاهی‌شان مانند دانشجویان عادی محاسبه می‌شود. و این در تصمیم‌گیری برای کوآپ رفتن یا نرفتن به خصوص برای خوابگاهی‌ها بسیار موثر است.
هم‌اکنون تعدادی دیگر از دانشگاه‌های کشور طرح کوآپ را اجرا می‌کنند. از دانشگاه صنعتی شریف انتظار می‌رود شرکت‌های high-tech تر و با کیفیت‌تری را جذب کند. طی این حدود ۵،۶ سالی که طرح کوآپ راه افتاده است، نه تنها شاهد پیشرفت به خصوصی در سطح شرکت‌های کوآپ نیستیم، بلکه تعدادی از شرکت‌های خوب و پرطرفدار دیگر در لیست شرکت‌های کوآپ دیده نمی‌شوند!
و اما مسأله حقوق و دستمزد؛ این مسأله به خصوص درباره دانشکده‌هایی که به تازگی به طرح کوآپ اضافه شده‌اند بسیار پررنگ است. آیا انصاف است که دانشجوی دانشگاه شریف کف حقوق وزارت کار را دریافت کند؟!
درباره تعداد و تنوع شرکت‌های موجود در کوآپ نیز انتقاداتی وجود دارد؛ به خصوص از طرف دانشجویان دانشکده‌هایی که به تازگی به طرح کوآپ پیوستند. برای مثال در یکی از دوره‌ها شاهد بودیم برای دانشکده‌ای تنها ۱ شرکت موجود بوده‌است!
لیست این انتقادها و سیاست‌های غلط بیشتر از این است که امیدواریم مسئولین این طرح بیشتر پای صحبت‌های دانشجوها بنشینند....
سخن پایانی
در نهایت در کوآپ شرکت کنیم یا خیر؟
خب معلوم است! جوابش کاملا وابسته به خودتان است! امیدوارم توصیفات و جمع‌آوری نظرات مختلفی که در این یادداشت ارائه شد به شما کمک کند؛ اما به شدت توصیه می‌کنم با سال‌بالایی‌هایتان نیز مشورت کنید؛ هم مخالفین سرسخت کوآپ و هم طرفداران محکم آن!