در همیاری با آسیب‌دیدگان سیل اخیر در استان خوزستان ، پیروی از سنت شریعتی

گزارش و گفتگوی روزنامه شرق با احسان شریعتی

روزنامه شرق، 14 مهرماه 1398

پس از گذشت حدود پنج ماه از وقوع فاجعه سیل اخیر و پیامدهای آن در استان‌های گلستان، لرستان، خوزستان، کارگروه «امداد- پوران (شریعتی)»، متشکل از تلاشگران داوطلب مدنی در امر امدادرسانی به هم‌وطنان آسیب‌دیده، به همت کمک‌های نقدی مردمی، براي چند روستا از توابع شهرستان شادگان در استان خوزستان دستگاه‌هاي تصفیه آب نصب و راه‌اندازی كردند. تلاش این کارگروه در ‌امدادرسانی به یاد تلاش‌های دکتر شریعتی و همسرش، پوران شریعت‌رضوی، در امر همیاری اجتماعی چنین نام‌گذاری شده و یادآور نقش این ‌دو شخصیت در بزنگاه‌ فاجعه‌های طبیعی مانند زلزله است. اين بنياد با توجه به محدودیت‌های قانونی و ضرورت شفافیت کامل در زمینه مالی، با همکاری «انجمن حمایت و یاری آسیب‌دیدگان اجتماعی» (احیا)، توانست اين اقدام را در مناطق سيل‌زده خوزستان انجام دهد.

احسان شريعتي، مدير بنياد شريعتي، دراين‌باره به «شرق» گفت: «بر اساس تحليل‌هايي كه در اين زمينه انجام شد متوجه شديم مشاركت عمومي و وسعت آسيب‌ها درخصوص اين حادثه نسبت به حوادث قبلي مانند زلزله‌ كمتر بود، به همين دليل فراخواني از سوي بنياد شريعتي منتشر كرديم تا درخصوص سيل‌هاي اخيري كه به برخي شهر‌ها آسيب رسانده بود با يك همبستگي عمومي كاري براي اين مناطق انجام دهيم. ما با توجه به محدوديت‌هايي كه داشتيم، خوزستان‌ را به عنوان جامعه هدف براي كمك‌‌رساني انتخاب كرديم، به دليل اينكه هنگامي که سيل در روز‌هاي اول در قسمت بالادست به قسمت پايين‌دست؛ يعني جنوب كشور سرازير شد، به مناطق بالادست خسارتي وارد و عبور كرد، اما در مناطق پايين‌دست مانند خوزستان نه‌تنها خسارت‌هايي به بار آورد، بلكه حجم زيادي از آب ناشي از سيل در اين مناطق تجميع شد، به همين خاطر ابعاد خسارت‌ها و ماندگاري سيلاب در اين مناطق طولاني‌‌تر از ساير شهر‌ها شد».

او در ادامه افزود: «بنياد فرهنگي دكتر شريعتي همان‌طور كه از نامش پيداست يك بنياد فرهنگي است، به همين خاطر فعاليت‌‌هايي كه در اين بنياد انجام مي‌شود نيز بايد فرهنگي باشد؛ مانند ارسال لوازم‌التحرير به مناطق محروم و ساير فعاليت‌هاي فرهنگي ديگر، اما با توجه شرايطي كه در مناطق سيل‌زده وجود داشت و با توجه به اينكه دماي خوزستان به بالاي 50 درجه رسيده بود، آب‌ منطقه آلوده بود و مردم منطقه از آلودگي آب بسيار گله‌مند بودند و آب آشاميدني كه خريداري مي‌كردند به دليل نبود فيلتر‌هاي استاندارد معمولا به درستي تصفيه نمي‌شد، ما تصميم به انجام اين كار گرفتيم».

او در ادامه با بيان اينكه دكتر شريعتي هميشه به فعاليت‌هاي اجتماعي علاقه‌مند بودند، اظهار كرد: «در زلزله‌اي كه اواخر دهه 40 در خراسان به وقوع پیوست، دكتر شريعتي با تعطيل‌كردن كلاس‌هاي درس خود در دانشگاه همراه با دانشجويان براي كمك‌رساني به مناطق زلزله‌زده رفتند. مادرمان نيز هميشه در اين زمينه‌ها فعاليت داشتند. او از همان اوايل انقلاب تا همين اواخر فعاليت گسترده‌اي در زمينه مدرسه‌سازي داشت، بنابراین انجام چنين فعاليت‌هايي يك سنت خانوادگي است».

فرزند دكتر شريعتي درباره فعاليت‌هاي نظري كه اين بنیاد انجام مي‌دهد نيز گفت: «فعاليت‌هاي اجتماعي و نهاد‌هاي مردمي، از جمله جنبش‌هاي مدني هستند كه نياز به بينش و چشم‌انداز نظري دارند. انجمن‌ها و جمعيت‌هايي كه در اين زمينه فعاليت دارند گاهي از ما مي‌خواهند در زمينه‌هاي مدني با آنها همكاري داشته باشيم تا چشم‌اندازي از فعاليتي كه انجام مي‌دهند داشته باشند، به دليل اينكه جنبش اجتماعي و مدني هرگز از ابعاد فرهنگي، سياسي و حقوقي جدا نيست. فعاليت اجتماعي اصولي بايد از مشخصاتي مانند شفافيت، ساختارمندي و قابليت الگوسازي و آگاهي‌بخشي برخوردار باشد تا از فعاليت‌هاي رايج خيريه‌اي و نوع‌دوستانه اما ناكافي و سيزيف‌وار در شرايط بحران‌هاي تودرتو، متمايز شود».

کارگروه «امداد- پوران» پس از بازدید از روستاهای خوزستان در شادگان و سوسنگرد و...، در اردیبهشت‌ماه گذشته و مشاهده کمبودهای ناشی از پیامدهای فاجعه‌بار سیل، مسئله آلودگی آب شرب را در رأس اولویت‌های حیاتی منطقه تشخیص داد و تصمیم به تهیه دستگاه تصفیه آب برای رفع نیاز چند روستا گرفت و بلافاصله اقدامات اولیه را برای به‌انجام‌رساندن این پروژه آغاز کرد و در نهایت، به یاری نیروهای محلی مورد اعتماد، احداث تصفیه‌خانه برای چند روستا، با حضور معتمدان، رياست شورای روستا، مالک زمین، مدیر مدرسه و نمایندگان کارگروه امداد - پوران، در تاریخ جمعه، ۲۲ شهریور ۱۳۹۸، به انجام رسید و مورد بهره‌برداری اهالی روستاها قرار گرفت.

هزینه خرید و نصب دستگاه که معادل 76 ميلیون و 400 هزار تومان برآورد شده بود، به یمن فراخوان «بنیاد شریعتی» و کمک‌های مردمی به حساب «انجمن احیا»، در شش‌ماهه اول سال تأمین و پرداخت شد. این دستگاه تصفیه با قابلیت اتوماتیک و دستی، توان تصفیه ۲۳ هزار لیتر آب در شبانه‌‌روز (۱۶ لیتر در دقیقه و ۹۴ لیتر در ساعت) را دارد (مجهز به شش فیلتر کربنی، شیرین‌کننده و میکروب‌زدا) که با توجه به قابلیت تولید آن، پاسخ‌گوی نیاز آب شرب سه روستاست. برای مشارکت روستاییان در امر محافظت و مراقبت بعدی، سرویس‌ها و مدیریت مستمر این نهاد، هزینه هر۲۰ لیتر آب معادل ۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده. اين در حالي است كه پيش از اين ساکنان اين مناطق مجبور بودند یا با آب آلوده سر کنند یا در صورت امکان از روستاهای مجاور بشکه‌های آب را به چندین‌برابر قیمت بخرند و با تحمل مشکل حمل‌ونقل به روستاهایشان بیاورند. در برنامه کار این تصفیه‌خانه، افراد ضعیف‌تر روستا که توان پرداخت این هزینه را ندارند آب را به‌ شکل رایگان دریافت می‌کنند.

نکته حائز اهمیت در این اقدام جمعی، هدف و رویکرد نظری این کارگروه است. در طراحی یک الگوی نمونه مدنی با کارکرد شفاف مالی و به‌ویژه تأکید بر نهادینه‌سازی نظارت شورایی میان نهادهای گوناگون محلی برای پیشبرد هر مرحله کار، از همان ابتدا که کلنگ احداث ساختمان زده شد تا آخر کار که شامل بهره‌برداری، فروش، تقسیم آب و نظارت و مدیریت آب بود، کار با مشارکت مستقیم روستاییان و معتمدان آنها پیش رفت.

توفیق این نمونه‌ و مورد در چنین امر حیاتی و ساختاری‌ می‌تواند در آینده در مناطق دیگر نیز تکرار شود. کارگروه امداد-پوران و بنیاد شریعتی درحال‌حاضر، با همکاری مدارس و فرهنگیان در مناطق آسیب‌دیده و محروم، کار امدادرسانی را با تلاش برای رفع نیازهای تحصیلی و فرهنگی، از طریق تهیه لوازم‌التحریر تحصیلی تا تأمین کتاب برای کتابخانه‌های این مدارس ادامه می‌دهند.