خاویر میلی و چالش‌های اقتصاد بحران‌زده آرژانتین
شاهین کارخانه
آرژانتین کشوری گرفتار بحران اقتصادی است و دهه‌هاست که همینطور بوده است. از زمان به قدرت رسیدن خوان پرون در دهه 1940، آرژانتین قاطعانه به برنامه‌های سوسیالیستی پایبند بوده است. جدای از فساد و دزدی معمول دولتی که چنین برنامه‌ای به همراه دارد، نمونه‌هایی از سوء مدیریت اقتصادی شامل کسری‌های دائمی و شدید، نکول بدهی‌های دولتی و اخیراً چاپ پول بی‌رویه در آرژانتین دیده می‌شود که یادآور رایش بانک در دهه 1920 است.
نتایج این سیاست‌ها، که با ظهور همه‌گیری کووید تشدید شد، شگفت انگیز است. آرژانتین اکنون 40 درصد نرخ فقر دارد و تورم 100 تا 200 درصد را در سال 2023 تجربه کرده است.
در چنین شرایطی، آرژانتینی‌ها خاویر میلی را در نوامبر 2023 به عنوان رئیس جمهور انتخاب کردند. میلی را می‌توان به طور کلی لیبرتارین یا آنارکوکاپیتالیست توصیف کرد، به این معنی که او طرفدار یک نظام سیاسی با دولت متمرکز کوچک و یک سیستم اقتصادی با آزادی کامل است، یک نظام بازار آزاد منصفانه با مالکیت خصوصی که اساس همکاری انسانی است.
از آن جایی که هیچ کشوری، قبلاً یک رهبر آزادی‌خواه انتخاب نکرده است، مشاهده عملکرد میلی و نتایج آن جالب خواهد بود. اما برنامه میلی برای آرژانتین دقیقا چیست؟
یک) دستگاه چاپ پول را خاموش کنید
آرژانتین به عنوان کشوری دارای پول رایج مستقل، توانایی چاپ پول خود را دارد. در طول چندین دهه گذشته، آنها دقیقاً این کار را برای اجرای برنامه‌های جمع‌گرایانه انجام داده‌اند که قدرت سیاسی و ثروت را برای نخبگان حاکم سوسیالیست تحکیم می‌کرد. در نتیجه، عرضه پول آرژانتین با نرخی استثنایی رشد کرده است، که به تورم عظیم دامن زده و کشور را فقیر کرده است.
از سال 1990 تا 2020، آرژانتین تقریباً چهار برابر عرضه پول را از حدود 700 میلیارد پزو به بیش از 2.5 تریلیون پزو افزایش داد، افزایش قابل توجهی که به خودی خود نشان دهنده علت تورم در آن زمان است. اما از سال 2020 تا 2023، حجم پول در آرژانتین ده برابر شد و به 25 تریلیون پزو رسید.
میلی بودجه متعادلی را پیشنهاد می‌کند که نیاز به انبساط پولی را از بین می‌برد و در نتیجه تورم را در طول زمان کاهش می‌دهد. همانطور که می‌توان تصور کرد، این پیشنهادات با مقاومت کنگره آرژانتین، اتحادیه‌های کارگری مختلف و سازمان‌های تجاری که عادت به بستن جیب‌های خود با بودجه عمومی دارند، مواجه است.
دو) خصوصی سازی شرکت‌های دولتی
رسانه‌های دولتی، خطوط هوایی، شرکت‌های نفتی و بسیاری دیگر در ابتدا در برنامه خصوصی‌سازی گنجانده شدند، اگرچه برخی از آنها پس از مذاکرات اولیه دیگر شامل نمی‌شوند. میلی قصد دارد صنعت را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد و تولیدات صنعتی را از دستگاه ناتوان و ناکارآمد دولتی حذف کند.
سه) سازمان‌های دولتی را تعطیل کنید
کوچک شدن اندازه دولت با حذف زائده‌های آن شروع می‌شود. میلی به طور چشمگیری قصد خود را برای تعطیلی وزارتخانه‌های گردشگری و ورزش، وزارت فرهنگ، وزارت محیط زیست و توسعه پایدار، وزارت زنان، جنسیت و تنوع، وزارت فواید عمومی و بسیاری دیگر ابراز کرده است.
چهار) ارزش پزو را کاهش دهید
آرژانتین، مانند سایر کشورهای در حال توسعه و جهان سوم که به دلار وابسته هستند، دارای سیستم دو نرخی ارز است. یک نرخ ارز رسمی وجود دارد که توسط دولت تعیین می‌شود و یک نرخ در بازار آزاد (یا غیررسمی) که توسط افرادی که در واقع دلار را با پزو مبادله می‌کنند، تعیین می‌شود.
در طول سال 2023، نرخ رسمی ارز به میزان قابل توجهی از نرخ بازار آزاد عقب‌تر بود. برای مثال، در ژانویه نرخ رسمی 200 پزو به یک دلار بود، در حالی که نرخ بازار غیررسمی نزدیک به 400 پزو بود. پزو در طول سال به کاهش ارزش خود ادامه داد و بلافاصله پس از انتخاب شدن، میلی نرخ رسمی را به میزان قابل توجهی کاهش داد و به 800 پزو رسید. با این وجود، نرخ بازار غیررسمی، تقریباً 1200 پزو، همچنان از نرخ رسمی پیشی می‌گیرد.
کاهش ارزش پزو برای یکسان کردن سیستم دو نرخی ارز و تشویق صادرات است که درآمد مالیاتی را به همراه خواهد داشت و عرضه ارز خارجی -از جمله دلار- در آرژانتین را تقویت می‌کند. اما در کوتاه مدت، کالاهای وارداتی را گران‌تر می‌کند و تورم را تشدید می‌کند. بنابراین علت رشد تورم در چند ماه اخیر، این اقدامات اصلاحی دولت میلی است.
در حالی که موارد بالا شامل اهداف اصلی میلی برای آرژانتین است، او با موانع مهمی روبه‌رو است. او به منظور عبور اصلاحات خود از کنگره آرژانتین، باید بین سیاستمدارانی اجماع ایجاد کند که طی سال‌ها به همان برنامه‌های جمع‌گرایانه فاسدی که میلی در تلاش برای پایان دادن به آن است عادت کرده‌اند.
علی‌رغم این چالش‌ها، انتخاب خاویر میلی به ریاست جمهوری آرژانتین گامی مهم در مسیر درست است. موفقیت در بازگرداندن آرژانتین به شکلی از ثبات و رفاه اقتصادی، نمادی برای سودمندی کوچک شدن دولت و اولویت دادن به آزادی فردی خواهد بود.