🔴جرائم علیه مسافران تاکسی های اینترنتی و راه های پیشگیری از آنها

✍حمیدرضا محمدی-دانش آموخته کارشناسی حقوق دانشگاه زنجان

حسب فیلمی که دوروز گذشته هفدهم مرداد ماه از یک دختر تهرانی در فضای مجازی منتشر شد بزهی علیه یک بانو در تهران واقع شده، دختر تهرانی سوار خودروی اسنپ شده و راننده پس از پرسیدن سوالات مکرر در مورد اینکه چرا در صندلی عقب نشسته به وی پیشنهاد بی شرمانه داده شده و سپس با فحاشی به افراد و سپس به همین دختر اقدام به تهدید تپ سی برای شکایت میکند، ضمنا وی اعلام میکند که احتمالا راننده در شرایط عادی نبوده است.

تذکر: ارتکاب جرم تا صدور رای قطعی ممکن نیست و متهم با هر ادله ای در پرونده خود تا قطعیت حکم خود در پناه اصل گرانقدر برائت است، صحبت های فوق در صورتی است که ارتکاب جرم محرز باشد و نویسنده مسئولیتی از باب عدم اثبات جرم در دادگاه را نمیپذیرد چرا که تمام روایت ما از عمل انجام شده تنها در صورتی است گه صحبت های ناشر فیلم صحت داشته باشد.

در ابتدای موضوع باید تاسف خودم را بعنوان یک شهروند و یک هموطن با بزه دیده فوق اعلام میکنم و اگر در حال حاضر پروانه وکالت داشتم یقین بدانید که وکالت این دختر را به رایگان بعنوان یک وظیفه اجتماعی به عهده میگرفتم؛

این اتفاق برای اولین بار در کشور واقع نشده است و قطعا آخرین بار هم نیست، اما ریشه ها و راه های پیشگیری؟

مشارالیها اعلام میکند که هنوز متهم دستگیر نشده است، وی میگوید چرا در روز روشن در حالی که برادر من به پلیس اطلاع داده بود که من ربوده شده و در معرض خطرات زیادی هستم پلیس نتوانسته خودروی وی را متوقف کند و حتی هنوز نیز وی را نیافته است؟

تمام صحبت های این دختر درست است، ای کاش دغدغه مسئولین آنقدری که در پیشگیری از فیشینگ بانکی ها بوده و با رمز پویا نمود پیدا کرده است همان قدر در امنیت بانوان و آقایانی که از تاکسی های اینترنتی استفاده میکنند هم عینیت می یافت، شرکت تپ سی طبق گفته های خود راننده ها (سفیران) خود را به پلیس آگاهی معرفی کرده و از آنان گواهی عدم سو پیشینه میخواهد که باید گفت راهکارهای فوق برای پیشگیری از چنین بزه هایی کاملا ناکارآمد هستند، چرا که راه های فوق تنها در مواردی میتوانند به پیشگیری از جرم منتهی شوند که فرد به اصطلاح زندانی ها "جرم اولی" نباشد، اگر وی سابقه محکومیت موثری داشته باشد و در گواهی سو پیشینه او درج شود یا گزارش خاصی علیه او نزد ضابطین قوه قضائیه موجود باشد میتوان وی را از کار در تپ سی منع کرد ولی اگر فرد سابقه ای نداشت ولی زمینه خوبی برای ارتکاب این جرائم داشت چه؟

اما وقتی از رویه ای انتقاد میکنیم باید راه حلی برای حل مشکل نیز داشته باشیم، طرق پیشنهادی این حقیر بعنوان یک علاقمند به پژوهش در پیشگیری وضعی از جرم روش هایی بسیار ساده ولی کارآمد هستند.

1-دستگاه های اطلاعاتی-امنیتی طبق مقررات صلاحیت ورود به پرونده های آدم ربائی به ویژه زن ربائی را داشته باشند و به دلیل تاثیری که این جرائم در افکار عمومی و به هم ریختن آسایش و امنیت عمومی دارند به این پرونده ها ورود کنند کما اینکه احتمالا برای یک نهاد امنیتی مثل وزارت اطلاعات یا اطلاعات سپاه پیدا کردن اقامتگاه و مشخصات یک آدم ربا بسیار آسان تر از یک افسر تحقیق در یک کلانتری می باشد.

2-حتما از سالها پیش هنگامی که سوار اتوبوس های بین شهری میشوید و اتوبوس روشن میشود صدایی شبیه به صدای کامپیوتری که به آن یک حافظهusb وارد میشود میشنوید، آن دستگاه سامانه ای است که اگر اشتباه نکنم (سپهتن) یا (سامانه پالایش تردد هوشمند ناوگان) نام دارد، این دستگاه به محض روشن شدن دستگاه اطلاعاتی چون لوکیشن، سرعت، تصویر راننده، صحت و عدم جعلی بودن گواهینامه راننده، نتیجه تطبیق چهره راننده با عکس روی گواهینامه رانندگی، خواب آلودگی و استعمال دخانیات توسط وی را بررسی و در صورت وجود هرگونه ایرادی در این مسائل نتایج را با GPRS به پلیس راهور ارسال میکند(اگر دیدید راننده ای سرش را پائین آورده و نزدیک فرمان کرده است وی به احتمال زیاد مشغول استعمال دخانیات است چرا که دوربین سامانه نقطه کور دارد) ، پلیس راهور هم مثل پلیس فتا حواسش به همه چیز است و در صورت وجود هر مشکلی نزدیکترین گشت خود را به سمت خودروی متخلف ارسال میکند، این طرح تاثیر بسیاری در پالایش تخلفات و پیشگیری از جرائم و حوادث داشته است، حتی مدتی برای کامیون ها نیز توصیه به استفاده شد که البته با مخالفت کامیون داران مواجه شد، علی ایحال پیشنهاد استفاده تمامی خودروهایی که برای حمل و نقل عمومی استفاده میشوند در حین کار از سامانه سپهتن پیشنهادی بسیار خوب است چرا که در این صورت موقعیت خودرو در هر لحظه ای رصد میشود، البته بعضی ایرانی ها استاد دور زدن تدابیر هستند و یقینا استفاده از سپهتن باید اولا طوری باشد که راه فراری برای راننده وجود نداشته باشد(مثلا راننده نتواند با سپهتن خاموش

مسافری سوار کند) و ثانیا این راه برای بالا بردن امنیت باعث تعرض به حریم خصوصی رانندگان نشود.

3-از ظرفیت های قانونی برای دفاع از بزه دیدگان بیشتر استفاده شود، قانون مجازات اسلامی تصریحی در مورد دفاع مشروع داشته است، این تصریح گامی مثبت برای دفاع از خود و دیگران در خصوص جرائم علی الخصوص آدم ربائی و تجاوز به عنف است، اما این گام کافی نیست، قوانین حمایتی از شهروندان ضمن تصویب به تصریح اعمالی نظیر حمله، متوقف کردن یا در مواردی که رعایت همه مراتب آتش اسلحه مصرح در قانون نحوه بکارگیری سلاح ممکن نیست جداگانه این حقوق را به مردم در موارد خاصی بدهند(مثلا شکستن شیشه، تیراندازی بدون رعایت مراحل درخواست توقف و ... در مواردی که شخصی داخل خودرویی در حال فریاد است جداگانه در قوانین تصریح شوند تا از سابجکتیو و شخصی بودن معیارها به نوعی بودن برسیم و توان دخالت قضات در انتخاب مصادیق کم شده و مردم با ترس کمتری اقدام به دفاع از افرادی که در معرض خطر بنظر می آیند بروند.

4-در صورتی که تاکسی های اینترنتی در گزینش افراد صلاحیت دار اهمال کنند و موجب وقوع این جرائم در مقیاس بالاتری باشیم قضات دادسراها از ظرفیت قانونی که در دست دارند استفاده کنند و دستور توقف قسمتی از فعالیت شخص حقوقی یا تمام آن را بدلیل احتمال ارتکاب جرم بدهند و پرونده را برای مجازات شخص حقیقی بدلیل عدم نظارت کافی به دادگاه بفرستند، این موارد اقتدار دستگاه قضائی را بیشتر از همیشه به مردم نشان میدهد، این موارد موارد پیگیری حقوق عامه است، چنین اعمالی توسط قوه قضائیه ضمن ایجاد حس امنیت بیشتر در جامعه به مراتب نقش بسیار بالایی در جلب اعتماد بالا به قضات دارد، بنده در ضمن همین مطلب شخصا از زحمات حجت الاسلام نیارکی رئیس محترم دادگستری کل استان زنجان بخاطر حرکت بسیار زیبایی که در دوران دادستانی خود در استان قزوین در خصوص دستور متوقف شدن پرداخت عوارضی به بهره بردار اتوبان قزوین-زنجان انجام دادند و برگشت پرداخت عوارض را منوط به تعمیر اتوبان کردند تشکر میکنم، حال چه زیبا که قضات مخصوصا دادستان ها که مرجع اصلی تعقیب متهمین هستند از این اختیارات خود بیشتر استفاده کنند.

5-قوه قضائیه بعنوان یکی از نهادهایی که صریحا قانون اساسی وی را موظف به پیشگیری از جرم کرده به این مورد ورودی محکمتر از قبل کرده تا ضمن تسلی خاطر بزه دیده(دختر تهرانی که با انتشار فیلم تظلم خواهی کرده است) مرتکب را در صورت احراز جرم به مجازاتی متناسب با خطری که در جامعه ایجاد کرده است محکوم کند.

6-هر انسانی در معرض انجام جرم است حتی خود شما که در حال خواندن این مطلب هستید، چه بهتر که حواسمان باشد که گاهی ارتکاب یک جرم مثل تجاوز به عنف یا آدم ربایی به هر شکلی در چند دقیقه انجام میشود اما آثار آن میتواند تا چند نسل روی بزه دیده و خانواده وی باقی بماند، قبل از انجام هر کاری تنها چند دقیقه فکر کنیم.

و خداوند قطعا با صابران است