تنبیه " کودک سرکش " و پیامدهای نامطلوب آن!

🔺تنبیه " کودک سرکش " و پیامدهای نامطلوب آن!

#صلاح_الدین_خدیو 

1️⃣ وخامت ناگهانی روابط ایران و طالبان امری غیر منتظره نیست. روزی که کابل سقوط کرد، ژئوپولتیک هم بر ایدئولوژی چیره شد.

بدین معنا که ایدئولوژی ضد آمریکایی مشترک ایران و طالبان اهمیت خود را از دست داد و رقابتی فعال برای توازن قدرت آغاز گردید.

رقابتی که محرک آن نه ایدئولوژی بلکه منافع ملی است.

ایران با این تصور که حضور آمریکا در افغانستان بخشی از راهبرد محاصرەی آن است، فعالانه به پشتیبانی از طالبان پرداخت. با این هدف که نیروهای غربی را زمین گیر کند و خیال حملەی احتمالی به ایران را از سر آن ها دور نماید. 

2️⃣ نشانەهای زیادی وجود دارد که ایران، پیروزی طالبان را نسبت به حضور آمریکایی ها " شر کوچک " تری می پنداشت.

اما شواهد چندانی در دست نیست که استرتژیست های ایرانی، ارزیابی دقیقی از‌ زمان شکست آمریکا و خروج شتابزدەی آن داشته باشند.

مواجهەی ایران با لحظەی ژئوپلتیک جدید حاکی از این غافلگیری و سردرگمی در تعیین راهبردها در بیست ماه گذشته بوده است.

3️⃣ ارزیابی استراتژیک نسبتا اشتباهی که ایران را در بیست سال گذشته عملا در موضع حمایت از طالبان قرار داد، از جنس رهیافت هایی است که انگلیس و آمریکا را به ترتیب طی قرون نوزده و بیست در باتلاق افغانستان گرفتار کرد.

انگلیسی ها در جریان " بازی بزرگ " به هدف کشیدن کمربندی امن به دور هند در مقایل توسعه طلبی روسیە و آمریکایی ها نیز در جریان آخرین مرحلەی جنگ سرد و به انگیزەی مهار شوروی گرفتار مسالەی افغانستان و پیامدهای آن شدند.

4️⃣ مضاف بر موارد پیشگفته، ایران در رودرویی کامل با طالبان با چالش های پیچیدەی ژئوپولتیک و روان شناختی دیگری نیز روبروست.

طالبان روابطی مساعد با چین و روسیه دارد و یک جنگ تمام عیار احتمالی با آن در هنگامەی تنش روزافزون ایران با غرب، از حیث توازن قوا خللی در نقشەی راە نگاە ایران به شرق خواهد بود.

5️⃣از سوی دیگر نباید اهمیت ملی گرایی پرشور و سلبی افغان را در وضعیت های جنگی نادیده گرفت.

علی الخصوص در مقایل یک دیگری هویتی بنام ایران: کشوری که افغان ها تقریبا تمام نمادها، سنن و انگاره های فرهنگی و هویتی خود را از آن گرفتەاند، در عین حال قرن ها در برابر استیلای سیاسی و نظامی آن ایستادگی کردەاند.

6️⃣چالش کنونی ایران و طالبان را می توان با منازعەی چین و ویتنام در نیمەی دوم دهەی 70 مقایسه کرد.

چین در کنار شوروی فعالانه از نبرد ویتنام شمالی علیه آمریکا پشتیبانی می کرد. غیر از تخاصم استراتژیک پکن با واشنگتن، اشتراک ایدئولوژی عامل دیگری بود که چینی ها را در این باره مشتاق می نمود.

به محض شکست آمریکا در سال 1975، حجاب ایدئولوژی کنار رفت و رقابت های قدیمی بازگشتند.

پکن بناگاه خود را در مقابل کابوس‌ ویتنام متحد دید که با کمک شوروی در حال ترسیم چشم اندازهای ژئوپولتیک و راهبردی هندوچین است!

این منازعه نهایتا به حملەی بهار 1979 به ویتنام انجامید.

دنگ شیائوپینگ رهبر وقت چین در توضیح آن گفت: وقتی کودکی شیطنت می کند، سزاوار تنبیه است.

7️⃣ ظاهرا استعارەی کودک برای مقایسەی توانمندی های چین بزرگ و ویتنام کوچک، بیراه نبود، اما فرجام 29 روز جنگ علیرغم کسب برخی دستاوردهای ارضی موقت، از دید استراتژیست ها و مورخان به زیان پکن و به سود هانوی بود.

چینی ها صرفا عقلانیت به خرج داده و زودتر از فرانسوی ها آمریکایی ها، پای خود را از معرکه بیرون کشیدند.

اکنون همان دشواره گریبان ایران را گرفته است.

"هنر نجنگیدن " سان تزو سرمشق خوبی برای این روزهاست.

@sharname1        @MostafaTajzadeh