چهارمین فایل بیماری شناسی/بررسی دو بیماری آبله مرغان و آپاندیسیت
Hadith Moradiآبله مرغان ـ chickenpox
آبله مرغان‌عبارت است از یك بیماری خفیف و بسیار مسری كه توسط ویروس هرپس زوستر ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند در سنی رخ دهد اما در كودكان شایع‌تر است.
ـ علایم شایع:علایم زیر معمولاً در كودكان خفیف، اما در بزرگسالان شدید هستند:
۱. تب
۲. درد شكمی یا احساس ناخوشی عمومی كه 2-1 روز طول می‌كشد.
۳. بثورات پوستی كه تقریباً در هر جای بدن می‌تواند پدید آید، از جمله روی پوست سر، آلت تناسلی، و داخل دهان، بینی، گلو، یا مهبل.
تاول‌ها ممكن است در نواحی بسیار وسیعی از پوست گسترده شده باشند، اما در دست و پا كمتر ظاهر می‌شوند. تاول‌ها در عرض 24 ساعت می‌تركند و در محل آنها دلمه تشكیل می‌شود.
هر 4-3 روز مجموعه‌هایی از تاول‌های جدید به وجود می‌آیند. در بزرگسالان یك سری علایم شبیه آنفلوآنزا وجود دارد
علل بیماری:عفونت با ویروس هرپس زوستر، این ویروس از راه قطره‌های ریز در هوا یا تماس با ضایعات پوستی، از فرد بیمار انتقال می‌یابد. دوره نهفته پیش از آغاز علایم بیماری 21-7 روز است. اگر مادر یك نوزاد قبلاً یا در حین حاملگی آبله مرغان گرفته باشد، كودك وی تا چندین ماه در برابر آبله مرغان ایمنی دارد.
اما این ایمنی در عرض 12-4 ماه پس از تولد كاهش می‌یابد
.ـ عوامل افزایش دهنده خطر:استفاده از داروهای سركوب‌كننده دستگاه ایمنی بدن
.ـ پیشگیری:در حال حاضر نمی‌توان از آن پیشگیری به عمل آورد. سرم حاوی پادتن علیه این ویروس برای افرادی كه خطر ایجاد بیماری خطرناك در آنها زیاد است (مثل كسانی كه داروهای ضدسرطان یا سركوب‌كننده ایمنی دریافت می‌كنند) استفاده می‌شود.
اخیراً یك واكسن جدید برای این بیماری مورد تأیید قرار گرفته است.ـ
عواقب مورد انتظار:
۱. بهبود خود به خودی
. كودكان معمولاً در عرض 10-7 روز بهبود می‌یابند، در بزرگسالان این مدت بیشتر است و احتمال بروز عوارض در آنها بیشتر است.
۲. پس از بهبود، فرد برای تمام عمر در مقابل آبله مرغان ایمنی دارد.
۳. گاهی پس از طی شدن سیر بیماری آبله مرغان، ویروس در بدن به حالت خفته باقی می‌ماند (احتمالاً در ریشه اعصاب نزدیك نخاع). این ویروس خفته ممكن است سال‌ها بعد دوباره بیدار شود و بیماری زونا را ایجاد كند
.ـ عوارض احتمالی:
۱. عفونت باكتریایی ثانویه برروی تاول‌های آبله مرغان
۲. عفونت ویروسی چشم
۳. ندرتاً آنسفالیت (التهاب یا عفونت مغز)
۴. احتمال بروز زونا سال‌ها بعد در دوران بزرگسالی
۵. ندرتاً باقی‌ماندن جای تاول، در صورتی كه تاول عفونی شود
۶. میوكاردیت (التهاب عضله قلب)
۷. آرتریت (التهاب مفصل) به طور گذرا
۸. ذات‌الریه
درمان:
۱. تشخیص معمولاً با ظهور تاول‌های پوستی داده می‌شود و بنابراین انجام آزمایش ضرورتی ندارد.
۲. درمان با هدف تخفیف علایم انجام می‌گیرد.
۳. برای كاهش خارش از پارچه، حوله، یا كمپرس آب سرد استفاده كنید.
۴. بیمار را تا حدامكان آرام و خنك نگهدارید. گرما و تعریق باعث بروز خارش می‌شوند.
۵. ناخن‌ها را كوتاه دارید تا بیمار نتواند خود را بخاراند. خاراندن تاول‌ها می‌تواند باعث عفونت ثانویه شود
.ـ داروها:
۱. داروهای زیر ممكن است خارش را كم كنند: بی‌حس‌كننده‌های موضعی و آنتی‌هیستامین‌های موضعی. این داروها موجب تخفیف خارش به سرعت و در كوتاه مدت می‌شوند. محصولاتی كه حاوی لیدوكایین و پراموكسین هستند كمترین احتمال بروز واكنش‌های آلرژی را دارند. لوسیون‌های حاوی فنول، منتول و كافور (مثل لوسیون كالامین) نیز شاید توصیه شود. دستور دارویی را در مورد محصولات فوق رعایت كنید
.۲. اگر تب وجود دارد، از استامینوفن استفاه كنید. به هیچ عنوان از آسپیرین استفاده نكنید زیرا این دارو ممكن است در بروز نشانگان رای (یك نوع آنسفالیت) در كودكانی كه دچار عفونت ویروسی هستند نقش داشته باشد
.۳. امكان دارد آسیكلوویر تجویز شود.ـ فعالیت:استراحت در رختخواب ضروری نیست. بیمار می‌تواند فعالیت آرام در یك محیط خنك داشته باشد. اگر هوا خوب باشد، كودك می‌تواند بیرون از خانه و در سایه بازی كند. تا زمانی كه تمام تاول‌ها دلمه نبسته باشند و تاول جدیدی تشكیل نشود، كودك باید از سایرین جدا باشد و مدرسه نیز نباید برود
.ـ رژیم غذایی:رژیم خاصی توصیه نمی‌شود.ـ در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمائید:
۱. اگر شما یا كودكتان علایم آبله مرغان را دارید.
۲. اگر بی‌حالی، سردرد، یا حساسیت به نور روشن رخ دهد.
۳. اگر تب بالای 3/38 درجه سانتیگراد وجود داشته باشد.
۴. اگر ضایعات آبله مرغان، سرفه نیز به علایم اضافه شود.
آپاندیسیت ـ appendicitis
آپاندیسیت عبارت است از التهاب زایده كرمی شكل آپاندیس كه از اولین قسمت روده بزرگ به نام سكوم منشاء می‌گیرد.
آپاندیس هیچ كار شناخته‌شده‌ای ندارد، ولی باعث بیماری می‌شود.
هر ساله از هر 500 نفر جمعیت یك نفر دچار آپاندیسیت می‌شود.
علایم آپاندیسیت بسیار متغیر هستند. در مورد هر فردی كه درد شكمی تشخیص داده نشده دارد، آپاندیسیت حتماً باید مدنظر باشد. این بیماری در هر سنی می‌تواند رخ دهد (در مردان بیشتر از زنان)، اما در كودكان زیر 2 سال نادر است
. حداكثر بروز بیماری در سنین 24-15 سالگی است
.ـ علایم شایع:
۱. دردی كه از نزدیك ناف شروع می‌شود و تدریجاً به قسمت تحتانی شكم در سمت راست نقل مكان می‌كند. درد كم‌كم مداوم می‌شود و از حالت مبهم به صورت كاملاً مشخص در می‌آید به طوری كه مكان آن دقیق‌تر توسط بیمار نشان داده می‌شود. درد با حركت، تنفس عمیق، سرفه، عطسه، راه رفتن، یا لمس، بدتر می‌شود.
۲. تهوع و گاهی استفراغ
۳. یبوست و ناتوانی در دفع گاز
۴. اسهال (گاهی)
۵. تب كم شدت، كه پس از سایر علایم آغاز می‌گردد
.۶. تشدید درد به هنگام لمس ناحیه تحتانی شكم در سمت راست، معمولاً در نقطه‌ای حدود یك سوم مسیر ناف به برجستگی بالایی استخوان لگن. (توجه داشته باشید كه این توصیف فقط زمانی صدق می‌كند كه آپاندیس در جای طبیعی خود باشد. در بعضی موارد، نوك آپاندیس در جای دیگر واقع شده است، كه این باعث مشكل شدن تشخیص می‌شود)
۷. تورم شكم (در مراحل انتهایی)
۸. افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون‌ـ علل بیماری:عفونت به دلیل نامشخص، معمولاً توسط باكتری‌های موجود در لوله گوارش. آپاندیس ممكن است توسط محتویات در حال عبور در لوله گوارشی یا یك رشته بافتی غیرطبیعی كه از بیرون به آن فشار وارد می‌آورد، مسدود شود. زمانی كه آپاندیس عفونی می‌شود، متورم و ملتهب گشته و از چرك پر می‌شود.
ـ عوامل افزایش‌دهنده خطر:
یك بیماری اخیر، به خصوص آلودگی با كرم‌های حلقوی، یا عفونت ویروسی دستگاه گوارش
.ـ پیشگیری:هیچ روش خاصی برای پیشگیری وجود ندارد
.ـ عواقب مورد انتظار:
معمولاً با جراحی قابل درمان است. اگر درمان نشود، پاره شدن آپاندیس مرگبار خواهد بود
.ـ عوارض احتمالی:
۱. پاره شدن آپاندیس، تشكیل آبسه، و پریتونیت. این عوارض در افراد مسن‌تر بیشتر دیده می‌شود.
۲. عدم تشخیص درست، به علت كم بودن یا نامعمول بودن علایم، به خصوص در سنین خیلی پایین یا خیلی بالا
۳. تشكیل آبسه
ـ درمان:
امكان دارد آزمایش خون (افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون) و آزمایش ادرار (برای رد عفونت ادراری) انجام شوند.
عفونت ادراری ممكن است علایمی شبیه آپاندیسیت داشته باشد. زمانی كه تشخیص هنوز قطعی نیست، هر دو ساعت درجه حرارت بدن را با دماسنج مقعدی اندازه‌گیری و ثبت نمایید. جراحی برای برداشتن آپاندیس (آپاندكتومی). از آنجایی كه تشخیص آپاندیسیت مشكل است، اغلب تا زمانی كه تشخیص قطعی داده نشود، دست به جراحی زده نمی‌شود. اگر آبسه تشكیل شود، امكان دارد جراحی به تعویق افتد تا زمانی كه آبسه تخلیه شود و فرصت برای التیام آن باشد
.ـ داروها:
۱. داروهای ضددرد پس از جراحی تجویز می‌شوند.
۲. امكان دارد نرم‌كننده‌های مدفوع برای جلوگیری از یبوست توصیه شوند.
۳. اگر عفونت وجود داشته باشد آنتی‌بیوتیك نیز تجویز می‌شود.۴. هرگز از داروی مسهل، تنقیه، یا داروی ضددرد استفاده نكنید. داروهای مسهل می‌توانند باعث پارگی آپاندیس شوند، و داروهای تخفیف دهنده درد یا تب نیز باعث مشكل‌تر شدن تشخیص می‌شوند
.ـ فعالیت:
تا وقت عمل در تخت یا صندلی استراحت كنید. پس از عمل، تدریجاً فعالیت‌های عادی خود را از سر گیرید
.ـ رژیم غذایی:
تا زمانی كه آپاندیسیت تشخیص داده نشده است از خوردن و آشامیدن بپرهیزید. وقتی كه معده خالی باشد، بیهوشی برای عمل جراحی بسیار بی‌خطرتر خواهد بود. اگر خیلی تشنه هستید، دهان خود را با آب بشویید. پس از عمل، ابتدا رژیم مایعات و به تدریج رژیم جامدات آغاز می‌شود
ـ در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمائید:
۱. تب مساوی یا بیش از 9/38 درجه سانتیگراد
۲. استفراغ مداوم
۳. افزایش درد شكمی
۴. غش
۵. وجود خون در مدفوع یا محتویات استفراغ شده
۶. منگی یا سردرد
تهیه و تنظیم: حدیث مرادی دانشجوی کارشناسی فناوری اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی کاشان