انتشارات روزنه

چرا با این وفور سرمایه، با این‌همه منابع، این‌همه تحصیل کرده ما در سیاست و اقتصاد ناکامیم؟ چرا به رغم سیاست‌های تعدیل و خصوصی‌سازی که از کشورهای پیشرفته اروپای غربی و آمریکای شمالی الگو برداری شده است، ما با نتایج متفاوتی از آنها مواجه‌ایم؟ پاسخ به این سوالات و سوالاتی از این دست را نباید روانشناسانه و اخلاقی بررسی کرد و مثلا گفت چون حاکمان در ایران بد هستند، نتایج متفاوت است و به صورت تقلیل‌گرایانه پاسخ را به افراد فروکاست. اینکه در آلمان می‌بینیم اقتصاد به طرز چشمگیری خوب کار می‌کند و فقر در پایین‌ترین حد قرار دارد و دموکراسی و آزادی بیان بخوبی رعایت می‌شود، برای این نیست که مرکل صدراعظم آنجاست. و مثلا چون در ایران فلان کس رئیس جمهور است یا وزیر کشور است ما دچار بحران اقتصادی و سیاسی هستیم. 

“موفقیت در اقتصاد و توسعه‌ی سیاسی در درجه اول به بهبود نهادها بستگی دارد”. این پاسخی است که در طول سه دهه اخیر میان اقتصاددانان و سیاست‌شناسان و پژهشگران توسعه نهادگرا به اجماع رسیده است. 

پیش از دولت‌سازی و توسعه نهادی، استقرار دموکراسی نابهنگام خواهد بود. همان مشکلی که بعد از مشروطه با آن مواجه بودیم و الان در کشورهای همسایه میبینیم(عراق و افغانستان). 

داگلاس نورث (نوبلیست نهادگرا) به همراه همکارانش در کتاب «در سایه خشونت»، می‌کوشد چارچوبی جایگزین در جهت درک تعاملات پویا میان نیروهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در کشورهای در حال توسعه ارائه دهد.

آنها دو دسته جوامع را شناسایی می‌کنند: اولی «جوامع با دسترسی محدود به حقوق مالکیت و قانون» و دومی «جوامع با دسترسی همگانی به قانون(یا جوامع با دسترسی باز)». توسعه را معمولا گذر از جامعه نوع اول به جامعه نوع دوم تعریف می‌کنند. البته واضح است که چنین تحولی ساده نیست و باید در این میان مراحل مختلی طی شود. نورث و همکارانش تاکید می‌کنند که کپی برداری از نهادهای جوامع با دسترسی باز برای جوامع توسعه نیافته ممکن است به فروپاشی درونی جوامع منتهی شود و جوامع را در معرض خشونت فراگیر قرار دهد. توصیه‌هایی مانند خصوصی سازی، شکل گیری بازار آزاد و احزاب و انتخابات آزاد در کشورهای با دسترسی محدود یا قابلیت اجرایی ندارند یا با محتوایی کاملا مغایر اجرا می‌شوند و یا در صورت اجرا نظم‌های اقتصادی و سیاسی را مختل میکنند. 

نورث و همکارانش در این کتاب علاوه بر ارائه یافته‌های تئوریک، به صورت کیس‌استادی هشت کشور را هم بررسی میکنند از جمله هند، کره‌جنوبی، مکزیک و...

این اثر یکی از تحسین شده‌ترین کتاب‌های دو دهه اخیر در زمینه توسعه است.

#نورث #توسعه #کتاب