ارز اکو چیست

قبل از آنکه به بررسی دقیق تری از ارز اکو بپردازیم و (بدانیم) دقیقا چه کاری انجام می‌دهد، بهتر است درباره چرایی خلق ارز اکو صحبت کنیم. پس از جنگ جهانی دوم، بیشتر کشورهای آفریقایی تحت استعمار کشور فرانسه قرار گرفتند و به همین جهت، ارزی که در داخل این کشور رد و بدل می‌شد؛ «فرانک CFA» بود.

CFA در 14 کشور آفریقایی (که به دو قسمت آفریقای غربی و مرکزی تقسیم میشدند) مورد استفاده قرار می‌گرفت. در اصل، فرانک CFA در سال 1945 توسط فرانسه معرفی شد و در آن زمان مخفف «مستعمرات فرانسه در آفریقا» بود. اما امروزه مخفف «جامعه مالی آفریقا در آفریقای غربی» و «همکاری مالی در آفریقای مرکزی» است.

سه کشور ساحل عاج، فرانسه و غنا از ابتدای ایجاد ارز مشترک CFA پس از جنگ جهانی دوم، روابط مالی زیادی با یکدیگر داشتند. ولی پس از اعلام اتحادیه پولی آفریقای غربی (WAMZ ) ارز غنا از CFA به ECO تغییر کرد. این اتفاق باعث قطع همکاری این سه کشور و خروج آفریقا از مستعمره فرانسه و ساحل عاج شد.

بر اساس این معامله، کشورهای آفریقایی دیگر مجبور به نگه داشتن ذخایر در کشورهایی مانند فرانسه نخواهند بود و از طرف دیگر کشور فرانسه هم دیگر در اتحادیه ارز کشورهای آفریقایی عضوی نخواهد داشت.

در حال حاظر که اطلاعات نسبتا کاملی از تاریخچه ارز اکو داریم بهتر است با خود ارز اکو بیشتر آشنا شویم.

ارز اکو چیست؟

پس از کش و قوس‌های فراوان بین کشورهای فرانسه و دیگر کشورهای آفریقایی، در نهایت 14 کشور در آفریقای جنوبی توافق کردند که از ژوئیه 2003 ارز واحدی را به نام ECO برای خود در نظر بگیرند. اکو نام ارزی رایج در منطقه غرب آفریقاست (WAMZ) و هدف آن ایجاد استقلال مالی برای همه کشورهای آفریقایی و رهایی از CFA فرانسه (به قول برخی منتقدین، یادگار استعمار فرانسه) است.

پیش بینی می‌شد Eco در اول ژوئیه سال 2020 تصویب شود، اما به دلیل عدم توافق در 10 معیار همگرایی و انتقاداتی که تحلیلگران بر آن داشتند؛ این توافقنامه در سال‌های 2003، 2005 و 2010 بی نتیجه ماند و سرانجام در سال 2015 تنها کشوری که توانست تمامی‌معیارهای لازم را کسب کند؛ کشور غنا بود.

این معیارها به دو بخش تقسیم می‌شدند که شامل 4 اصلی و 6 ثانویه بود. ولی تا سال 2011 تنها کشور غنا توانسته تمامی‌معیارهای اصلی را در سال مالی برطرف کند.

هم اکنون غنا با قبول ارز جدید اکو، به بزرگترین اقتصاد اتحادیه کشورهای آفریقایی تبدیل شده است. به طوریکه هم اکنون ارز اکو از ارزش ارز کشور ساحل عاج نیز بیشتر است.

چرا آفریقای غربی یک ارز واحد می‌خواهد؟

برخی از منتقدان، فرانک CFA را یادگار دوران استعمار معرفی می‌کنند. اما بیشتر تحلیلگران بر این باورند، آنچه باعث رشد اقتصادی در کشورهایی از قبیل ساحل عاج شده است؛ سرمایه گذاری بالا همراه با نرخ بهره کم توسط دولت فرانسه بوده است.

در حال حاظر 8 کشور از فرانک CFA استفاده می‌کنند. (فرانک CFA به یورو متصل است) ولی 7 کشور دیگر ارز‌های خاص خودشان را دارند و هیچ یک به تنهایی قابل تبدیل شدن به ارز یورو نیستند.

افرادی که موافق ارز اکو هستند، این دلایل را برای موافقت خود آورده‌اند:

1. امکان انجام معاملات تجاری
2. کاهش هزینه در هر معامله
3. امکان پرداخت تسهیلات

دلایل عدم مخالفت ارز اکو در سایر کشورها

دلایل منتقدان و تحلیل گران به دو بخش اساسی اشاره دارد:

بخش اول کشور نیجریه است. در زمان توافق ارز اکو، نیجریه بزرگترین اقتصاد منطقه بود و اگر بر سیاست پولی ارز اکو مسلط می‌شد، احتمالا منافع پیش بینی شده (که به ضرر خودش بود) را متوقف می‌کرد.

از طرفی دلیل دیگر آنها، «عدم ارسال صحیح کالاها به دیگر کشورهاست». در توضیح این جمله گفته شده: زمانی که نتوانیم یک کالا را به درستی برای کشور دیگری ارسال کنیم؛ چگونه می‌خواهیم ارزی واحد برای تمامی‌کشورها در نظر بگیریم؟ آن هم در زمانی که بیشتر کشورها به کالاهایی اعتماد دارند که قیمت آن ها در بازارهای بین المللی تنظیم می‌شود؟

از نظر اقتصاد دانان داشتن ارز واحد به خودی خود هدف اصلی نیست؛ بلکه ارسال کالا بدون محدودیت، خود یک هدف ارجح تر است.