× Telegraph

<<جنس سوم>> / <<لطفعلی خان >>

SHAHIN_NAJAFIFAMIL

به قلم شاهین نجفی

تاریخ کوتاه تصنیف ثبت شده در ایران از میانه ی عهد ناصری آغاز می شود، گویا باید در بهترین حالت <<تصنیف >> را آهنگی با کلام بدانیم چرا که در نهایت این خوانش کلام است که باید با جمله های موسیقیایی هماهنگ شود. آنچه که ما امروز به عنوان ترانه و تصنیف و با هر شکلی از موسیقی با کلام مردم فهم می شناسیم در ادامه جدال میان دو سویه و ساخت فهم عمومی در ایران است.

در یک سو ترانه های ساده و روان مردم که عموما زبان غیر ادبی، سخیف، بی پرده و سبک (در نگاه قدرت) داشتند و دارند و نامستحکم در ساختار و فرم و گاهی پرت و سطحی در محتوا بودند و هستند؛ ترانه های کوچه و بازار و خیابان که در اصطلاح کلی اش ساخته شده توسط ساکنان روستا و شهرها و یا به تعبیری ساکنان در <<ساحت عمومی >> اند و در سویی دیگر آثاری که مربوط به ساکنان در <<ساحت قدرت>>؛ نهاد سیاسی حاکم (دربار)، الیت ها و وابستگان به مالی و تشکیلاتی به نهادهای قدرت است، همین بخش دوم است که امروز خود را <<آدم حسابی >> می خواند و منطق ناحسابی<<آدم حسابی ها>> در ترانه و تصنیف با عارف قزوینی راه خود را از نوشته های آهنگین لوتی ها و اشعار خیابانی و سخیف نویسی های جنسی درباری جدا کرد و سیاسی و روز مره شد و خود را معترض خواند و سویه های جنسی را نیز عشق فاحر تعبیر کرد(و بعدها هم اخلافش به عرفان رگ زدند) و به موازات آن برای دختران شاه هم تصنیف سرود و هر آنچه پس از آن تا به امروز در تصنیف اتفاق افتاده است در همین حدود تعریف می شود:

کدام موسیقی، با کدام کلام، برای کدام بخش از اجتماع؟

پرسشی زنده که پیش از آنکه پاسخی در هنر بیابد در<<بازار>> خفه خواهد شد.

کلام امروز موسیقی ایران با چه کسانی، با کدام مخاطب سخن می‌گوید؟ مخاطب مدفون زیر خروارها خبر سیاسی و اجتماعی و شعار و <<شعرشامورتی ها>>؟مخاطب سرگردان در اینترنت و سر گرمی های ساده و یک دقیقه ای؟ مخاطب فارسی زبانی عاجز از نوشتن یک خط فارسی سلیس و صحیح؟ یا آن مخاطب سیاسی که معجونی از چه گوارا وبروسلی ست و در پی قاتل تاریخ خویش؟

لطفعلی خان پاسخی به این سر گشتگی نیست؛ خود سرگشتگی ست.

تابلویی ازفردیت و جمعیت و سرزمینی که چشمهایش را در آورده اند و به آن تجاوز کرده اند و رهایش کرده اند تا ذره ذره تلف شود.

همین اندازه تلخ، غمگین، سیاه و البته واقعی!

لطفعلی خان

منبع:IranWire

SHAHIN_NAJAFIFAMIL