Sweet Dreams چرا خواب می بینیم و چه خوابی می بینیم؟

مترجم : حافظ آبرومندی

تمام خواب هایی که ما می بینیم یکسان نیستند، آنها از محدوده تجربیات انسانی بر گرفته می شوند و با طیف وسیعی از عواطف و وقایع ترکیب می شوند و گاهی عناصر عجیب و غریب نیز به خود می گیرند. خواب ها می توانند بامزه، ترسناک، غمناک و عجیب و غریب باشند. خواب هایی که در آنها پرواز می کنیم می توانند بی نظیر باشند، خواب هایی که در آنها تحت تعقیب قرار می گیریم می توانند وحشت آفرین باشند و رویاهایی که در آنها درس خواندن برای امتحانات خود را فراموش می کنیم می توانند استرس زا باشند. خواب ها دسته بندی های متفاوتی دارند، مانند کابوس ها ، خواب هایی که مدام تکرار می شوند و خواب هایی که بسیار شفاف و روشن هستند. بگذارید یک نگاه اجمالی به برخی انواع متمایز خواب بیاندازیم:

کابوس ها[1]: به عنوان رویاهای ترسناک تعریف شده اند که در درجاتی نتیجه ی خواب هایی هستند که ما را از خواب می پرانند. " خوابهای بد" کابوس هایی هستند که شدت کمتری دارند. اکثر مردم کابوس را در طول عمر خود با تناوب کمتر، تعداد کمتر و نظم بیشتر تجربه می کنند. تحقیقات نشان می دهد که حدود 5 درصد افراد هفته ای لااقل یکبار کابوس می بینند. کابوس ها منشا متفاوتی دارند که شامل استرس، تحولات عاطفی و تجربیات تهاجمی می شوند. آنها می توانند تاثیر جانبی برخی از داروها ، سو استفاده از مواد مخدر و یا الکل، و بیماری ها باشند. کابوس ها نه تنها میتوانند باعث بد خوابی فرد شوند بلکه می توانند تاثیرات دیگری مانند ایجاد ترس از خواب و تری از بازگشت به خواب به دلیل ترس از مجدد دیدن آن خواب گردند. آنها هم چنین می توانند، نتیجه سو دیگری نیز در مورد خوابیدن افراد ایجاد کنند؛ بر طبق تحقیقات، آنها می توانند باعث بیماری بی خوابی[2]، خستگی در طول روز ، افسردگی و اضطراب شوند. تحقیقات نشان داده اند افرادی با شرایط خاص احتمال ابتلا به کابوس های شبانه بیشتری دارند که این شرایط شامل: میگرن، آپنه انسدادی خواب، افسردگی بالینی می باشند.

(رابطه ی بی خوابی و افسردگی بسیار پیچیده است. افسردگی باعث کابوس های بدتری می شود و بی خوابی خود باعث افسردگی شدید تر می شود. )

کابوس ها[3] و یا رویاهای ترسناک شبانه نوع دیگری از تجربیات مربوط به ترس در حین خواب است. در حالیکه در هر دو مورد ما ترسیدن و آشفتگی خواب را تجربه می کنیم، اما این دو مورد، با هم مشابه نیستند. رویاهای ترسناک شبانه قسمت های بسیار ترسناک یک رویا می باشند که معمولا موجب فریاد یا جیغ زدن در خواب ، پریدن از خواب یا پرت شدن از روی تخت می شوند. محققان می گویند رویاهای ترسناک شبانه در طی خواب های بدون آر ای ام[4] اتفاق می افتند در حالیکه کابوس ها در خواب آر ای ام روی می دهند. بزرگسالان نیز رویاهای ترسناک شبانه را تجربه می کنند اما این رویاها بیشتر در کودکان رخ می دهند. آمار نشان می دهد که شش درصد کودکان اینگونه خواب ها را تجربه می کنند، که بیشتر آنان مابین سنین سه تا دوازده سال هستند. رویاهای ترسناک شبانه در خانواده ها رخ می دهند و ممکن است درست مانند راه رافتن در خواب حالت ژنتیکی داشته باشند. همچنین شواهدی از رابطه در میان رویاهای ترسناک شبانه ، آپنه خواب و بزرگ شدن لوزه ها و آدنوئید در کودکان وجود دارد.

رویاهای تکراری[5] خواب هایی هستند که با الگوهای مشابه و منظم تکرار می شوند. تحقیقات نشان می دهند که خواب های تکرار شونده ممکن است محتوای تهدیدی بیشتری نسبت به خوابهای منظم و معمولی داشته باشند. تحقیقات رابطه ی مابین خوابهای تکرار شونده و پریشانی روانی را در هر دوی کودکان و بزرگسالان اثبات کرده اند.

[1] Nightmares

[2] insomnia

[3] Night terrors

[4] REM

[5] Recurring dreams

رویاهای واضح [1] در میان باقی رویا ها بسیار جالب هستند. در رویاهای واضح فرد خواب بیننده به وضوح می داند که دارد رویا می بیند و معمولا می تواند رویایی را که می بیند کنترل و دستکاری کند. تحقیقات، رابطه ی مابین خوابهای واضح و بالا رفتن سطح فعالیت ذهن را نشان می دهد. تحقیقات نشان می دهند که در رویاهای واضح فرد، خواب سطح بالاتری از فراکانس مغزی و نیز لب قدامی مغز را در مقایسه با باقی انواع خواب نشان میدهد. این ناحیه مغز بسیار درگیر خودآگاه، احساس به خود، و همچنین زبان و حافظه است. مطالعات رویاهای واضح ، نه تنها بر روی مکانیسم خوابیدن، بلکه بر پایه عصبی خود آگاهی نیز نور می افکند.

[1] Lucid dreams

به نظر می رسد که رویاهای ما از بسیاری جهات تحت تأثیر زندگی ما در بیداری قرار دارند. نظریه ها در مورد اینکه ما چرا خواب می بینیم شامل انواع مختلفی می شوند که برخی آنان عبارت اند از فرایند احساسی مغز، محرک ها، خاطرات و اطلاعاتی که در طول روز و در بیداری جذب شده اند. بر طبق تحقیقات، درصد قابل توجهی از افرادی که در خواب افراد ظاهر می شوند برای فرد خواب بیننده آشنا هستند. یک تحقیق یافته است که 48 درصد شخصیت های درون یک خواب توسط فرد خواب بیننده با نام شناخته می شدند. 35 درصد مابقی بواسطه ی نقش اجتماعی و ارتباطشان با فرد (دوست، دختر، افسر پلیس و ...) خواب بیننده شناخته می شدند. تنها کمتر از یک پنجم شخصیت های درون یک خواب توسط فرد خواب بیننده قابل شناسایی نبودند.

تحقیق دیگری نشان داد که سهم بالایی از خوابها، شامل عوامل مرتبط با خاطرات شخصی – خاطراتی در مورد خود- می شوند، این نوع از خاطره در مقابل خاطرات مقطعی که شامل وقایع و جزییاتی مانند مکانها و زمانها می باشند است. تحقیقات بسیاری وجود دارند که نشان می دهند محتوای خواب ما شدیدا متاثر از زندگی ما در بیداری هستند. زنان حامله بیشتر خواب هایی در مورد حاملگی و تولد بچه می بینند. افرادی که به عنوان مراقبت کننده دیگران (مانند بیماران و اعضای خانواده) عمل می کنند، درباره تجربیات مراقبتی خود و افرادی که از آنها مراقبت می کنند، رویای می بینند. موسیقدان ها دو برابر باقی افراد خواب می بینند که شامل خواب هایی در رابطه با موسیقی و دیگر انواع خواب میشود.

همچنین تحقیقات شگفت انگیزی وجود دارند که نشان می دهند که ظرفیت ما برای خواب دیدن ورای تجربیات روزانه مان است. خوابهای گزارش شده از افراد معلول نشان می دهد که آنها در خواب قادر به راه رفتن ، شنا کردن و دویدن، درست همانند افراد سالم، هستند. خوابهای گزارش شده از افراد ناشنوا نشان می دهد که آنان در خواب های خود قادر به شنیدن هستند. این گزارش ها ممکن است اعتبار برخی از نظریه ها، مانند مدل واقعیت مجازی[1] زندگی ما در روز، که یک هوش مصنوعی در رابطه با آموزش و بقا و رشد ما می باشد را به شکل وسیعی تقویت کنند.

تجربیات روزانه ما خود را به سرعت در رویاهایمان نشان نمی دهند. گاهی یک تجربه روزانه بعد از چند روز یا چند هفته از طریق خواب ما فیلتر می شود. این تاخیر، چیزی است که به عنوان تاخیر رویاها [2] شناخته می شود. دانشمندان با بررسی رابطه حافظه با رویاها انواع مختلفی از حافظه را شناسایی کرده اند که می توانند در ساختن رویاها سهم داشته باشند. خاطرات کوتاه مدت (کارهای روزانه) و خاطرات کمی طولانی مدت (در حدود یک هفته)، اغلب خود را در رویاها نشان می دهند. رویای منتج از این رویدادها - و زمانبندی که خاطرات آن، در رویاها ظاهر می شود - در واقع می تواند بخش مهمی از فرایند تثبیت حافظه باشد. ترکیب خاطرات با رویاهایی از این دست، یکپارچه و یا حتی واقعی نیستند. بلکه در عوض ، خاطرات ناشی از زندگی ما در بیداری، اغلب در رویاهای به صورت قطعات ناقصی، مانند تکه های شکسته از یک آینه ظاهر می شود. همانطور که رویاها ممکن است شامل جنبه های روزمره و زندگی عادی ما باشد، خوابیدن نیز حالتی است که ما در آن با تجربیات فوق العاده ای روبرو می شویم. به نظر می رسد یکی دیگر از عملکردهای معمول خواب، پردازش حوادث آسیب زا است. غم و اندوه، ترس، از دست دادن، جدایی، حتی درد فیزیکی، همه احساسات و تجربیاتی هستند که اغلب در رویاها بازنمود می شوند. مطالعات بر روی افرادی که از دست دادن عزیزانشان را تجربه کرده اند نشان می دهد که اکثر آنها در مورد آنها خواب می بینند. افراد عزادار تم های مشابه ای را در خواب های خود گزارش کرده اند که شامل:

·        یادآوری تجربیات گذشته خود با عزیزان از دست رفته

·        دیدن آنها در شادی و آسایش

·        دریافت پیامهایی از جانب آنان

می شود.

این مطالعه نشان داده است که 60 درصد این افراد اذعان داشته اند که این خواب ها بر عزاداری آنان تاثیرگذار بوده است. رویاهای در طول دوره غم و اندوه می تواند دشوار و نیز مفید باشند. یک مطالعه نشان داد افرادی که خواب عزیزان از دست رفته خود را می بینند در طول یک سال اول عزاداری خوابهای غم افزای بیشتری را مشاهده کرده اند و در نتیجه این تحقیق پیوندی بین این رویاها و علائم افسردگی و اضطراب پیدا کرد. رویاها و به خصوص کابوسها عمیقا با افسردگی و همچنین شرایط دیگری مانند اختلال استرس پس از سانحه همراه هستند که ما در قسمت سوم بیشتر به آن نگاه خواهیم کرد.

بررسی و تفسیر محتوای خواب ها از زمان های قدیم این بررسی ها را جذاب کرده است. در فرهنگ های باستانی، مفسران رویا به مانند کارشناسان مورد احترام بودند. علم مدرن تا حدی تمرکز خود را از مطالعه محتوای خواب ها، چه  تحقیقات روان شناختی و چه  تحقیقات شناختی، به مطالعه ساز و کار  خواب ها و هدف آنها انتقال داده است. اما دانشمندانی وجود دارند که به اکتشاف محتوای رویاها می پردازند و فن آوری های جدید به ما توانایی مشاهده محتوای خوابها را داده است، به شکلی که هرگز قبلا امکان آن را نداشتیم.

اکثر داده های مربوط به محتوای رویا با استفاده از گزارش های رویا و پرسشنامه جمع آوری می شوند. تجارب رویایی به طور وسیعی متفاوت است، اما موضوعاتی که در میان بسیاری از خواب ها رخ می دهد وجود دارد. برخی از رایج ترین رویاهای افراد عبارتند از:

·        رویاهای دوران مدرسه (مطالعه، آزمون ها)

·        تعقیب شدن

·        رویاهای جنسی

·        سقوط کردن

·        دیر شدن

·        پرواز کردن

·        به صورت فیزیکی مورد حمله قرار گرفتن

·        خواب دیدن کسی که مرده است زنده شده و یا کسی که زنده است مرده باشد

مطالعات اخیر درباره محتوای کابوسها دریافتند که موضوعات رایج آنها عبارتند از:

·        تجاوز فیزیکی

·        درگیری های بین فردی

·        تجارب شکست و درماندگی

محققان بر این باورند که ترس، از رایج ترین احساسات در کابوس و رویاهای بد است، هرچند اغلب با احساسات دیگر همراه است.

به تازگی، دانشمندان ژاپنی پیشرفت قابل ملاحظه ای در رمزگشایی محتوای رویاها داشته اند. آنها از تکنیکی با نام  رمزنگاری عصبی که شامل اسکن مغز و پرسش های مکرر از افراد تحت مطالعه می شود، به منظور شناسایی محتوای بصری خواب ها استفاده می کنند. محققان در نهایت قادر به پیش بینی محتوای بصری رویاها بر اساس فعالیت مغز با دقت 75-80٪ بودند.

آیا رمزنگاری عصبی، آینده تحقیقات محتوا رویاها خواهد بود؟ شاید. بررسی محتوای رؤیاها یکی از راههای پاسخگویی به پرسشی اساسی است که ما هنوز باید به آن پاسخ دهیم: چرا ما کلا خواب می بینیم؟

[1] virtual-reality model

[2] Dream lag