انجیل به روایت متا

در دومین چهارشنبه‌ی پاداسکرین فیلم «انجیل به روایت متی» ساخته‌ی پیر پائولو پازولینی را دیدیم. این برنامه ساعت هفت و نیم آغاز و حدود یازده شب پایان یافت، که پس از مشاهده‌ی فیلم، به بحث درباره‌ی تصویرهای مختلف‌مان از این فیلم پرداختیم.

ابتدا سعی کردیم فیلم را در چارچوبی قرار دهیم. آیا این یک فیلم مذهبی است؟ آیا ضد مذهب است؟ یا کلاً مستقل از مذهب دست به تصویرسازی مسیح زده است؟ از طرفی نمی‌شد این فیلم را مذهبی دانست، چون المان‌های انسانی و اجتماعی موجود در کار اجازه‌ی چنین تفسیر یکجانبه ای نمی دهند. از طرف دیگر نمی توان آن را تقدس‌زدایی صرف از مسیح و مسیحیت دانست، معجزات تصویر شده در کار نمونه‌ی نقضی برای چنین برداشتی خواهند بود.

فیلم با ترجمه ی تحت الفظی کلام انجیل به تصویر، در مقابل روایت های رایج از زندگی مسیح قرار می‌گیرد. برای نمونه فیلم مصائب مسیح ساخته ی مل گیبسون برای نزدیک شدن به داستان مسیح به جلوه های ویژه، حجم غیرعادیِ خون، استفاده از زبان عبری متوسل می شود، در حالی که کار پازولینی تمام برش ها و تقطیع ها را عین متن اصلی حفظ می کند.

از طرف دیگر پرسیدیم که آیا فیلم جنبه ی قدسی داستان مسیح را حفظ می کند، یا نوعی دنیوی سازی روایت مسیح است؟ باز هم چنین دوگانه ای به اندازه ی کافی با اثر همپوشانی نداشت. سپس از موضع پازولینی پرسیدیم، اینکه چرا به سراغ این داستان رفت، با تاریخی که از او می شناسیم چه چیزی را می خواسته از خلال این داستان خلق کند؟

ظاهراً در نسبت با اکنون مان جامع ترین چشم انداز را نسبت به اثر خواهیم داشت. مساله ی پازولینی نه خلق یک روایت اجتماعی و سیاسی از داستان مسیح (که این کار بسیار ساده می بود) که بیان ضرورت قدسی سازی از مبارزات فعلی است. شاید پازولینی می خواهد سینمایی را خلق کند، که میل به معجزه را در امور ممکن امروز ما احیا کند، معجزه ای که با سازماندهی محرومان و مطرودان و جذامی های جهان اجتماعی امروز ما ممکن خواهد بود.