perevod
Peroral qidalanmanin effektsizliyi zamani xesteni yuksek miqdar karbohidratla ve doymamis yag tursulari ile zengin zondla qidalanmaya kecirdirler
yenidogulmus ucun ana sudu evezolunmazdir.Qarsida duran esas mesele qebul olunan qida ve mayenin optimal miqdarini mueyyen etmekdir.
Qidanim tovsiyye olunan miqdari sutkaliq enerji ehtiyaci ile mueyyen olunur ve ifraz olunan sidiyin miqdarindan elece de ekstrarenal - mayenin teneffus ve ter ifrazi ile itkisinden asilidir.Ana sudu kifayet etmirse usaq zulala ve enerjiye olan telebata esasen adaptasiya olunmus ve ya xususi suni qarisiqlarla qidalandirilir.Terkibinde Kalium ve fosfat az olan qarisiqlardan istifade etmek meslehet olunur.Sidik covheri 20 mmol/l yuksek oldugu halda zulal qebulu minimuma - 1,5 q/kq/sut endirilir.Xroniki boyrek catismazligi zamani hiperfosfatemiya ve ikincili hiperparatireodizm fosfat- binder ( kalsium karbonat,kalsium asetat ve s.) teyini ve pehrizde zulalin mehdudlasdirilmasi ucun gosterici sayilir.
Yagda hell
olan vitaminler seçici sekilde teyin olunur: boyreklerde aktivlesen vitamin D formalari gosteris hesab olunur,eyni zamanda XBÇ III-IV merhelede xestelere vitamin A teyin etmek meslehet gorulmur,cunki boyrek xestelikleri zamani onun seviyyesi yuksele ve toksik tesir gostere biler.
Suda hell olan vitaminler eger gosteris varsa tablet ve ya poroshok seklinde istifade olunur
Hipokalsiemiya ve osteoporozun dietik korreksiyasi kalsiumla zengin erzaqlarin (pendirin duzsuz novleri, teze ve ya dondurulmush baliq ve s,) uzunmuddetli vitamin D ve onun metaboliti alfakalsidol teyini ile merheleli sekilde aparilir.
XBÇ ile xeste usaqlarda odem ve hipertenziya musahide olunursa ,pehrizde xorek duzunun ciddi mehdudlasdirilmalidir.
Eger odem ve arterial hipertenziya yoxdursa , davamli hiperazotemiya fonunda boyreklerin funksiyasini yaxsilasdirmaq meqsedile,hemcinin yumaqciq filtrasiya suretinin azalmasina , usagin veziyyetinin pislesmesine getirib cixaran duzitiren sindromda ve Natriumun ekstrarenal itkisi bas verdiyi zaman xorek duzunun dozalanmis sekilde sutkada 3-6 q qeder yeridilmesi meslehet gorulur
Bunun ucun duzlu mehsullardan istifade olunur
abzas
XBC BUGUN YAZDIQLARIMIN ICINDE DEYISH BXX ELE
III-V merhele BXX olan usaqlarda iri damarlarin ve boyrek damarlarinin ateromatoz zedelenmesi ile musahide olunan hiperlipidemiya qeyd olunur
Bu halda qida ile qebul olunan heyvani yaglar azaldilir, bitki yaglari hesabina omeqa qrup yaglar artirilir ve kapsullasdirilmis baliq yagi teyin olunur.
abzas
Boyreklerin muxtelif xesteliklerinde patogenetik esaslandirilmis mualicevi qidalanma , medikamentoz mualicenin effekti i artirmaga, xesteliyin proqressivlesmesinin qarsisini almaqa ve hemodializ elece de boyrek transplantasiyasinin muddetini uzatmaga komek edir
Usaqlarda hemodializ kimi avtomatik peritoneal dializ de tetbiq olunur
Sonuncunun tetbiqi yenidogulmuslarda ve erken yas dovrunde olan usaqlarda daha meqsede uygundur
Dializ zamani qacilmaz zulal,suda hell olan vitamin ve mineral itkisini nezere almaq lazimdir.Bu itki adekvat qidalanma ile berpa olunur.
Enerji defisiti dializ mehlulundan qlukozanin absorbsiyasi neticesinde kompensasiya olunur
Dializatla suda hell olan vitaminlerin itksi ise vitamin kompekslerinin per os qebulu ile berpa olunur
Dializ neticesinde yaranan elektrolit defisiti zamani kalsium,natrium,kalium preparatlari teyin edilir.
BASHLIQ
KESKIN BOYREK CATISMAZLIGI ZAMANI QIDALANMA
Keskin boyrek catismazligi (KBÇ) hiperazotemiya,asidoz,elektrolit pozgunluqlari oliquriya ve ya anuriyaya getirib cixaran boyreklerin esas. funksiyalarinin pozulmasi ile tezahur edir.
Sebeb boyrek hemodinamikasinin keskin pozgunluqlari (kollaps,shok), muxtelif mensheli intoksikasiyalar ( derman preparatlari,heserat ve ilan dislemesi, meiset zeherleri ve s)infeksion xestelikler,boyreklerin keskin xestelikleri (pielonefrit,keskin qlomerulonefrit),boyrek travmalari,sidikcixarici yollarin obstruksiyasi ola biler
KBÇ eziyyet ceken usaqlarda pehrizin meqsedi usagi zulal ve enerji ile temin etmek,kalium ,natrium ve fosfatlarin qidada seviyyesine nezaret etmek ve optimal maye balansini saxlamaqdir.
Korpelerde KBÇ zamani tecili peritoneal dialize ustunluk verirler.Bununla bagli agirlasma hallarinda hemodialize kecirler.
Multiorqan catismazligi olan xestelerde uzadilmis, ashagi axinli hemofiltrasiyadan istifade olunur.
abzas
Qisa secimi usagin yasi ve cekisinden,biokimyevi gostericilerden,dispeptik pozgunluqlarin (urekbulanma,qusma,diareya) movcudlugundan,zual enerji ve mayeye olan telebatdan asilidir.
abzas
Korpelere ve 1,5 yashadek usaqlara ana sudu davam etdirilir,eger ana sudu yoxdursa adaptasiya olunmush , terkibinde kalium ve fosfatlari az olan sud qarisiqlarindan istifade etmek meslehet gorulur.
Ehtiyac olduqda hiperkalorili qarisiqlar teyin edilir.
Maye qebuluna daim nezaret olunur ve gostericilere gore deyishir.
abzas
1,5 yasindan yuxari usaqlarda izo- ve hiperkalorili qarisiqlardan istifade olunur.
Sud qarisiqlarinin hecmi meslehet gorulen sutkaliq maye qebulunu nezere almaqla verilir.
xestenin veziyyetjnin yaxsilasmasi ve biokimyevi gostericilerinin normallasmasi zamani pehriz mehdudlugu tedircen aradan goturulur
BASLIQ
BOYREK KOCURULMESI
Boyrek Transplantasiya olunmus usaqlarda enerji telebati yas gostericilerine uygun dinamikada deyisir.Rasionun kaloriliyi fizioloji gostericilere uygun balanslasdirilmish zulal,karbohidrat ve doymammis yag tursulari ile odenilir.
Transplantasiyaya qeder zondla nutritiv destek alan usaqlar transplantasiyadan sonra tedricen serbest qidalanmaya kecirler ve ishtahin berpasina ehtiyac duyurlar.
Bu dovrde onlara hem de fosfatlarin,magniy ve kaliumun ashagi seviyyesinin korreksiyasi olunmalidir
Boyrek kocurulmesinden sonra dietoterapiyanjn xususiyyetleri
1.Ishtahin artmasina ve artiq ceki elecede piylenmeye getirib cixaran,urek-damar patalogiyalari riskini artiran kortikosteroid terapiyanin fonunda beden kutlesinin dinamikada izlenmesi
Bu usaqlar terkibinde tez menimsenilen karbohidratlar ,corek ve un memulatlari mehdudlasdirilan, yagli,qizardilmis xorekler ,edviyyatlar ise istisna olunaraq qidalandirilmalidir.
Terkibinde az miqdarda Heyvani yaglar olan qidalara, meyve ve terevezlere ustunluk verilmelidir
2.Prednizalonun uzunmuddetli qebulu ile elaqedar adekvat olaraq kalsiumun teyini
3.Bagirsaq infeksiyasinin ve qida zeherlenmelerinin qarsisini almaq meqsedile uzunmuddetli immunsupressiv mualiceni nezere alaraq qida gigiyenasinin saxlanilmasi
4.Arterial hipertenziyadan eziyyet ceken usaqlar duzsuz pehriz teyin olunmalidir.
5.Boyrek kocurulmesinden sonra pasientlere cox miqdarda maye vermek lazimdir.Bu meqsedle yagsiz sud,1:1 nisbetinde hell olunmus meyve shireleri ve meyve-gilemeyve demlemeleri meslehet gorulur
BASLIQ
IgA - NEFROPATIYASI (BERJE XESTELIYI) ZAMANI QIDALANMA
Qlomerulonefritin bir novu xroniki qlomerulonefritin xosxasseli varianti,hematuriya ve boyrek yumaqciqlarinda IgA - immun kompleksleri toplanmasi ile xarakterize olunan Ig A nefropatiyasidir.
IgA nefriti diger nefritlerle munasibetde 20-25% hallarda rast gelinir.
IgA nefropatiyasinin neticesi 25-30% hallarda xroniki boyrek catismazligi ola biler
abzas
IqA nefropatiyasinin yaranmasinda IgA-nin antigen stimulyasiyasina cavab olaraq sintezinin artmasinin mueyyen rolu var
Bitki terkibli qluten zulai ile zengin qidalara yuksek hessasliq mueyyen olunur.Eksperimental arashdirmalar gosterdi ki , daimi qluten yuklenmesi olduqda IgA ve dovr eden IgA - immun komplekslerinin boyreklere cokmesi ehemiyyetli derecede artir.
Zerdab IgA-nin artmasi ile yanashi qlutene qarsi yuksek titr spesifik antiteller qeyd olunur.Lakin diger boyrek xesteliklerinden eziyyet ceken usaqlarda bu deyisiklikler izlenmir.
abzas
Berje xesteliyinin patogenezi ile elaqedar xeste usaqlarib qidalanmasinin bezi xususiyyetleri var
Bele usaqlara qlutensiz pehriz teklif olunur
Enerji defisiti dializ mehlulundan qlukozanin absorbsiyasi neticesinde kompensasiya olunur
Abzas
Dializatla beraber suda hell olan vitmaninlerin itkisi per os vitamin qebulu ile kompensasiya olunur.Elektrolit defisiti olduqda ise Ca,K,Na verilir.Dializ zamani maye qebulu adeten serbest rejimde olur.
BASHLIQ
Nefrolitiaz ve kristalluriyada qidalanma
Boyrek catismazliginin inkisafinda duz mubadilesinin pozulmasi neticesinde meydana cixan ve muxtelif kliniki elametlerle tezahur eden metabolik deyisiklikler esas rol oynayir
Boyuklerde movcud olan nefrolitiaz usaq yaslarindan baslangic goturur
abzas
kristalluriyalar (olsaluriya,uraturiya,fosfaturiya ve s.) muxtelif sebeblerden yaransa da, mehdud maye qebulu ve muvafiq olaraq az miqdarda sidik ifrazi,qidalanmada pozgunluqlar,sidiyin duzlarla zengin olmasi,sidik yollarinin infeksiyalari,sidikde kristallasma inhibitorlarinin olmamasi ve s. kkmi umumi elametlerden ibaretdir.
abazs
Sidiyin zenginlesmesi 1) tranzitor ve ya axsam vaxtlarinda fosfatlarla,purinle,kalsium ve vitamin C ile zengin qida qebulundan sonra ve elece de kifayet qeder maye qebul etmedikde 2) daimi olur
Usaqlarda duz mubadilesinin pozulmasi polimorf xarakter dasiyir: usaqlar emosional heyecanlidirlar,deri ortuklerinin tez-tez qurumasi ve ya allergik sepkiler musahide olunur.Sebebsiz bas agrilari ,qarinda ve ya bel nahiyesinde davamli olmayan agrilar,dizurik elametler izlenir.
Bezen uzunmuddetli gedisara malik olan ve mualiceye cetin tabe olan vulvit,vulvovaginit,uretrit musahide olunur.Sidik analizinde bakteriuriya olmadigi halda leykosituriya,mikrohematuriya,proteinuriya (zulal izi) bir qayda olaraq tranzitor xarakter dasiyir.Sidikle duzlarin sutkaliq ekskresiyasi yukselir.Xesteliyin bu merhelesinde boyreklerin funksiyasi saxlanilir.Adekvat mualice olmadigi halda xestelik proqressivlese biler
Usaq yas dovrunde oksalat-kalsium kristalluriyasi daha cox , fosfaturiya ve uraturiya ise nisbeten az rast gelinir.
Hiperoksaluriya - sidikle Ca oksalatlarin ekskresiyasinin artmasidir.Usaq yaslarinda daha cox Ca ve oksalatlarin mubadilesinde pozgunluqlara rast gelinir.
Kliniki praktikada tecrid olunmus ve ya pielonefritle kombinasiyada ikincili hiperoksalaturiya ustunluk teskil edir
Kristalluriyanin bu novunun formalasmasinda qida terkibi boyuk rol oynayir: terkibinde yuksek miqdarda vitamin C olan qidalar mueyyen sertler daxilinde kristall emele getirir ve oksalat-kalsium duzlarinin sidiye cokmesine getirb cixardir.
Bundan basqa son iller hiperoksaluriyanin Oxsalobacter formigines koloniyalarinin qastrointestinal traktda sayinin azalmasi ile birbasa elaqesi oldugu mueyyen olunub
Bu bakteriyalarin sayinin azalmasi sidikcixarici yollarin muxtelif xestelikleri zamani antibakterial terapiyanin aparilmasi ile baglidir.
Hiperuraturiya - sidikle uratlarin ve ya sidik turshusunun (pH 5.5 ve ashagi oldugu halda) ekskresiyasinin artmasidir. Artiq miqdarda sidik turshusu sidikde urokinazanin seviyyesinin azalmasina sebeb olan endotelial “zeher” hesab olunur.
Urikozuriyanin vaxtinda qanda sidik turshusunun seviyyesi artana qeder ashkar olunmasi - adekvat pehriz tedbirlerinin teyin olunmasina sherait yaradir
Hiperfosfaturiya sidikle sidiyin reaksiyasi qelevi olduqda fosfat duzlarinin ekskresiyasinin artmasidir.
Na ve K fosfatlar nadir hallarda emele gelir, lakin bu duzlar yaxsi hell olandir ve onlarin kenarlasdirilmasi xususi terapiya teleb etmir.Alimentar faktorla beraber fosfat duzlarinin artiq elskresiyasi sidikcixarici yollarda Proteus mirabilis terefinden toredilen infeksiyanin yaranmasina sebeb olur.
Bu mikroorqanizm ureaza ifraz edir ki bu da sidiyin reaksiyasina tezir gosterir
sidikde az hell olan ve P ve Ca balansinin pozulmasi neticesinde emele gelen fosfat duzlari cokur.
Bu zaman tursu - qelevi beraberliyi alkaloz istiqametinde deyisir
Bundan basqa Fosfaturiyada neyrohumoral-renal pozqunluqlar musahide olunur
Pehrizin umumi prinsipleri:
1.Boyreklerle kenarlasdirilan Qida maddelerinin mehdudlasmasi
2.Azot, su-elektrolit balansinin,turshu-esas munasibetinin,hiperkristalluriyaninkorreksiyasi
3.Usag orqanizminin sensibilizasiyasini artiran erzaqlarin rasiondan cixarilmasi
4.Sumukde pozgunluqun qarsisini almaq ucun oksalatla zengin qida maddelerinin istisna olunmasi zamani Ca -nun rasionda sutkaliq miqdarinin kifayet qeder olmasi fiziki telebatina uygun olmalidir
5.Axshamlar heyvani zulallarin mehdudlasdirmaq sidiyin turshulugunjn azalmasina sebeb olur
6.Maye qebulu ve ifrazini yoxlamaq
7.Xoreklerin parda bisirmek .
8.Xorek duzu mehdudlasdirilmali ve fizioloji yash telebatinin ashagi heddinden cox olmamalidir
9.Pehriz genislendirildikde (sidikle duzlarin ekskresiyasi davamli olaraq azaldigi halda) istisna olunan ve mehdud miqdarda qebul olunan qidalar gunashiri ve gunun birinci hissesinde verilmelidir
No_5 pehrizin muxtelif variantlarindan genish istifade olunur.Hiperoksaluriyadan eziyyet ceken usaqlara hipoksalat pehrizi No_5 teyin edilir.Rasiondan terkibinde vitamin C ve oksalat turshusu olan mehsullar cixarilir:butun sitrus meyveleri,tursh meyveler ve onlardan hazirlanan morslar , itburnu demlemesi,kofe,yashil sogan,ceferi, shuyud,tursheng,ispanaq,lobya,ssokolad
bundan elave terkibinde yuksek miqdarda Kalsium olan mehsullar (pendir,kesmik) mehdudlasdirilir( lakin istisna olunmur), onlari gunun birinci yarisinda vermek meslehet gkrulur.Bu mehsullar tamamile rasiondan cixarlidiqda Orqanizmde kalsium mubadilesi pozulur,bu ise vitamin D reseptorlarinin tenzimlenmesinde deyisikliklere ,vitamin D metaboliti olan -alfakalsidolun sumukler terefinden rezorbsiyasinin artmasina ,sumuk kutlesinin azalmasi ve osteoporozun inkisafina sebeb olur.
[12:47, 9.4.2018] abzas
[12:53, 9.4.2018] Terkibinde heyvani zulal olan mehsullara xususi diqqetle yanasmaq lazimdir.Bunlarin terkibinde coxlu miqdarda oksiprolin ve oksalatin menveyi olan aromatik aminturshulari olur.Et ve baliq soyutma halda ve gunun birinci yarisinda qebul etmek meslehetdir.Hedden artiq heyvani zulalin
ve ya zulal terkibli qidalarin axshamlar qebul edilmesi sidiyin pH-nin turshuluq istiqametinde deyismesine,xestelerde hiperoksaluriyani daha da derinlesdireb urikozuriyanin yaranmasina getirib cixardir
[12:54, 9.4.2018] Hiperoksaluriya mushadi olunan usaqlara coxlu maye ve elece de mineral sular da teyin edilir .
[12:56, 9.4.2018] Alma ve armud qabigindan hazirlanan demleme 8-10 yasli usaqlarda 1l az olmamaq sertile 11-14 yasli usaqlarda ise 1.5 - 2 l verilir.Lakin bu zaman icilen ve ifraz olunan maye nezaretde saxlanilmalidir.
[13:02, 9.4.2018] Hiperfosfaturiyada butun shirin meyveler,gilemeyveler ve sud (mehdud) kesmik ,pendir,yumurta,gobelek,qoz istisna olunan pehriz No_5 teyin edilir.Cunki bu mehsullar sidiyin qelevi xassesini davamli olaraq saxlayir ve fosfat duzlarinin emele gelmesine sebeb olur.Baliq eti de mehdud miqdarda gunun birinci yarisinda heftede 3 defe verilir
[13:06, 9.4.2018] Tubulopatiyalarin bezi novlerinde hansilarda ki hiperfosfatemiya ve hipofosfatemiya (fosfat-diabet,De Toni -Debre-Fankoni sindromu ve s) munasibeti ehemiyyetli yer tutur ,terkibinde fosfor olan mehsullar mehdudlasdirilmir ve qeyri uzvi fosfat preparatlari teyin olunur.
[13:06, 9.4.2018] abzas
[13:10, 9.4.2018] Hiperuraturiyadan eziyyet ceken usaqlara heyvani zulalla zengin olan qida mehsullarinin ( her nov et ,quslar,kolbasa memulatlarj,et baliq gobelek bulyonlari kere yagi ve s ) istisna olundugu ve ya mehdud istifadeye icaze verildiyi pehriz No_5 -in hipourat novu teyin edilir.
[13:12, 9.4.2018] Subut olunub ki , heyvani zulalin yuksek miqdarda qebulu sidiyin pH-nin tursuluq istoqametinde deyismesine ve urikozuriyanin inkisafina sebeb olur.Bundan basqa bitki terkibli zulaldan ferqli olaraq heyvani zulalin terkibinde oksiprolin cox olur.
[13:14, 9.4.2018] Hipourat pehrizi fonunda urikozuriya zeifleyir,oksiprolin ve aromatik amintursularin emele gelmesi azalir.
[13:16, 9.4.2018] sidikle uratlarin ekskresiyasi azaldigi ve usagin veziyyeti yaxsilasdigi halda ,tedricen , gunun birinci yarisinda ve sidik analizine nezaret altinda daha evvel istisna olunan mehsullar rasiona yeniden salinir.
[13:18, 9.4.2018] Davamli remissiya sertleri daxilinde usaga baza pehriz No_5 teyin olunur.Lakin ilin isti vaxtlarinda ve interkurrent xestelikler dovrunde icki rejimine riayet etmek lazimdir
[13:19, 9.4.2018] BASLIQ
[13:19, 9.4.2018] TUBULOPATIYALARDA QIDALANMA
[13:21, 9.4.2018] Tubulopatiyalar- sumukemelegelme proseslerine ve usaq yaslrda skeletin formalasmasina tesir gosteren fosfor-kalsium mubadilesi pozulmasi ile musahide olunan boyreklerin irsi xestelikleri qrupudur
[13:24, 9.4.2018] Tubulopatiyalarin kliniki shekili erken vaxtlarda raxite benzese de vitamin D defisiti ile elaqeli deyil.Tubulopatoyalar irsi (De Toni -Debre-Fankoni sindromu,fosfat diabet ,renal-tubulyar asidoz,boyrek qlukozuriyasi ve s) ve pielonefrit , obstruktiv uropatiya,hemolotik-uremik sindrom fonunda tranzitor olmaqla iki yere ayrilir.
[13:25, 9.4.2018] abzas
[13:30, 9.4.2018] Renal osteopatiyanin patogenezine muasir baxis sumuyu , daimi ve eyni zamanda geden rezorbtiv ve sumukemele gelme prosesleri -sumuk remodulyasiyasi iki huceyre seviyyesi osteoblast ve osteoklastlarin qarsiliqli munasibeti esasinda dinamik bir sistem kimi qiymetlendirmeye
esaslanir.
[13:30, 9.4.2018] osteosintezin esas elementleri fosfor ve kalsiumdur.
[13:33, 9.4.2018] Tubulopatiyali usaqlarda sumuk toxumasinin zedelenmesi fosfor-kalsium homeostazinin pozulmasi ile sertlenir
[13:36, 9.4.2018] Asidoz kalsium reabsorbsiyasini ehemuyyetli sekilde tormozlayir ve bununla da onun boyreklerle ekskresiyasini artirir,alkaloz ise kalsiumun zulalla birlesmesinin artirir,proteinlerj anion formasina cevirir ve sumuk toxumasina kalsiumun cokmesinjn qarsisini alir.
[13:36, 9.4.2018] abzas
[13:38, 9.4.2018] Osteopeniya -densitometriyada (Z-score-1) sumukde struktur deyisiklikler olmadigi halda sumuk toxumasi kutlesinin azalmasina deyilir.
[13:39, 9.4.2018] Osteoporoz ise skeletin sistem xesteliyidir:bu zaman sumuk kutlesinin azalmasi,sumuk toxumasi arxitektonikasinin azalmasi musahide olunur.Bu ise sumuklerin kovreklesmesi ve siniqlara getirib cixardir .
[13:42, 9.4.2018] Insan orqanizminde 1200 q kalsium vardirki , bunun 98,9% skeletde,0.51% dish toxumasinda,0,51% yumsaq toxumalarda ve cox az miqdarda kalsium ionlari qan plazmasinda ve toxumaarasi mayede toplanir
[13:44, 9.4.2018] Kalsiumun sorulmasi 12barmaq bagirsaqda ,ekskresiyasi ise boyrekler ve mede-bagirsaq traktindanbas verir.Sidikle kalsiumun sutkaliq ekskresiyasi 300 mq ,necisle 760 mq teskil edir.
[13:46, 9.4.2018] Qan zerdabindaki kalsiumun miqdarinda hetta qisamuddetli azalma musahide olunursa bu onun sumuk toxumasindaki metabolizminde geridonmez deyisikliklere sebeb ola biler
[13:47, 9.4.2018] qanda kalsium homeostazinin pozulmasi onun sumuk toxumasindan rezorbsiyasi hesabina kompensasiya oljnur
[13:50, 9.4.2018] Fosforun insan orqanizminde miqdari 700q-dir ki , bunun 90% sumuklerde depolashir.Sutka erzinde fosforyn konsentrasiyasi qidadan asili olaraq 1.25-1.78 mmol/l arasi deyisir
[13:53, 9.4.2018] Filtrden kecmis kalsiumun boyuk hissesi boyreklerin distal kanallarinda reabsorbsiyaya ugradigi muddetde plazmadaki fosforun 80%i boyrek yumaqciqlarinda uktrafiltrasiyaya meruz qalir ve bundan sonra onun cox hissesi proksimal kanallarda reabsorbsiya olunur
Fosfatlarin proksimal reabsorbsiyasi vitamin D3 tesirinden artir,parathormonun tesirinden ise azalir.Sidikle fosforun ekskresiyasi 15-45 mq/kq/sutka teskik edir
abzas
Kalsium ve fosfor evezolunmaz qidalanma faktorlari hesab edilir.kalsium ve fosforun qida terkibinde optimal nisbeti 1:1 den 1.5:1 kimi ola biler.Fosforun artiq miqdari ve kalsium defisiti bu minerallarin optimal nisbetibu pozur ve sumuklerin deminerallasmasina ,osteoporoza sebe olur
Fosfor orqanizme et ve baliq ile (25-40% sutkaliq telebat),sud mehsullari ile (20-30% sutkaliq telebat) ve corekle (12-20% sutkaliq telebat) daxil olur
Hemcinin yumurta sarisi,taxillar,meyve , terevez,qoz, lobya fosfor menbeyi hesab edilir
Qida ile qebul olunan kalsiumun azalmasi bezi mehsullarin termiki islenmesi ile elaqedar ola biler :meselen uzunmuddetli suda qaynama ,sterilizasiya zamani kalsium itkisi hesabina
Tubulopatoyalarda davamli kliniki effekt elde etmek ucun vitamin D aktiv metabolitlerini ,kalsium preparatlrini ve mualicevi qidalanmani ozunde cemlesdireb kombine olunmus terapiya aparilmasi teleb olunur.
Bagirsaqda kasiumun absorbsiyasi usagin boyreklerde kalsitriol hormonuna cevrilerek kaksium transportunu tenzim eden vitamin D ile temin olunmasi ile birbasa elaqelidir.
Buna gore de tubulopatiyali sexslerde kalsium preparatlari ve vitamin D aktiv metabolitleri ile antirezorbtiv terapiya aparilir
Lakin tubulopatiyalarda antirezorbtiv preparatlarla osteoporozun monoterapiyasi kifayet etmir
kalsium mubadilesinin ve sumuklerde yaranan deyisikliklerin effektiv korreksiyasi ucun dietoterapiya olduqca vacibdir.Cunki kalsiumun qida ile menimsenilmesi onun preaparatlarla qebulundan qat-qat yuksekdir.
[14:17, 9.4.2018] Bir cox tebii mehsullarda fosfor seviyyesi kalsiumdan yuksekdir.Ca/P optimal nisbeti (1:1 ve ya 1,5:1 ) cox az mehsullarda rast gelinir.Bundan basqa kalsiumun bagrsaqlardan sorulmasina orqanizmin heyvani zulalla kifayet qeder temini tesir gosterir.Heyvani zulalin amintursulari kalsiumu yaxsi hell olan ve bagirsaqdan yaxsi sirulan komplekslerle birlesdirir.
[14:18, 9.4.2018] Bunu nezere alaraq deye bilerik ki ,tebii mehsulalrdan ibaret mualicevi pehriz tubulopatiyali usaqlari kalsiumla tam temin ede bilmir.
[14:22, 9.4.2018] Tubulyar osteopatiyali usaqlarda rasionu yaxsi hell olan kalsiumla zenginlesdirmeyin en rahat usulu enteral qebul ucun nezerde tutulmus ve terkibinde fosfor kalsium nisbeti optimal olan sud qarisiqlarinin daxil edilmesidir
[14:29, 9.4.2018] muxtelif fosfor- kalsium muabdilesi pozgunluqlari olan Xeste usaqlara nezaretin kliniki tecrubesi gosterir ki ,vaxtinda baslanilan ve terkibinde kalsium ve vitamin D ile zengin xususi mehsullar olan dietoterapiya medikamentoz mualice ile birlikde qisa muddet erzinde asidoz,qlikozuriya,kalsiuriya,hipofosfatemiyani kompensasiya etmeye ,ionlasmis ve umumi kalsiumun qanda miqdarini normallasdirmaqa ve sumuk toxumasinin mineral sixligini artirmaga elece de osteodistrofiyanin qarsisini almaga imkan verir.