BOOK
تمامی علائم در اثر برخی اختلالات در تغییرات پیچیده هورمونی که در طی سیکل قاعدگی در بدن زنان روی می دهد، بوجود می آیند. در سال های باروری زنان، هرماه هورمون های متعددی جهت اطمینان از اینکه تخمدان ها تنها یک تخمک آزاد می کنند و نیز برای آماده سازی آندومتر (لایه پوششی رحم)در جایگزینی تخم لقاح یافته، ترشح می شوند. ترشحات هورمونی که برای این هدف صورت می گیرند از طریق عمل متقابل و پیچیده محور هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان ها کنترل می گردند. هیپوتالاموس(ناحیه ای از مغز است که در قسمت میانی سر درست پشت چشم ها واقع شده است)با آزادسازی هورمون هایی مانند هورمون آزادکننده گونادوتروپین ها و هورمون آزاد کننده هورمون محرک فولیکول که آزاد سازی هورمون ها را از هیپوفیز تحریک می نمایند، سیستم هورمونی زنان را کنترل می کند.سپس هیپوفیز در پاسخ به هورمون های مترشحه از هیپوتالاموس، هورمون محرک فولیکول(FSH)و هورمون لوتئینی(LH) را آزاد می نماید.
هورمون محرک فولیکول در فاز اول سیکل قاعدگی توسط هیپوفیز ترشح شده و مسئول اولیه رشد تخمک می باشد.این هورمون از آن جهت محرک فولیکول نامیده می شود که هر تخمک در فولیکول خود احاطه شده در تخمدان قرار گرفته است؛ با رشد فولیکول ها میزان استروژن نیز افزایش یافته، این استروژن افزایش یافته باعث ترشح هورمون لوتئینی(هورمونی که باعث آزاد شدن تخمک رشد یافته از فولیکول غالب می گردد)می گردد. در هر تخمک گذاری یک سری فولیکول رشد می یابند و تولید استروژن می کنند. فولیکولی که حاوی استروژن بیشتر می باشد فولیکول غالب نامیده می شود. پس از تخمک گذاری، فولیکول بدون تخمک به جسم زرد تبدیل شده که با ترشح هورمون محرک فولیکولی و هورمون لوتئینی به جایگزینی مناسب تخمک لقاح یافته در رحم کمک می کند.اگر لقاح صورت نگیرد، جسم زرد کوچک شده، تولید هورمون کاهش یافته و حدود دو هفته بعد پوشش داخلی رحم ریزش می کند و به همراه خونریزی قاعدگی دفع می شود، و سپس دوباره این روند تکرار می شود.
دوره قاعدگی طبیعی که در یک ماه کامل می شود به ترتیب شامل سه مرحله می باشد:مرحله فولیکولار، تخمک گذاری و مرحله لوتئال. طول مرحله فولیکولار 10-14 روز، مرحله تخمک گذاری پس از آزاد شدن تخمک حدود 36 ساعت، و مرحله لوتئال حدود 14 روز می باشد.
به علت روابط پیچیده بین اجزا تشکیل دهنده سیستم اندوکرین(گروهی از غدد که هورمون ها را ترشح می نمایند:غدد فوق کلیوی، تیروئید، پاراتیروئید، پانکراس، هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان ها)، اختلال در هر یک از این غدد بر ترشح هورمون ها تاثیر می گذارد.به عنوان مثال کم کاری تیروئید و افزایش کورتیزول(هورمون غدد فوق کلیه) در ایجاد این اختلالات معمول می باشند. افزایش میزان پرولاکتین(هورمونی که از هیپوفیز ترشح شده و در حین و پس از بارداری منجر به رشد پستان و ترشح شیر می گردد)، نیز در بروز اختلالات و نازایی نقش دارد. در زنانی که شیردهی ندارند، پرولاکتین باعث مهار رشد فولیکول ها در تخمدان شده و با اینگونه اختلالات، عدم تخمک گذاری، کیست های تخمدانی و حساس شدن پستان ها مرتبط است. الگوی هورمونی مشابهی در زنان دارای این علایم وجود داشته که با الگوی هورمونی زنانی که دچار نیستند، متفاوت است.
ناهنجاری هورمونی اولیه بدین شکل است که در مرحله لوتئال،5-10 روز قبل شروع خونریزی دوره قاعدگی، میزان استروژن پلاسما افزایش یافته و میزان پروژسترون کاهش یافته و یا نسبت استروژن به پروژسترون افزایش یافته است.
بسیاری از محققین بر این باورند که اینگونه اختلالات نشان دهنده نارسائی جسم زرد می باشد.نارسائی جسم زرد با خونریزی زیاد، عدم قاعدگی، قاعدگی مداوم و یا دفعات بیشتر از معمول قاعدگی، افزایش میزان پرولاکتین و کم کاری تیروئید ارتباط داده شده است. نارسائی جسم زرد معمولا با اندازه گیری میزان پروژسترون خون سه هفته پس از شروع قاعدگی، تشخیص داده می شود. اگر میزان پروژسترون کمتر از 10تا 12 ng/mg باشد احتمال زیادی وجود دارد که جسم زرد دچار نارسایی باشد.
کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) و/یا افزایش میزان پرولاکتین نیز معمول می باشد. میزان هورمون محرک فولیکولی معمولا 6-9روز پیش از شروع قاعدگی افزایش یافته و میزان آلدوسترون(هورمون مترشحه از غدد فوق کلیه که منجر به احتباس آب و سدیم می گردد)2-8 روز پیش از قاعدگی، اندکی افزایش می یابد.
برای منظم نمودن پیچیدگی های بالینی این اختلالات، آن را به 4 زیر گروه مجزا دسته بندی نموده و علائم، الگوی هورمونی و اختلالات متابولیک غالب به یک گروه نسبت داده شده است. به هرحال زنان به ندرت در این زیر گروه ها جای می گیرند، و اغلب علائمی مرتبط با دو یا بیشتری از این گروه ها را تجربه می کنند:
الف)اضطراب: معمول ترین دسته بوده و با افزایش میزان استروژن و کمبود میزان پروژسترون در مرحله پیش از قاعدگی مرتبط می باشد. علائم معمول شامل اضطراب، تحریک پذیری و ناپایداری احساسی هستند.
ب)تمایل به کربوهیدرات: با افزایش اشتها، افزایش میل به شیرینی، سردرد، خستگی، ضعف و تپش قلب همراه است. تست تحمل گلوکز،5-10 روز پیش از شروع قاعدگی حاکی از مسطح شدن بخش اولیه منحنی(نشان دهنده افزایش ترشح انسولین در پاسخ به مصرف قند)است. افزایش ظرفیت پیوند انسولین از طریق هورمون ها تعدیل شده، اما عواملی چون مصرف نمک زیاد، کاهش میزان منیزیم و ترکیبات شبه هورمونی به نام پروستاگاندین ها نیز ممکن است دخیل باشند.
ج)بی خوابی: این گروه کمتر متداول بوده و با گریه کردن گاه گاه، فراموشی، گیجی خفیف و دوره های بی خوابی مرتبط می باشد. معمولا با کاهش میزان انتقال دهنده های عصبی در سیستم اعصاب مرکزی، همراه است. این کاهش ممکن است در اثر افزایش تجزیه انتقال دهنده های عصبی بر اثر کاهش ترشح استروژن از تخمدان ها صورت گرفته باشد(برخلاف گروه اول).کاهش ترشح استروژن از تخمدان ها به افزایش وابسته به استرس ترشح آندورژن های غدد فوق کلیه و/یا پروژسترون نسبت داده شده است.
د) احتباس آب: با افزایش وزن( بیش از 1.3 کیلوگرم)، نفخ و ناراحتی شکمی، حساس شدن پستان ها و احتقان و گاهی تورم صورت، دستها و قوزک ها همراه می باشد. علائم در نتیجه افزایش هورمون آلدوسترون که باعث احتباس مایعات می گردد ایجاد می شوند. افزایش آلدوسترون می تواند منجر به استرس، افزایش استروژن، کمبود منیزیم، و یا افزایش بازجذب نمک گردد.
با تجزیه و تحلیل علائم و ارتباط دادن آنها به یک یا چند زیر گروه احتمالی فوق و همچنین علل، امکان یک برنامه درمانی موثر و مناسب، تحت راهنمایی پزشک قابل دستیابی است.
طی یک مطالعه بالینی که در کشور انگلستان انجام می شود، اثر گیاه پنج انگشت بر علائم ایجاد شده مورد بررسی قرار گرفته و این گیاه نتایج مناسبی در بهبود علائم گروه های الف،ج و د نشان داد هرچند در بررسی بالینی دیگری تفاوت آماری معنی داری در گروهی که گیاه پنج انگشت دریافت نموده بودند نسبت به دارونما مشاهده نشده، اما حساسیت پستان و علائم احتباس آب تا حدودی بهبود یافته بودند. با توجه به آنکه گیاه پنج انگشت باعث کاهش سطح خونی پرولاکتین می گردد، بهتر است جهت درمان علائم مرتبط با این حالت مصرف شود.
علل ایجاد
1.افزایش استروژن
یکی از معمول ترین یافته ها در زنان مبتلا به این اختلالات افزایش نسبت استروژن به پروژسترون و به طور معمول افزایش کم در استروژن و کاهش مختصر در پروژسترون، می باشد.این اختلال از طریق مواردی که در ادامه آورده شده است دخیل می باشد:
- نقص عملکرد کبد: کبد مسئول سم زدایی استروژن و پروژسترون و ترشح آنها در صفرا می باشد. با کاهش جریان صفرا، شرایطی که در پزشکی به آن کلستازیس گفته می شود، ایجاد شده و سم زدایی و کلیرانس استروژن کاهش می یابد. از آنجا که مازاد استروژن خود منجر به کلستازیس می شود، یک سیکل معیوب ایجاد می گردد. علاوه بر مازاد استروژن موارد زیر منجر به کلستازیس شده و در نتیجه باعث افزایش استروژن می گردند
- الکل؛
- استروئیدهای آنابولیک؛
- اندوتوکسین ها(محصولات جانبی سمی متابولیسم که در داخل بدن تولید می شوند)؛
- قرص های جلوگیری از حاملگی؛
- اختلالات وراثتی مانند سندروم گیلبرت(یک نوع اختلال تیروئید)؛
- بارداری؛
- وجود سنگ های صفراوی؛
- مواد شیمیایی یا داروهای گوناگون؛
- کاهش سنتز انتقال دهنده های عصبی: انتقال دهنده های عصبی(نوروترانسمیترها)ترکیباتی هستند که ایمپالس های عصبی را انتقال می دهند. افزایش نسبت استروژن به پروژسترون باعث اختلال در ساخت انتقال دهنده های عصبی می گردد
- گروهی از انتقال دهنده های عصبی منوآمین ها از جمله سروتونین و ملاتونین می باشند. کمبود سروتونین آثار منفی در خلق و خو دارد و ملاتونین که با پدیده خواب در ارتباط است.
- در زنان مبتلا به اینگونه اختلالات، استفاده از درمان های طبیعی برای اصلاح نسبت استروژن به پروژسترون، عدم توازن منوآمین ها را برطرف می نماید.
- کاهش میزان اندورفین: اندورفین ها بهبود دهنده های خلق و مواد تسکین دهنده درد می باشند که توسط بدن ساخته می شود.افزایش نسبت استروژن به پروژسترون منجر به کاهش میزان اندورفین می گردد
- در زنان مبتلا به اینگونه اختلالات، در مرحله لوتئال میزان اندورفین به طور معمول پایین است.
- میزان اندورفین با استرس کاهش و با ورزش افزایش می یابد.
- کاهش عملکرد ویتامین ب6: اثر منفی افزایش استروژن بر میزان انتقال دهنده های عصبی و اندورفین در مرحله لوتئال، ممکن است به طور ثانوی، استروژن سبب تضعیف اثر ویتامین ب6 گردد
- استروژن بر عملکرد ویتامین ب6 اثر منفی می گذارد
- ویتامین ب6 در تشکیل گلبولهای قرمز، ترکیبات شبیه هورمون به نام پروستاگلاندین ها، انتقال دهنده های عصبی و اندورفین ها دخیل بوده، و در حفظ تعادل هورمونی نقش حیاتی دارد.
- در زنانی که استروژن مصرف می کنند(قرص های جلوگیری از حاملگی یا پرمارین)، میزان ویتامین ب6 بسیار پایین است.
- استفاده از مکمل ویتامین ب6 از طریق کاهش میزان استروژن و افزایش میزان پروژسترون در اواسط مرحله لوتئال، منجر به بهبود تمامی علائم گردیده است.
- کم کاری تیروئید: تیروئید بخشی از سیستم اندوکرین بوده و هورمون هائی را ترشح می کند که میزان متابولیسم را تنظیم می کند.هورمون T4 توسط تیروئید ترشح می شود. این شکل هورمون غیرفعال بوده تا این که به میزان زیادی در کبد به T3 شکل فعال هورمون،تبدیل می گردد
- استروژن مازاد چه در داخل بدن تولید شده و یا چه طریق خوراکی مصرف شده باشد(قرص های جلوگیری از حاملگی، پرمارین، باقیمانده هورمون در گوشت و محصولات لبنی و یا باقیمانده آفت کشهای استروژنی در غذاها)، عملکرد کبدی را تضعیف نموده و منجر به کاهش تبدیل T4 به T3می گردند.
- مطالعات بسیاری حاکی از آن است که درصد بالایی از زنان دارای این علایم، عملکرد تیروئیدی ضعیفی داشته و در بسیاری از زنان استفاده از هورمون های تیروئیدی باعث بهبود کامل علائم گشته است.
- کم کاری تیروئید و اینگونه اختلالات از لحاظ متابولیکی با یکدیگر مرتبط می باشند
- یک مطالعه نشان نشان دهنده آن است که T3 و ال-تریپتوفان(اسیدآمینه موجود در رژیم غذایی که بدن در تولید سروتونین از آن استفاده می کند.سروتونین انتقال دهنده عصبی مهم در احساس سلامتی و خوشی می باشد)، توسط گلبولهای قرمز برداشت می شوند.
- از آنجا که ویتامین ب6 برای تشکیل گلبول های قرمز مورد نیاز می باشد، هنگامی که میزان ویتامین ب6 پایین باشد، و ال-تریپتوفان به میزان کافی توسط گردش خون در بدن گردش نخواهند بود.
- افزایش ترشح آلدوسترون: استروژن اضافی ترشح آلدوسترون(هورمونی که از غدد فوق کلیه ترشح شده و منجر به احتباس آب و سدیم می گردد)را افزایش می دهد
- در بسیاری از مواردی که دچار این اختلالات گشته اند، میزان آلدوسترون 2-8 روز پیش از شروع قاعدگی افزایش می یابد.
- افزایش ترشح پرولاکتین: استروژن اضافی چه در داخل بدن تولید شده و چه از خارج به بدن وارد شده باشد(قرص های جلوگیری از حاملگی، پرمارین، باقیمانده هورمون در گوشت و محصولات لبنی و یا باقیمانده آفت کش های استروژنی در غذاها)، ترشح پرولاکتین از غده هیپوفیز را افزایش می دهد
- در زنانی که دچار درد پستان یا بیماری فیبروکیستیک پستان هستند، افزایش میزان پرولاکتین دیده می شود. در صورتی که عملکرد تیروئید کاهش یابد، میزان پرولاکتین افزایش می یابد.
2.کمبود پروژسترون
- تخمک گذاری در نتیجه واکنش متقابل و پیچیده میان هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان ها صورت می گیرد.هر نوع اختلال در این هماهنگی هورمونی، به عنوان مثال استرس، بیماری، فعالیت شدید فیزیکی، هیجان یا مشکلات روحی، می تواند مانع تخمک گذاری گردد.
- به طور طبیعی تخمک گذاری در دهه سوم زندگی زنان شروع به کاهش کرده و در حدود 35 سالگی دوره های قاعدگی بدون تخمک گذاری معمول هستند. از آنجا که جسم زرد تشکیل نمی شود، پروژسترون ترشح نشده و استروژن بر محیط هورمونی غالب می گردد.
- علاوه بر جسم زرد، بیش از 5000 گیاه با قابلیت تولید استرول هایی با اثرات پروژسترونی شناخته شده اند، اما زمانی که غذاها فرآوری می شوند، یا چندین روز پس از برداشت استفاده می شوند، میزان پروژسترون آنها به میزان زیادی کاهش می یابد. نتیجه آن است که رژیم غذایی زنان، مواد پروژسترونی لازم برای کمک به جایگزینی کاهش طبیعی پروژسترون که به علت افزایش سن ایجاد می شود را دارا نمی باشد.
3.استرس وعملکرد فوق کلیه
- پروژسترون پیش ساز اصلی هورمون های کورتیکواستروئیدی است که توسط غدد فوق کلیه ساخته می شوند. این هورمون ها مسئولیت برقراری تعادل مواد معدنی، کنترل قند و توانایی بدن در پاسخ به تمامی عوامل استرس زا از جمله استرس هیجانی، التهاب و تروما، را دارا می باشند. کمبود کورتیکواستروئیدها می تواند منجر به خستگی، اختلال ایمنی، کاهش قندخون، آلرژی و التهاب مفاصل گردد.
- استرس مداوم نیاز به تولید کورتیکواستروئید را افزایش داده، غدد فوق کلیه را تهی نموده و تمامی پروژسترون تولید شده را در ساخت کورتیکواستروئیدها به کار می برد.
- در نهایت غدد فوق کلیه که بیش از حد فعالیت نموده اند تخلیه شده و حتی نمی توانند پروژسترون کافی برای تولید کورتیکواستروئیدها تولید کنند.در صورتی که تخمک گذاری صورت گیرد، از آنجا که اهمیت بیشتری برای نیازهای حیاتی قائل است تا تولید مثل، بیشتر پروژسترون تولید شده به سوی تولید کورتیکواستروئیدها سوق داده می شود.نتیجه این امر برهم خوردن تعادل هورمونی بوده و کمبود پروژسترون کافی منجر به غالب شدن استروژن می گردد.
افزایش میزان هورمون کورتیکواستروئیدی کورتیزول معمول بوده و این امر بازتابی از اختلال در مکانیسم های کنترلی غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز برعملکرد غدد فوق کلیه می باشد. همانگونه که در بالا ذکر شد، تولید کورتیزول مازاد تمامی پروژسترون را مصرف نموده و منجر به غالب شدن استروژن می گردد.
5.زیادی بزرگ مغذی ها و کمبود ریز مغذی ها:
رژیم غذایی زنانی که از این علایم رنج می برند، معمولا حاوی فیبر کم، چربی زیاد و قند زیاد بوده و حتی از رژیم غذایی پرکالری نیز بدتر است.
- زنان دارای این علایم در مقایسه با زنان بدون علامت:62%کربوهیدراتهای تصفیه شده بیشتر،275% قندهای تصفیه شده،79% محصولات لبنی بیشتر،78%سدیم بیشتر،53%منگنز کمتر و 53% روی کمتری مصرف می نمایند.
- رژیم غذایی حاوی فیبر کم منجر به باقی ماندن استروژن و گردش مجدد آن می شود
- فیبر دفع استروژن را از دو طریق بالا می برد؛ یکی به طور مستقیم از طریق پیوند با استروژن آماده دفع، دفع آن را تسهیل نموده و نیز از آنجا که به عنوان منبع غذایی ارجح باکتری های مفید روده به شمار می رود، با اثر غیرمستقیم در دفع استروژن دخالت دارد. این باکتری ها تنها مقدار اندکی آنزیم بتاگلوکورونیداز که باعث گردش مجدد استروژن می شود تولید می کنند، حال آنکه باکتری های غیردوست روده مقدار زیادی از این آنزیم تولید می کنند.
- بتا گلوکورونیداز پیوند بین استروژن و گلوکورونیک اسید را می شکند. گلوکورونیک اسید حاملی است که در کبد به استروژن متصل شده و بدین طریق استروژن را آماده دفع از طریق صفرا و سپس روده کوچک، می گرداند.
- هنگامی که باکتری های دوست در روده مستقر می شوند(این موضوع به میزان فیبر که آماده غذایی آنهاست بستگی دارد)،جای باکتری های غیردوست که میزان زیادی بتاگلوکورونیداز تولید می کنند را اشغال می نمایند.
- استفاده از مکمل های حاوی باکتری های دوست به همراه رژیم غذایی حاوی میزان زیادی فیبر، میزان فعالیت بتاگلوکورونیداز را کاهش می دهد.
- رژیم غذایی حاوی چربی زیاد، به خصوص چربی اشباع شده و یا قند به شدت میزان استروژن های در گردش را افزایش می دهد:
- غذاهای حاوی قندهای ساده نه تنها در متابولیسم استروژن اختلال ایجاد می نمایند، بلکه به کنترل قند خون نیز فشار وارد نموده، و به خصوص اگر همراه با کافئین باشند اثرات زیان آوری برخلق و خو برجای می گذارند.
- در مطالعه ای در 17 زن که رژیم غذایی پرکالری خود را(روزانه40% کالری از چربی،12 گرم فیبر)به رژیم کم چربی و سرشار از فیبر(25%کالری از چربی و روزانه 40 گرم فیبر)تغییر دادند، طی8-10 هفته میزان استروژن خون آنها تا میزان 36% کاهش یافت.
- مصرف زیاد نمک، به خصوص هنگامی که غذاهای حاوی پتاسیم(میوه های تازه، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات)کمتر مصرف می شوند، به شدت کلیه ها را برای حفظ مناسب حجم مایعات تحت فشار قرار داده و این امر منجر به احتباس مایعات می گردد.
- مهم ترین ریز مغذی های ضروری در ادامه در قسمت مکمل ها آورده شده است.
عوامل افزایش دهنده
- استرس: باعث افزایش تولید کورتیزول و تهی شدن بیشتر از پروژسترون می گردد.
- ورزش نکردن: ورزش میزان کورتیزول را کاهش داده و اندورفین را افزایش می دهد.
- رژیم غذایی پرکالری: این رژیم حاوی میزان زیادی کربوهیدرات های تصفیه شده، قند، نمک و کافئین(عواملی که در متابولیسم استروژن اختلال ایجاد نموده و باعث افزایش استروژن در گردش شده؛ آثار زیان آوری بر خلق وخو داشته؛ و منجر به احتباس آب می گردند) می باشد. به علاوه این رژیم غذایی حاوی میزان کمی سبزیجات، غلات کامل، آجیل،دانه ها وحبوبات(منبع فیبر، اسیدهای چرب ضروری، ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای متابولیسم مناسب هورمونی)می باشد.
- افزایش میزان هورمون کورتیزول که در اثر استرس تولید می شود معمول بوده و از آنجا که پروژسترون در تولید کورتیزول استفاده می شود، افزایش تولید کورتیزول منجر به کاهش پروژسترون می گردد.
- پیش از یائسگی: در سال های قبل از یائسگی سیکل های بدون تخمک گذاری افزایش یافته و میزان استروژن دستخوش نوسان زیادی گشته و منجر به اعمال فشار بیشتر برتعادل روحی وجسمی زنان می گردد.
- کم کاری تیروئید: ممکن است در نتیجه نقص عملکردی یکسان ایجاد شوند، به عنوان مثال کلستازیس منجر به ابقاء استروژن و گردش مجدد آن و کاهش تبدیل T4 بهT3(شکل فعال هورمون تیروئید)می گردد.
- سندروم گیلبرت: نوعی کم کاری تیروئید است
- سنگ صفراوی: نشان دهنده وجود کلستازیس می باشد.
- مصرف الکل: الکل میزان آب بدن را کاهش داده و منجر به نوسانات میزان قند خون و در نتیجه باعث بدتر نمودن بسیاری از مشکلات می گردد.
- قرص های جلوگیری از حاملگی: میزان استروژن را افزایش می دهند.
- سیگار کشیدن: سیگار دارای مواد شیمیایی سمی بوده که بار زیادی را بر کبد تحمیل می کنند.
- کافئین: به خصوص در افراد حساس، منجر به نوسانات میزان قندخون، افزایش فشار بر غدد فوق کلیه و افزایش میل به شیرینی می گردد.
- اختلالات مکرر هاضمه: نفخ مکرر و وجود گاز نشان دهنده وجود باکتری های غیردوست که موجب افزایش باز جذب استروژن از روده کوچک می شوند می باشد.
- یبوست: زمانی را که طی آن استروژن می تواند باز جذب شود را افزایش می دهد.
اقدامات پیش گیری کننده
- به طور منظم ورزش کنید.
- سیگار نکشید.
- مصرف کافئین را کاهش دهید: اگر علائم اصلی شامل اضطراب، حساس شدن پستان و یا بیماری فیبروکیستیک پستان را دارا می باشید، از مصرف تمامی انواع کافئین از جمله قهوه، چای، شکلات و نوشیدنی های غیرالکلی گازدار حاوی کافئین، خودداری نمائید.
- از مصرف الکل خودداری نمایید.
- از مصرف نمک اجتناب کنید.
- رژیم غذایی غنی از فیبر و حاوی مواد غذایی کامل فرآوری نشده و تر جیحا طبیعی و به ویژه غذاهای گیاهی (میوه ها،سبزیجات،حبوبات(به خصوص سویا)،دانه ها و آجیل ها(به خصوص دانه کتان و گردو)و غلات کامل) و ماهی های آب های سرد مصرف نموده و کمتر از غذاهای حیوانی و غذاهای فرآوری شده استفاده کنید.
- روزانه مکمل موثر حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی جهت تامین ریزمغذی های مورد نیاز بدن، استفاده نمایید.این مکمل بایستی شامل 400میکرو گرم اسید فولیک،400میکروگرم ویتامین ب12 و 50-100 میلی گرم ویتامین ب6 باشد(همیشه مصرف اسیدفولیک بایستی با مصرف ویتامین ب12 همراه بوده تا اسیدفولیک باعث پوشاندن علائم فقر ویتامین ب12 نگردد).