Opera

اپرا سبکی در موسیقی کلاسیک است که بسیاری را به خود جلب کرده است.

اُپرا به طور کلی به عنوان اجرای روی استیج و اجرایی ترکیبی از موسیقی، لباس های خاص و یک داستان است، که بر اساس آن داستان موسیقی و آواز شکل گرفته است. اکثر اپرا دارای آواز هستند، اما ممکن است بدون بیان حتی یک کلمه باشد. کلمه اپرا کوچک شده اپرا در موسیقی ” opera in musica ” است.

در سال ۱۵۷۳، یک گروه از نوازندگان و روشنفکران گرد هم آمدند تا در مورد موضوعات مختلف، به ویژه تمایل به احیاء نمایش یونانی صحبت کنند. این گروه فلورانس کامراتای ” Florentine Camerata ” نام داشتند. آنها می خواستند گفته های نمایشنامه را به جای اینکه بطور ساده بیان کنند، در حال صحبت آنها را بخوانند.

اُپرا در کشور ایتالیا درسال ۱۵۹۸میلادی بوجود آمد. در ابتدا اپرا تنها برای طبقه بالا و اشراف زادگان بود، اما به تدریج برای عموم مردم قرار گرفت. همچنین بعدها مرکز فعالیت های موسیقی کلاسیک عام شد. در سال ۱۶۳۷، خانه اپرا عمومی ساخته شده است.

زیادی از زمان کشید تا اُپرا در نهایت به شکل فعلی خود رسید. در قالب یک اپرا افرادی همچون نویسندگان، نویسندگان اشعار اُپرا، نمایشنامه نویسان، آهنگسازان، طراحان لباس و صحنه، رهبران، خوانندگان (سوپرانو دراماتیک، شعر و تِنور دراماتیک و غیره)، رقصندگان، نوازندگان، سخن رسان ” prompter “، تهیه کنندگان و کارگردانان از نزدیک با هم کار کنند تا یک اُپرا شکل بگیرند.

انواع مختلف خواندن در طول گسترش اپرا بوجود آمده که در زیر به آن اشاره شده است.

• از بر خوانی ” recitative ” – تقلید از الگوی و ریتم گفتار
• آریا ” aria ” – وقتی که یک شخصیت به بیان احساسات از طریق یک ملودی روان می پردازد.
• bel canto – به زبان ایتالیایی آواز زیبا
• Castrato – در طول دوره باروک، پسران جوان قبل از آنها به سن بلوغ برسند، برای جلوگیری از عمیق و کلفت شدن صدا عقیم می کردند تا نقشهای اصلی این اپرا را به آنها بدهند.

انواع اپرا

• اُپرا کمیک – یا اپرا نور. در این نوع از اپرا اغلب از نور استفاده می شود. موضوعات بسیار ظریف انتخاب می شود و در پایان آن اغلب پایان خوشی دارد. اشکال دیگر این اپرا، اپرا بوفا ” opera buffa ” و اپرای کوچک یا اپرتا ” operetta “. یک نمونه از این اپرای ” La serva padrona ” (دوشیزه به عنوان معشوقه) توسط جیووانی باتیستا پرگولسی است.
• اُپرا Serious – در ایتالیا، این اُپرا به عنوان اپرا Neopolitan به طور عمده به دلیل حجم آهنگسازانی که از ناپل بودند که به این نوع اپرا کمک کردند اشاره کرد. این اپراها اغلب بر داستانهایی در مورد قهرمانان و افسانه ها متمرکز می شوند. همچنین توجه به صدای انفرادی و سبک bel canto داده می شود. این سبک آواز خوانندگان اپرا در ایتالیا در طول قرن هفدهم شکل گرفت. یک نمونه از این اپرای رینالدو توسط جورج فیدریک هندل است.
• اُپرا Semiseria – این نوع اُپرا یک داستان جدی دارد اما پایان خوبی دارد. به همین دلیل است که بعضی از آنها به راحتی آن را به عنوان اپرایی که ترکیبی از عناصرکمیک و جدی دارد تعریف می کنند. یک نمونه از این La gazza ladra توسط Gioachino Rossini است.
• اُپرا Cornique – نوعی از اپرای فرانسوی است که به جای آواز، صحبت می کنند. در قالب اولیه آن، طنز بود، اما بعدها، داستان های جدی نیز استفاده می شد. مانند کارمن ” Carmen ” توسط ژرژ بیزت.
• اُپرا Grand – به نوع اپرا اشاره دارد که در قرن نوزدهم در پاریس ظاهر شد. این اُپرا مقیاس بزرگتری دارد. یک نمونه از این نوع، رابرت لو دیابی توسط جیاکومه میربر است.
• اُپرا Verismo – ایتالیایی است برای “واقع گرایی؛” این یک نوع اُپرا است که در انتهای قرن نوزدهم ظهور کرد. شخصیت ها اغلب افراد واقعی هستند و بر اساس آن اغلب ملودرام هستند. یک مثال از Pagliacci توسط Ruggero Leoncavallo است.

اکثر اپراها در فرانسه، آلمانی و ایتالیایی نوشته شده اند. Euridice توسط Jacopo Peri شناخته شده به عنوان اولین اپرای که حفظ شده است. یکی از آهنگسازان بزرگ که اپرای نوشتند، کلودیو مونتوودی بود، مخصوصا اپرای معروفش به نام ” La favola d’Orfe ” که در سال ۱۶۰۷ به نمایش گذاشت و در نتیجه به عنوان اولین اپرای بزرگ شناخته شد. از دیگر از آهنگساز مشهور اپرا فرانچسکو کاوالی به ویژه برای اُپرا گیزون (جیسون) که در سال ۱۶۴۹ به نمایش گذاشته شد، اشاره کرد.

اپرانویسی در ایران

درباره‌ی اولین کسانی که در جریان شکل‌گیری و پایه‌گذاری اپرا در ایران تلاش کردند، باید از «عزیز عبدالحسین اغلو حاجی بیوف» مشهور به «حاجی بگوف» یاد کرد.

← آثار حاجی بگوف

نخستین اثر حاجی بگوف در زمینه‌ی اپرا «لیلی و مجنون» نام دارد که در سال ۱۹۰۷م اجرا شد. اپراهای دیگر وی عبارتند از: شیخ صنعان (۱۹۰۹)، رستم و سهراب (۱۹۱۰)، شاه عباس و خورشید بانو (۱۹۱۲)، اصلی و کرم (۱۹۱۲). از حاجی بگوف چند کمدی موزیکال نیز به یادگار مانده است که از آن شمارند:زن و شوهر، مشهدی عباد (۱۹۱۰) و آرشین مال آلان (۱۹۱۲). عزیز حاجی بگوف سهمی مهم در پی‌ریزی بنیان نمایش‌های موسیقایی ایران داشته است، چندان که اپراها و و کمدی‌های موزیکال او در دوره‌ی مشروطه در شهرهای تبریز، رشت و تهران به صورت گسترده به اجرا درآمدند. با این‌حال اپرا در تئاتر معاصر ایران جایگاه و اعتبار لازم را ندارد و تعداد نمایش‌های اپرایی اجرا شده در ایران به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد