Sayyora Rashidova 80 yoshda
Taniqli fan va davlat arbobi, O‘zR FA Polimerlar kimyosi va fizikasi instituti direktori, akademik Sayyora Rashidova 80 yoshda
Taniqli kimyogar olim Rashidova Sayyora Sharafovna 50 yildan ortiq ilmiy va tashkilotchilik faoliyati davomida ko‘plab yutuqlarga erishgan va uning xizmatlari jamoatchilik tomonidan munosib e’tirof etilgan. S.Sh. Rashidova 19650yilda M.V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti kimyo fakultetini tamomlagan, 1971-yilda nomzodlik, 1983-yilda doktorlik ishlarini muvaffaqiyatli himoya qilgan. O‘zR FA muxbir a’zosi (1994), O‘zR FA akademigi (2000), professor (1984), O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan Fan arbobi faxriy unvoni (1993), “O‘zbekiston belgisi” ko‘krak nishoni (1997), “Do‘stlik ordeni” (1999), “Yuksak xizmatlari uchun” (2000), “El-yurt hurmati” (2003), “Fidokorona xizmatlari uchun” (2019) ordenlari, “Moʻtabar ayol” ko‘krak nishoni (2021) bilan taqdirlangan. Ilmiy faoliyatini O‘zR FA kimyo instituti stajyortadqiqotchisi (1965-1967) sifatida boshlab, O‘zR FA kimyo instituti polimerlar kimyoviy modifikasiyasi laboratoriyasi asoschisi va mudiri (1974), ilmiy-tadqiqot instituti vakolatiga ega bo‘lgan Polimerlar kimyosi bo‘limi asoschisi va rahbari (1979) lavozimlarida faoliyat yuritgan, shuningdek, O‘zR FA Polimerlar kimyosi va fizikasi instituti asoschisi va direktori (1993-h.v.) hisoblanadi. Ta’kidlash kerakki, Sayyora Rashidovaning davlat arbobi sifatidagi xizmatlari ham beqiyosdir. U O‘zR Oliy Majlisi deputati (1994-1999, 2000-2004), “Olima” ayollar uyushmasi raisi (1995-2011), O‘zR Oliy Majlisi Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman) (1995-2015) lavozimida ishlagan. S. Rashidovaning ilmiy ishlari yo‘nalishlari yuqori molekulyar birikmalar kimyosi sohasida tabiiy polimerlarning yangi ob’yektlarini topish, ularni ajratib olish, ularning modifikasiyasi, polimerlar strukturasi va xossalari, turli polimer sistemalarda nanozarrachalar shakllanishining mexanizmlarini aniqlash, nanostrukturalarning o‘ziga xos xususiyatlari va xossalarini tadqiq etish, shuningdek, ularning qishloq xo‘jaligida, tibbiyotda, mashinasozlikda va xalq ho‘jaligining boshqa jabhalarida ishlatilishiga oid ilmiy tadqiqotlar bilan chambarchas bog‘liqdir.
S.Sh. Rashidovaning amaliyotga tatbiq etilgan kashfiyotlari ichida o‘simliklarni kimyoviy himoya qilish vositalarining polimer preparativ shakllarini yaratish va ularning urug‘lik chigitlarga ta’sir mexanizmlarini o‘rganish bilan bog‘liq bo‘lgan istiqbolli ilmiy yo‘nalish alohida ahamiyatga ega.
1998-yilda intellektual mulk bo‘yicha Jenevada bo‘lib o‘tgan XXVI Xalqaro ko‘rgazmada “Urug‘larni kapsulalash texnologiyasi” nomli ilmiy ishlanma bronza medaliga sazovor bo‘lgan. Olib borilgan tadqiqotlar natijasida qishloq xo‘jaligi ekinlari urug‘larini ekologik xavfsizpolimer sistemalar bilan kapsulalash texnologiyasi ishlab chiqildi. Xitozan asosida sintez qilingan, stimullash samaradorligiga ega bo‘lgan dorilovchi vosita – O‘ZXITAN preparati kapsulalash texnologiyasi asosida tukli-tuksiz chigit, donli ekinlar va sabzavot-poliz ekinlari urug‘larini ekishdan oldin ishlov berishda qo‘llanilib kelinmoqda.
Ta’kidlash lozimki, Rashidova S.Sh. rahbarligida Respublikamizda ilk bor tabiiy ipak sanoati chiqindisi – tut ipak qurti g‘umbagini kompleks qayta ishlash texnologiyasi ishlab chiqilgan va undan xitin, xitozan, g‘umbak yog‘i, organomineral o‘g‘itlar va oqsil konsentratlarini ajratib olish yo‘lga qo‘yilgan. Shuningdek, polimer shaklli ekologik xavfsiz “Polidef” defoliantini ishlab chiqarish texnologiyasi yaratilgan. Rashidova S.Sh. yuqori impakt faktorli xalqaro jurnallarda 700 dan ortiq ilmiy maqolalar, 50 ta ixtiro va patentlar hammuallifidir. Akademik Sayyora Rashidova rahbarligida 6 ta fan doktori, 21 ta fan nomzodi, 4 ta falsafa doktor (PhD) lari tayyorlangan. Akademik S.Sh. Rashidova Amerika qo‘shma shtatlari Fanlar milliy akademiyasi a’zosi, O‘zR FA Polimerlar kimyosi va fizikasi instituti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi Ilmiy kengash raisi, O‘zR Fanlar akademiyasi qoshidagi Yuqori molekulyar birikmalar bo‘yicha muammoviy kengash raisi sifatida faoliyat olib bormoqda. S.Sh. Rashidovaning ilm-fanni targ‘ibot qilish va raqobatbardosh kadrlar tayyorlashdagi xizmatlari beqiyosdir. Jumladan, bugungi kunda Qozog‘iston, Tojikiston, Rossiya, Xitoy, Buyuk Britaniya, Germaniya, Amerika va boshqa davlatlardagi ko‘plab ilmiy markazlar bilan hamkorliklar yo‘lga qo‘yilgan. Ilm-fanning ta’lim bilan integrasiyasi yo‘lida Namangan, Farg‘ona, Jizzax, Xorazm va Buxoro davlat universitetlarida Institutning filiallari faoliyat yuritmoqda. Sayyora Rashidova qator ilmiy jurnallar tahririyat a’zosi hamda Polimerlar kimyosi va fizikasi institutida tashkil
etilgan “O‘zbekiston Polimer jurnali” ilmiy nashri asoschisi va bosh muharriri hisoblanadi.
Bugungi kunda Institut bazasida “O‘zbekiston xitinologlari jamiyati” tashkil etilib, o‘zbek xitinolog olimlarining Yevropa, Rossiya, Polsha Xitin jamiyatlari bilan hamkorlikda ilmiy tadqiqotlar olib borishi uchun keng imkoniyatlar yaratildi. Respublikamiz ilmiy jamoatchiligi nomidan dunyoda tan olingan yirik kimyogar olim, Polimerlar kimyosi, fizikasi va texnologiyasi, nanotexnologiyaning rivojiga katta hissa qo‘shgan akademik, salohiyatli tashkilotchi Sayyora Sharafovna Rashidovani tabarruk 80 yoshi bilan qutlaymiz va mustahkam sog‘lik tilaymiz