Новости
Жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимінің сипаттамасыНуржан Бейсебаев, эксперт ЭС «ACTUALIS: Главбух», руководитель Отдела разъяснения налогового законодательства Управления разъяснительной работы ДГД Г.Алматы
Қазақстан Республикасының Салық кодексінде жалпыға бірдей белгіленген салық салу тәртібі мен арнаулы салық режимдері көзделген. Бұл материалда жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимін қолданатын салық төлеушілердің туындайтын негізгі міндеттемелерін ғана қарастыру ұсынылады және арнайы экономикалық аймақтардың, коммерциялық емес ұйымдардың, қызметін әлеуметтік салада жүзеге асыратын ұйымдардың аумақтарында, ауыл шаруашылығы өнімін, акваөсіру (балық өсіру шаруашылығы) өнімін өндіруші заңды тұлғаларға, жеке тәжірибемен және т.с.с. айналысатын тұлғаларға салық салу ерекшеліктері баяндалмайды.
Кім ЖБР қолдануға құқылы және міндетті?
Жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимі (ЖБР) – арнаулы салық режимдері үшін айқындалған тәртіпті қоспағанда, Салық кодексінің Ерекше бөлігінде белгіленген салықтарды және бюжетке төленетін төлемдерді есептеу, төлеу, олар бойынша салықтық есептілікті ұсыну тәртібі (СК-нің 1-бабы 1-тармағының 18-тармақшасы).
Өз кезегінде арнаулы салық режимі (АСР) – салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлерін есептеу мен төлеудің, сондай-ақ салық төлеушілердің жекелеген санаттары үшін олар бойынша салықтық есептілікті ұсынудың ерекше тәртібі (СК-нің 1-бабы 1-тармағының 2) тармақшасы).
Салық төлеуші салық салу режимін дербес таңдауға құқылы.
Салық кодексінде жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимін таңдау құқығын шектейтін нормалар көзделмеген, сонымен қатар олар болған кезде АСР қолдануға жол берілмейтін талаптар бар. Мысалы, шағын бизнес субъектілерінің АСР үшін мұндай талаптар (СК-нің 683-бабы) мыналармен байланысты:
- салықтық кезеңдегі жұмыскерлердiң орташа тізімдік санымен және алынған кіріс мөлшерімен; белгілі бір шектен асып кету ЖБР-ға ауысуға міндеттейді;
- АСР-да жұмыс істеуге мүмкiндiк бермейтiн белгілі бір қызмет түрлерін жүзеге асырумен; мысалы, консультациялық қызметтер көрсету, бухгалтерлік есеп немесе аудит саласындағы қызмет, құқық, әділет және сот төрелігі саласындағы қызмет, агенттiк шарттар негiзiндегі көрсетілетінм қызметтер және т.с.с. кезінде кәсіпкер қызметін ЖБР-да жүзеге асыруға мәжбүр болады;
- құрылымдық бөлімшелерінің болуымен, әр түрлi елді мекендерде оқшауланған салық салу объектілерiнің болуымен, басқа салық төлеушілердегі үлестік қатысумен немесе құрылтайшылықпен, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдармен және ойын бизнесi салығын төлеушiлермен байланысты.
Сонымен, салық төлеуші АСР қолдану талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, оның өз салықтық міндеттемелерін жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен орындауы қажет.
ЖБР-да салық салудың жалпы қағидаттарымен танысу АСР-да қызметін жүзеге асыратын тұлғаларға да пайдалы, өйткені қызмет барысында ЖБР-да орындау қажет міндеттемелер туындауы мүмкін.
Мысалы, АСР қолданатын салық төлеушілер үшін салық салу объектілері Салық кодексінің 20-бөлімінің ережелеріне сәйкес айқындалады, бұл ретте бұл тарауда арнайы келісілмеген кірістерді алған кезде тиісті салықтарды есептеу, төлеу және олар бойынша салықтық есептілікті ұсыну жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен жүргізіледі.
Салық кодексінің 194-бабының 3-тармағына сай шағын бизнес субъектілері үшін АСР қолданатын салық төлеуші жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен салық салуға жататын кірістер пайда болған кезде шағын бизнес субъектілері үшін АСР-дағы салықтық міндеттемелерден жеке жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен салықтық міндеттемелерді есептеу мақсатында салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді бөлек салықтық есепке алуды жүргізуге міндетті.
Салық төлеуші (салық агенті) салықтық міндеттемені есептеу үшін бөлек салықтық есепке алуды жүргізу кезінде арнаулы салық режимi қолданылатын кіріс түрлері бойынша декларацияны және кірістің өзге түрлері бойынша корпоративтік немесе ЖТС бойынша декларацияны жеке ұсынуды қамтамасыз етуге міндетті.
Қызметін енді бастаған кәсіпкерлер таңдалған режимдердің қайсысы оның қызмет түрі үшін ең қолдануға келетін режим болатынын алдын ала шамалағаны жөн.
Мысалы, оңайлатылған декларация бойынша АСР (салық салу объектісіне 3 % мөлшерлеме қолданылады) және ЖБР (шеккен шығыстарды алып тастағанда, алынған кірістерге 10 % мөлшерлеме қолданылады) аясындағы жеке кәсіпкердің (ЖК) қызметін салыстыруға болады:
- қызмет көрсеткен кезде немесе сауда қызметінде оңайлатылған декларация негізінде АСР қолайлы болуы мүмкін. Мысалы, егер қызмет көрсетуден түсетін кіріс 1 млн теңгені құраса, онда бюджетке төленуі тиіс салық сомасы 30 мың теңгеге (1 млн теңге * 3 %) тең болады;
- егер ЖК өндірісте жұмыс істесе, онда ЖБР қолайлы болуы мүмкін, өйткені онда көбінесе едәуір шығыс жұмсалады. Сонымен, егер өткізуден түсетін кіріс 1 млн теңгені құраса, ал шығыс 900 мың теңге болса, онда салық салынатын кіріс 100 мың теңгені құрайды, оған 10 % мөлшерлеме қолданылады, нәтижесінде ЖТС сомасы 10 мың теңгеге тең. Демек, мұндай жағдайда ЖБР-да салық төлеу кәсіпкерге «тиімдірек», өйткені егер ол оңайлатылған декларация бойынша АСР таңдаса, онда шеккен шығыстар сомасына қарамастан, салық 30 мың теңгені құрайды.
Салық салу режимін өзгерту
Осындай әрбір режим үшін белгіленген, АСР қолдану шарттарына сәйкес келген кезде оны таңдау Салық кодексінің 679-бабында айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.
Жаңадан құрылған салық төлеушi Салық кодексінің 679-бабының 1-тармағының бірінші бөлігінде айқындалған тәртіппен АСР таңдап алмаған жағдайда осындай салық төлеушi қолданылатын салық салу режимi туралы хабарлама бергенге дейiн салық салудың жалпыға бірдей белгiленген тәртiбiн таңдап алды деп танылады.
АСР-дан ЖБР-ға ауысқан кезде шағын бизнес субъектілеріне арналған АСР-ға кейіннен көшу ЖБР-ны қолданудың күнтiзбелiк бiр жылынан кейін мүмкiн болады.
АСР қолдануға мүмкiндiк бермейтiн талаптар туындаған жағдайларда салық төлеушi ЖБР-ға немесе өзге де АСР-ға көшу үшiн осындай жағдайлар туындаған күннен бастап бес жұмыс күнi iшiнде қолданылатын салық салу режимi туралы хабарлама беруге мiндеттi.
Салық органы тиісті арнаулы салық режимiн қолдану үшiн Салық кодексінің 20-бөлімінде белгіленген шарттарға салық төлеушiлердің сәйкес келмеуi фактiсін анықтаған кезде салық төлеушiлердi жалпыға бiрдей белгiленген тәртiпке ауыстырады.
Камералық бақылау барысында осындай фактілер анықталған жағдайда салық органдары жалпыға бiрдей белгiленген тәртіпке ауыстырғанға дейін салық төлеушiге Салық кодексінің 114 және 115-баптарында белгiленген мерзімде және тәртіппен Салық кодексінің 10-тарауына сәйкес камералық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтар туралы хабарлама немесе камералық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама жолдайды.
АСР қолдануға мүмкiндiк бермейтiн жағдайлар туындаған кезде салық төлеушіні АСР-дан ЖБР-ға көшіру (ауыстыру) кезінде ЖБР қолданудың басталу күні осындай жағдайлар туындаған айдың 1-і болып табылады.
ЖБР бойынша жұмыс істейтін кәсіпкерлік субъектісінің пайда болатын жалпы міндеттемелері
Қызметін ЖБР бойынша жүзеге асыратын салық төлеушінің мынадай міндеттемелері болады:
- салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді есепке алу;
- салықтар мен төлемдер, сондай-ақ олар бойынша аванстық және ағымдары төлемдер сомасын есептеу;
- белгіленген тәртіппен салықтық және өзге де Салық кодексінде белгіленген нысандарды жасау және салық органдарына тапсыру;
- салықтар және бюджетке төленетін төлемдерді төлеу.
ЖБР қолданатын салық төлеушілер мынадай негізгі міндеттемелерді орындайды:
табыс салығы бойынша:
- заңды тұлғалар кірістер мен шығыстар сомасына және залалдар сомасына азайтылған салық салынатын кірістің 20 пайызы мөлшерлемесі бойынша корпоративтік табыс салығын (КТС) есептейді және төлейді (СК-нің 313-бабының 1-тармағы). Алынған сома кейіннен есепке жатқызу жүзеге асырылатын КТС сомасына, бақыланатын шетелдік компанияның ҚР-дағы көздерден алған кірісінен немесе салық салынатын кірісінен ҚР-дағы төлем көзінен ұсталған КТС сомасына және т.с.с. азайтылуы мүмкін (толығырақ СК-нің 302-бабында).
- 1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанға дейінгі күнтізбелік жыл салықтық кезең болып табылады.
- КТС төлеушi тұрған жеріндегі салық органына КТС бойынша декларацияны (100.00 нысаны бойынша) есептi салықтық кезеңнен кейiнгi жылдың 31 наурызынан кешiктiрмей тапсырады.
- Салық төлеушi салықтық кезеңнің қорытындылары бойынша КТС төлеудi декларация тапсыру үшiн белгiленген мерзiмнен кейiн күнтізбелік он күннен кешiктiрмей жүзеге асырады.
- Бейрезиденттердiң ҚР-дағы көздерден алатын кірістерін қоспағанда, төлем көзiнен салық салынатын кірістерге төлем көзiнен 15 пайыз мөлшерлеме бойынша салық салынуы тиіс;
- жеке кәсіпкерлер салық салынатын кірісті Салық кодексінің 366-бабына сәйкес айқындайды және оған 10 пайыз мөлшерлеме бойынша жеке табыс салығы (ЖТС) салынады.
- Күнтізбелік жыл жеке кәсіпкердің ЖТС есептеуі үшін салықтық кезең болып табылады.
- ЖТС бойынша декларация (220.00 нысаны бойынша) тұрған жеріндегі салық органына есепті салықтық кезеңнен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей тапсырылады.
- Салықтық кезең қорытындысы бойынша ЖТС-ны төлеуді салық төлеуші ЖТС бойынша декларацияны тұрған жері бойынша тапсыруы үшін белгіленген мерзімнен кейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей дербес жүзеге асырады.
қосылған құн салығы (ҚҚС) бойынша:
ҚР-да ҚҚС бойынша тіркеу есебіне қою жүргізілген тұлғалар ҚҚС төлеушiлер деп танылады, олардың қатарына жеке кәсiпкерлер, сол сияқты мемлекеттiк мекемелердi және орта білім беретін мемлекеттік оқу орындарын қоспағанда, резидент-заңды тұлғалар, ҚР-да қызметiн құрылымдық бөлімшелер арқылы жүзеге асыратын бейрезиденттер кіруі мүмкін.
Егер ҚҚС бойынша тiркеу есебiне қою мақсаттары үшiн айналымның мөлшері күнтізбелік жыл ішінде ең төмен айналымнан асып кеткен жағдайда (30 000 АЕК, 2018 жылы = 72 150 000 теңге), жоғарыда аталған тұлғалар ҚҚС бойынша тіркеу есебіне міндетті түрде қойылуы тиіс.
Бұл ретте ҚҚС бойынша тіркеу есебіне міндетті түрде қоюға жатпайтын тұлғалар салықтық өтінішті беру жолымен ерікті түрде ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұруға құқылы.
ҚҚС мөлшерлемесі 12 пайызды құрайды және салық салынатын айналым мен салық салынатын импорттың мөлшеріне қолданылады.
Салық кодексінің 44-тарауында көрсетілген тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткiзу бойынша айналымдарға ҚҚС нөлдiк мөлшерлеме бойынша салынады.
Күнтізбелік тоқсан ҚҚС бойынша салықтық кезең болып табылады.
ҚҚС төлеуші ҚҚС бойынша декларацияны (300.00 нысаны) орналасқан жері бойынша салық органына есепті салықтық кезеңнен кейінгі екінші айдың 15-інен кешіктірмей әрбір салықтық кезең үшін ұсынуға міндетті.
Декларациямен бір мезгілде декларацияға қосымша болып табылатын, салықтық кезең ішінде сатып алынған және өткізілген тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша шот-фактуралардың тізілімдері ұсынылады.
Әрбір салықтық кезең үшін бюджетке төленуі тиіс ҚҚС, сондай-ақ бейрезидент үшін есептелген ҚҚС салық төлеушінің орналасқан жері бойынша есепті салықтық кезеңнен кейінгі екінші айдың 25-інен кешіктірмей төленуі тиіс. Импортталатын тауарлар бойынша ҚҚС сомасы ҚР кеден заңнамасында айқындалған мерзімдерде төленуі тиіс.
жұмыскердің кірістерінен төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы бойынша:
Салық кодексінің 1-бабы 1-тармағының 53) тармақшасының негізінде Салық кодексіне сәйкес төлем көзінен ұсталатын салықтарды есептеу, ұстап қалу және аудару міндеті жүктелген ЖК, заңды тұлға, сондай-ақ бейрезидент-заңды тұлға салық агенті деп танылады. Жұмыскердің салық салынатын кірісінің анықтамасы жұмыскердің ағымдағы салықтық кезеңде алынған, төлем көзінен салық салынуы тиіс кірісі мен кірісті түзету (СК-нің 341-бабы) және салықтық шегерімдер (СК-нің 37-тарауы) сомалары арасындағы айырма ретінде айқындалады.
Төлем көзінен салық салуға жататын кірістер бойынша ЖТС есептеуді салық агентi салық салуға жататын кірісті есепке жазу кезінде жүргізедi.
ЖТС сомасы төлем көзінен салық салынатын кіріс сомасына Салық кодексінің 320-бабында белгіленген мөлшерлемелерді қолдану арқылы есептеледі (10 % және 5 % – ҚР-дағы төлем көздерінен алынған дивидендтер түріндегі кірістер бойынша).
ЖТС-ны ұстап қалуды салық агентi төлем көзiнен салық салуға жататын кірісті төлеу күнінен кешiктiрмей жүргізедi, ал төленген кірістер бойынша ЖТС аударуды кіріс төлеу жүзеге асырылған ай аяқталғаннан кейін күнтізбелік жиырма бес күннен кешіктірмей өзiнің тұрған жерi бойынша жүзеге асырады.
Салық кодексінің ережелеріне сәйкес салық агенті төлем көзінен салық салуға жататын кірістерден есептелген ЖТС сомасын оны ұстап қалмай өз қаражаты есебінен төлеген кезде салық агентінің төлем көзінен ЖТС ұстап қалу және аудару міндеті орындалды деп есептеледі.
Төлем көзінен салық салуға жататын кірістерден ЖТС есептеу үшін күнтізбелік ай салықтық кезең болып табылады.
ЖТС және әлеуметтік салық бойынша декларацияны (200.00 нысаны, соның ішінде шетелдік жұмыскерлер бойынша) жасау үшін күнтiзбелiк тоқсан есепті кезең болып табылады. Бұл декларация салық агенті тұрған жердегі салық органдарына есепті кезеңнен кейінгі екінші айдың 15-інен кешіктірмей тапсырылады.
Құрылымдық бөлімшелері бар салық агенттері құрылымдық бөлімше орналасқан жердегі салық органына ЖТС және әлеуметтік салық бойынша декларацияға құрылымдық бөлімше бойынша ЖТС және әлеуметтік салық сомасын есептеу жөніндегі қосымшаны ұсынады.
Әлеуметтік салық бойынша:
Салық кодексінің 220-бабының 7-тармағында көрсетілген жұмыскердің кірістері бойынша жұмыс берушінің шығыстары және шетелдік персоналдың кірістері бойынша салық агентінің шығыстары ҚР резидент-заңды тұлғалары, ҚР-да қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын бейрезидент-заңды тұлғалар, тұрақты мекеме құруға әкеліп соқпайтын құрылымдық бөлімше арқылы қызметін жүзеге асыратын бейрезидент-заңды тұлғалар үшін салық салу объектісі болып табылады. Салық сомасы салық салу объектісіне салық мөлшерлемесін (2018 жылы – 9,5 %) қолдану арқылы айқындалады.
Төлеушілердің өздерін қоса алғанда, жұмыскерлердің саны ЖК үшін салық салу объектісі болып табылады. ЖК әлеуметтiк салықты республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және төленетін күнге қолданыста болатын АЕК-тің 2 еселенген мөлшерінде өзi үшiн және АЕК-тің 1 еселенген мөлшерiнде әрбiр жұмыскер үшiн қандай да бір шегерімсіз есептейді.
Бұл ретте ЖК әлеуметтiк салықты өздері Салық кодексінің 213-бабына сәйкес салықтық есептілікті ұсынуды уақытша тоқтата тұруы кезеңінде немесе есепті салықтық кезеңде кіріс болмаған жағдайда есептемейді.
Күнтізбелік ай әлеуметтік салықты есептеу үшін салықтық кезең болып табылады.
Күнтізбелік тоқсан ЖТС және әлеуметтік салық бойынша декларация жасау үшін есепті кезең болып табылады және декларация орналасқан жері бойынша салық органдарына есепті кезеңнен кейінгі екінші айдың 15-інен кешіктірмей 200.00 нысаны бойынша тоқсан сайын ұсынылады.
Әлеуметтiк салықты төлеу салық төлеушiнiң орналасқан жерi бойынша салықтық кезеңнен кейiнгi айдың 25-інен кешiктiрмей жүргiзiледi.
МЗЖ бойынша («ҚР-да зейнетақымен қамсыздандыру туралы» ҚР 2013 жылғы 21 маусымдағы № 105-V Заңы):
Жұмыскерлер үшін агенттер (ЗТ және ЖК), сондай-ақ өз пайдасына ЖК міндетті зейнетақы жарналарын (МЗЖ) төлеушілер болып табылады.
МЗЖ есептеу үшін табысқа ақшалай мәніндегі еңбекақының барлық түрлері және өзге де табыстар кіреді, бұған ҚР Үкіметінің 2013 жылғы 18 қазандағы № 1116 қаулысымен бекітілген МЗЖ, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын (МКЗЖ) есептеу, ұстап қалу (есебіне жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу қағидалары мен мерзімдерінің 6-тармағында көрсетілген кірістер қосылмайды.
Мөлшерлеме – міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын табыстың 10 %-ы, 1-ден 75-ке дейінгі АЕК шегінде.
Агенттер жұмыскерлерге төленетін табыстан МЗЖ-ны ай сайын, табыстар төленген айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей есептеп, ұстап қалады және оларды БЖЗҚ-ға аударады.
ЖК өз пайдасына міндетті зейнетақы жарналарын БЖЗҚ-ға есепті айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей аударады.
ӘА бойынша («Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» ҚР 2003 жылғы 25 сәуірдегі № 405-II Заңы):
Жұмыс берушілер мен өзін-өзі жұмыспен қамтыған тұлғалар әлеуметтік аударымдар (ӘА) төлеушілер болып табылады.
Мөлшерлеме – ӘА есептеу объектісінің 3,5%-ы, 1-ден 10-ға дейінгі АЕК шегінде.
Орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер үшін кірістер түріндегі жұмыскерге төленетін жұмыс берушінің шығыстары ол үшін ӘА есептеу объектісі болып табылады.
Алынатын кіріс өзін-өзі жұмыспен қамтыған тұлғалар үшін ӘА есептеу объектісі болып табылады.
Қорға ӘА:
- Салық кодексінің 319-бабы 2-тармағының 3), 4) тармақшаларында көрсетілген кірістерді қоспағанда, Салық кодексінің 319-бабының 2-тармағында;
- Салық кодексінің 341-бабы 1-тармағының 9), 10), 12), 14) тармақшаларында, 17) тармақшасының алтыншы абзацында, 19), 20), 21), 27) тармақшаларында көрсетілген кірістерді қоспағанда, Салық кодексінің 341-бабының 1-тармағында;
- Салық кодексінің 484-бабы 3-тармағының 1) тармақшасында белгіленген кірістерден төленбейді.
Төлеушілер Қорға ӘА-ны Мемлекеттік корпорация арқылы есепті айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей, олар үшін әлеуметтік аударымдар жасалатын мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру жүйесiне қатысушылардың тiзiмдерiн қоса тіркей отырып, өз банктік шоттарынан қолма-қол ақшасыз төлейді.
Әлеуметтiк аударымдарды есептеу кезiнде тиынмен есептелген сома 1 теңгеге дейін дөңгелектенеді.
МӘМС бойынша («Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» ҚР Заңы):
МӘМС туралы заңның 14-бабының 1-тармағының негізінде жұмыс берушілер міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға (МӘМС) аударымдарды төлеушілер болып табылады.
Жұмыскерлердің аударымдарын және (немесе) жарналарын есептеуді (ұстап қалуды) және аударуды жұмыс беруші ай сайын жүзеге асырады.
Жұмыс берушілердің 2018 жылға қорға төленуге жататын аударымдары аударымдарды есептеу объектісінің 1,5 пайызы мөлшерінде белгіленген.
Осы МӘМС туралы заңның 29-бабына сәйкес есептелген, кіріс түрінде жұмыскерге төленетін жұмыс берушінің шығыстары аударымдарды есептеу объектісі болып табылады.
МӘМС туралы заңның 29-бабының 4-тармағында белгіленген кірістерді қоспағанда, жұмыс берушілер есепке жазған кірістер жұмыскерлердің аударымдар мен жарналарды есептеу үшін қабылданатын кірістері болып табылады.
Бұл ретте аударымдарды есептеу үшін қабылданатын ай сайынғы объект 15 ЕТЖ мөлшерінен аспауға тиіс.
Одан бөлек, ЖБР бойынша салық төлеушілер ҚР-да сондай-ақ өзге де салықтар мен бюджетке төленетін төлемдерді осындай міндеттемелер туындаған кезде төлейді. Олардың ішінде ең жиі кездесетіндері:
Басқа міндеттемелер
Мүлік салығы бойынша:
Мүлік салығын төлеушілер Салық кодексінің 517-бабына сәйкес айқындалады. ЖК және заңды тұлғалар үшін ҚР аумағындағы негізгі қаражат және жылжымайтын мүлікке инвестициялар ретінде есепке алынатын, меншік, шаруашылық жүргізу, жедел басқару құқығындағы ғимараттар, құрылыстар, негізгі қорлар жіктегіші бойынша айқындалатын концессия объектiлерi салық салу объектілері болып табылады (СК-нің 519-бабы).
Заңды тұлғалар мүлiк салығын Салық кодексінің 520-бабына сәйкес айқындалатын салықтық базаға 1,5 пайыз мөлшерлеме бойынша есептейдi (салық салу объектiлерiнiң жылдық орташа баланстық құны ағымдағы салықтық кезеңнiң әрбір айының 1-i мен есептiден кейiнгi салықтық кезең айының 1-iндегi салық салу объектiлерiнiң баланстық құндарын қосу кезiнде алынған соманың он үштен бiрi ретiнде айқындалады).
Жеке кәсіпкерлер мүлік салығын салықтық базаға 0,5 пайыз мөлшерлеме бойынша есептейді.
Салық төлеушілер ағымдағы мүлік салығы төлемдерінің сомаларын салықтық кезеңнің 25 ақпанынан, 25 мамырынан, 25 тамызынан және 25 қарашасынан кешіктірмей тең үлестермен төлейді. Салық бюджетке салық салу объектiлерiнiң орналасқан жерi бойынша төленедi.
Кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын (пайдалануға жататын) салық салу объектілері бойынша жеке кәсіпкерлер және заңды тұлғалар салық салу объектілері орналасқан жер бойынша салық органдарына салықтық кезеңнің басындағы жағдай бойынша айқындалған салықтық міндеттемелер бойынша ағымдағы салықтық кезеңнің 15 ақпанынан кешіктірмей салық бойынша ағымдағы төлемдердің есеп-қисабын (701.01 нысаны) ұсынады.
Мүлік салығын есептеу жөніндегі түпкілікті есеп-қисап салықтық кезең үшін декларация тапсыру мерзімі басталғаннан кейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей жүргізіледі және төленеді.
1 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл мүлiк салығын есептеу үшiн салықтық кезең болып табылады.
Салық бойынша декларация (700.00 нысаны) салық салу объектілерінің орналасқан жері бойынша салық органдарына есепті салықтық кезеңнен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмейтін мерзімде ұсынылады.
Жер салығы бойынша:
Жеке меншiк құқығында, тұрақты жер пайдалану құқығында, бастапқы өтеусiз уақытша жер пайдалану құқығында салық салу объектiлерi бар тұлғалар жер салығын төлеушiлер болып табылады.
Салықтық мөлшерлемелер Салық кодексінің 61-тарауында жер учаскесінің мақсаты мен орналасқан жеріне қарай айқындалған.
Салық төлеушілер жер салығының сомаларын салықтық базаға тиiстi салық мөлшерлемесін қолдану арқылы өз бетінше есептейдi.
Заңды тұлғалар мен ЖК жер салығы бойынша ағымдағы төлемдердi салықтық кезең iшiнде есептеуге және төлеуге мiндеттi. Ағымдағы төлемдердің мөлшерi салықтық кезеңнiң басында болған салық салу объектiлерi бойынша салықтық базаға тиiстi салықтық мөлшерлемелерді қолдану арқылы айқындалады.
Ағымдағы салық төлемдерінің сомалары салықтық кезеңнің 25 ақпанынан, 25 мамырынан, 25 тамызынан және 25 қарашасынан кешіктірмей тең үлестермен төленеді.
Салықтық кезең үшін декларацияны ұсыну мерзiмi басталғаннан кейiн күнтізбелік он күннен кешiктiрмей түпкілікті есеп айырысу жүргiзіледі және жер салығы төленедi.
1 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл жер салығын есептеу үшiн салықтық кезең болып табылады.
Кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын (пайдалануға жататын) жер учаскелері бойынша жеке кәсіпкерлер және заңды тұлғалар жер учаскелерінің орналасқан жерi бойынша салық органдарына салықтық кезеңнің басындағы жағдай бойынша айқындалған салықтық міндеттемелер бойынша ағымдағы салықтық кезеңнің 15 ақпанынан кешіктірмей жер салығы бойынша ағымдағы төлемдердің есеп-қисабын (701.01 нысаны) ұсынады.
Декларацияны (700.00 нысаны) заңды тұлғалар мен ЖК жер учаскелерінің орналасқан жері бойынша салық органдарына есепті салықтық кезеңнен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмейтін мерзімде кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын (пайдалануға жататын) жер учаскелері бойынша айқындалған салықтық міндеттемелер бойынша ұсынады.
Көлік құралдары салығы бойынша:
Төлеушілер – меншік (шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару) құқығында салық салу объектілері бар жеке және заңды тұлғалар.
Қазақстан Республикасында есепте тұрған көлiк құралдары салық салу объектiлерi болып табылады.
Салықты есептеу айлық есептiк көрсеткiштермен белгiленген мөлшерлемелер бойынша жүргiзiледi (СК-нің 492-бабы).
Заңды тұлғалар салықтық кезеңнің басында меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе жедел басқару құқығында болған көлік құралдары бойынша, сондай-ақ салықтық кезеңнің басынан бастап салықтық кезеңнің 1 шілдесіне дейінгі кезеңде мұндай құқықтар туындаған және (немесе) тоқтатылған көлік құралдары бойынша ағымдағы төлемдерді есептейді.
Заңды тұлғалар салықтық кезеңнің 1 шілдесінен бастап салықтық кезеңнің соңына дейінгі кезеңде меншік құқығы, шаруашылық жүргізу құқығы немесе жедел басқару құқығы туындаған көлік құралдары бойынша ағымдағы төлемдерді есептемейді және ағымдағы төлемдердің есеп-қисабын ұсынбайды; салық сомасы декларацияда көрсетіледі.
1 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл көлiк құралдары салығын есептеу үшін салықтық кезең болып табылады.
Төлеуші заңды тұлғалар көлiк құралдары салығы бойынша ағымдағы төлемдердің есеп-қисабын (701.00 нысаны) ағымдағы салықтық кезеңнiң 5 шiлдесiнен кешiктiрмей, сондай-ақ декларацияны (700.00 нысаны) есептi жылдан кейiнгi жылдың 31 наурызынан кешiктiрмей салық салу объектiлерiнiң тiркелген жерi бойынша салық органдарына ұсынады.
Заңды тұлғалар ағымдағы төлемдер сомасын салық салу объектiлерiнiң тiркелген жерi бойынша салықтық кезеңнiң 5 шiлдесiнен кешiктiрмей ағымдағы төлемдердi жасау арқылы төлейді.
Көлiк құралына меншiк құқығын, шаруашылық жүргiзу құқығын немесе жедел басқару құқығын салықтық кезеңнің 1 шiлдесінен кейiн алған жағдайда, заңды тұлғалар көрсетiлген көлiк құралы бойынша салық төлеудi салықтық кезең үшiн декларацияны ұсыну мерзiмi басталғаннан кейiнгi күнтізбелік он күннен кешiктiрмей жүргiзедi.
БКМ қолдану бойынша:
Қолма-қол ақша және (немесе) төлем карточкаларын пайдалана отырып есеп айырысулар арқылы тауарды сатып алу, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету үшін жүзеге асырылатын барлық есеп айырысулар бақылау-касса машинасын (БКМ) қолдана отырып, демек, чек беру арқылы жүзеге асырылатынына назар аудару қажет.
2018 жылғы 1 қаңтардан бастап БКМ-ны салық органдарында тіркеген кезде қойылатын талап өзгерді. Енді қызметін ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желiсi жоқ жерлерде жүзеге асыратын жағдайларды қоспағанда, салық төлеушілер салық органдарында деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар БКМ-ны ғана тіркеуге міндетті.
Сонымен қатар өзгерістер енгізілгенге дейін салық органдарында тіркелген ДТБ функциясы жоқ БКМ-ны 2024 жылға дейін қолдана беруге болады.
ПОС-терминал пайдалану бойынша
Төлем карточкаларын пайдаланып, төлемдерді қабылдауға арналған жабдықты (құрылғыны) (ПОС-терминал) орнату бойынша талаптар «Төлемдер және төлем жүйелері туралы» ҚР Заңында белгіленген.
Сонымен, сауда операциялары, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету кезінде ақшалай есеп айырысулар қолма-қол ақшаны пайдаланбай жүзеге асырылған жағдайда, ПОС-терминал орнату міндеттемесі туындамайды.
Заңнамада ПОС-терминал орнату міндеттемесі ҚР Үкіметінің 2016 жылғы 21 қазандағы № 604 қаулысымен бекітілген жекелеген қызмет түрлерін жүзеге асыру кезінде туындайды деп көзделген.
«Жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимінің сипаттамасы». Бейсебаев Н.Н.
© Материал из ЭС «ACTUALIS: Главбух».