مهم‌ترین عامل جذب دانشجوی خارجی چیست؟
مهنوش زیباییبرای آنها که رفته‌اند و مدتی از تحصیل‌شان در کشوری دیگر گذشته یا اصلا درس‌شان تمام شده، شاید مرور این گزارش صرفا سبب یادآوری خاطراتی شود که چه بسا خوشایند نبوده‌اند. اما برای آن دسته از دانشجویانی که به تازگی مهاجرت کرده‌اند یا قصد دارند از کشور بیگانه‌ای که در آن به سر می‌برند، به کشور بیگانه‌تری بروند و در آنجا هم شانس خود را برای تحصیل در مقطع بالاتر یا رشته‌ای دیگر امتحان کنند، خواندن این گزارش مفید خواهد بود. خصوصا از این جهت که شاید مطمئن شوند مشکل و مساله‌ای به نام خانه‌یابی! در کشور میزبان، مختص دانشجویان ایرانی نیست و به نوعی درد مشترک دانشجویان سراسر دنیاست.
برای اسکان دانشجویانی که به خارج سفر می‌کنند امکاناتی در هر دانشگاه تدارک دیده شده است. پلتفورم‌های اینترنتی بین‌المللی این امکانات را به دانشجویان معرفی می‌کنند. اهمیت فراهم کردن امکان اسکان برای دانشجویان در کشور مقصد به غیر از تامین امنیت ایشان دو دلیل دارد:
1. جذب دانشجوی بیشتر: بدیهی است که هر دانشگاهی امکانات رفاهی ایمن و ارزان‌تری در اختیار دانشجویان بین‌المللی بگذارد دانشجوی بین‌المللی بیشتری جذب می‌کند؛
2. نگهداشتن دانشجو: تجربه نشان داده که اگر امکان سکونت برای دانشجویان خارجی فراهم شود امکان انصراف از تحصیل کمتر خواهد شد.
به همین دلیل به عنوان مثال در سال 2000 در آمریکا 225 کالج، امکانات اسکانی به دانشجویان خارجی می‌دادند و این تعداد در سال 2016 به 400 کالج رسیده است. یا آموزش عالی ژاپن در سال 2012 سیاست جدید خود برای جذب دانشجویان خارجی را افزایش ظرفیت خوابگاه‌های دانشجویی اعلام کرد تا به «جهانی‌سازی» دانشگاه‌های خود کمک کند.
گردانندگان فضاهای دانشجویی در سراسر جهان بر این باورند که فراهم آوردن امکان اسکان، مهم‌ترین عامل جذب دانشجوی خارجی است. از جمله شهرهای اصطلاحا جهانی که مقصد مهمی برای دنشجویان خارجی هستند می‌توان به این شهرها اشاره کرد: نیویورک، بارسلونا، مادرید، پرو، رم، فلورانس، میلان، برلین، پاریس، لندن، سیویل، گرانادا، سان سباستین، و والنسیا که امکان اسکان مناسب با هزینه خوب را برای دانشجویان فراهم می‌کنند و اطلاعات مربوط به مراکز اسکانی این شهرها روی پلتفورم‌های بین‌المللی موجود است. از طرف دیگر موسسات زیادی در دنیا برای ارائه خدمات اسکانی به دانشجویان فعالیت می‌کنند؛ برخی از آنها خصوصی، برخی وابسته به دانشگاه و برخی سازمان مردم‌نهاد هستند.
راه و رسم اسکان دادن به دانشجویان نیز انواع مختلفی دارد:
ـ تبادل دانشجو میان دو دانشگاه یا جابه‌جایی دانشجو؛
ـ اقامت در داخل خوابگاه با سایر دانشجویان همان کشور یا خوابگاه مختص دانشجویان خارجی؛
ـ اقامت در آپارتمان‌هایی که دانشگاه تهیه کرده؛
ـ اقامت در آپارتمان‌هایی که متعلق به دانشگاه نیستند اما دانشگاه آنها را معرفی می‌کند؛
ـ اقامت در اقامتگاه‌هایی که پلتفورم‌ها معرفی و ضمانت می‌کنند.
در ادامه این گزارش مختصر، از میان گزینه‌های فوق بنا داریم بیشتر به بررسی ساز و کار پلتفورم‌ها بپردازیم. همان‌طور که می‌دانید در پلتفورم‌ها برای مالکین، امکان ثبت نام و برای دانشجویان امکان جست‌وجو وجود دارد. دانشجویان طی این جست‌وجوها می‌توانند از قیمت، امکانات رفاهی داخل منزل، مبله یا غیرمبله بودن و مکان دقیق محل اقامت باخبر شوند. همچنین دانشجویان می‌توانند مشخصات منزل مورد نظر خود را ایمیل کرده و حداکثر پس از 24 ساعت پیشنهادهای پلتفورم‌ها را بگیرند یا همان لحظه مشاوره آنلاین دریافت کنند. به علاوه امکان رزرو خانه قبل از عزیمت وجود دارد و دانشجو پس از رسیدن به مقصد سرگردان نخواهد ماند.
از همکاری با شرکت‌های خصوصی معذوریم
یکی از این پلتفورم‌های مشهور، پلتفورم اس.آر. اِی (اتاق‌های دانشجویی خارجی) است که یک پلتفورم اینترنتی است و در شهرهایی مانند نیویورک، بارسلونا و کیپ تاون خدمات ارائه می‌دهد. پیشنهادهای آن مقرون به صرفه و ضمانت‌شده‌اند و امکان رزرو پیش از عزیمت وجود دارد. همچنین دانشجویان می‌توانند از طریق آن مستقیما با صاحب ملک در تماس باشند. این پلتفورم با آژانس‌های اسکان دانشجویان خارجی همکاری دارد مانند آی.اُ کیپ تاون (آژانس اسکان دانشجویان خارجی کیپ تاون در آفریقای جنوبی). بودجه راه‌اندازی و اداره این پلتفورم را چندین سازمان دولتی و نیمه‌دولتی پرداخته‌اند؛ در نتیجه هزینه‌ای برای رزرو و معرفی سکونتگاه از دانشجویان نمی‌گیرد و اگر به هر دلیلی دانشجو رزرو خود را کنسل کند صددرصد پیش‌پرداخت به او برگردانده خواهد شد. این پلتفورم برای اینکه بتواند بر امنیت و تضمین سکونتگاه‌ها و تنظیم قیمت‌ها کنترل کامل داشته باشد از همکاری با آژانس‌های غیردولتی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خصوصی خودداری می‌کند. همچنین برای کنترل امنیت صاحب‌خانه‌ها ابزارهایی به کار می‌برد که از آن جمله است:
1. صاحب‌خانه حتما صفحه فیس‌بوک فعالی داشته باشد و اخبار مربوط به اسکان دانشجویان در ملک خود را در آن ارائه دهد؛
2. اطلاعات تماسی او قبل از درج در سایت تایید و کنترل می‌شوند؛
3. پاسپورت و مدارک شناسایی او قبل از پذیرش تایید می‌شوند؛
4. هویت و سوءپیشینه او بررسی می‌شود؛
5. همه صاحب‌خانه‌ها در تمام مدت همکاری با پلتفورم تحت بازرسی و کنترل قرار دارند.
ما هیچ مسئولیتی قبول نمی‌کنیم
پلتفورم اس.آر. اِی یکی از ایمن‌ترین راه‌های دسترسی به اسکان آسان برای دانشجویانی است که در سراسر دنیا قصد دارند در سرزمین دیگری ادامه تحصیل بدهند؛ برای اطمینان از صحت این ادعا می‌توان آن را با پلتفورم اس.اِی.اِی. (آپارتمان برای تحصیل در خارج)مقایسه کرد که به دست یک شرکت خصوصی دایر شده و در وب‌سایت خود شرایط و قوانین استفاده از امکانات و خدماتش را چنین عنوان می‌کند:
صاحبان املاک قبل از ثبت شدن روی وب‌سایت باید موثق بودن اطلاعات خود را به پلتفورم اثبات کنند اما این پلتفورم مسئولیت محدودی دارد و پاسخگوی خطاها، مشکلات و خسارت‌هایی نیست که ممکن است به خاطر استفاده از امکانات این سایت برای کاربر ایجاد شود. این وب‌سایت هر زمان و بدون هیچ اخطار قبلی ممکن است بسته شود و هیچ مسئولیتی در این خصوص قبول نمی‌کند. همچنین ارائه خدمات و امکانات با نظر و تشخیص خود شرکت ارائه می‌شود و ممکن است به صلاح‌دید خود اقدام به حذف اطلاعات مالک کند و بابت این مساله به کسی پاسخگو نیست. جالب این است که همین پلتفورم در صفحه‌ای دیگر درباره خود می‌نویسد: «با خیال راحت و امنیت اسکان خود را به ما بسپارید و از تحصیل در خارج لذت ببرید!»
از این گزینه عبور کنید
در کنار این پلتفورم‌ها، سایت‌های رسمی آموزش برخی کشورها امکاناتی را که در اختیار دانشجویان خارجی قرار می‌گیرد معرفی کرده و امکان برقراری ارتباط مستقیم با دانشگاه‌های مقصد و نیز مراکز دولتی ذی‌ربط را فراهم آورده‌اند. به عنوان مثال دولت کشوری مانند آمریکا که یکی از مهم‌ترین مقاصد تحصیلی دانشجویان دیگر کشورهاست، در برخی کشورها نمایندگی‌هایی دایر کرده تا به امور دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در امریکا را دارند رسیدگی کند و امکان جابه‌جایی دانشجو بین آمریکا و کشور مقابل را فراهم نمایند.
از شهر بُن آلمان با شما هستیم
همچنین برخی سایت‌های خصوصی نیز هستند که کارشان فراهم آوردن اطلاعات موثق و به‌روزرسانی‌شده برای دانشجویانی است که مایل به ادامه تحصیل در خارج هستند. یکی از پیشگامان این امر وب‌سایت آی. سی. ای. اف. مونیتور است که در 171 کشور فعال است و با تکیه بر نمایندگی‌ها و منابع خبری خود در این کشورها اطلاعات به‌روز و آمار و ارقام مربوط به جابه‌جایی دانشجو و اطلاعات ضروری برای دانشجویان خارجی را در اختیار آنها قرار می‌دهد. این سایت با طیف وسیعی از مخاطبان در تماس است: موسسات و نهادهای دولتی، مشاوران تحصیل در خارج، دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها، سرویس‌دهندگان معتبر برای خدمات مسافرتی، اسکان، تکنولوژی، سلامتی و خدمات داوطلبانه و موسسات آموزش‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت. عمده درآمد این سایت از طریق تبلیغات برای صاحبان صنایع و شرکت‌های معتبر است که از طریق آن به طیف وسیعی از مخاطبان دسترسی خواهد داشت. دفتر مرکزی این سایت در شهر بُن آلمان واقع شده است. با این حال این سایت نیز در بخش قوانین و مقررات خود در برابر هرگونه خسارت و ضرر و زیان به دانشجویانی که از امکانات و اطلاعات این سایت استفاده می‌کنند تعهد و مسئولیت را از خود سلب کرده است.
تجارتی پرسود برای... ؟؟؟
آنچه از بررسی سایت‌ها و پلتفورم‌ها برمی‌آید این است که علی‌رغم تمام این خدمات همچنان اسکان دانشجویان خارجی به عنوان یک مشکل بین‌المللی برشمرده می‌شود و بسیاری از دانشجویان حین پیدا کردن سکونتگاه با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند: افزایش تعداد دانشجویان بین‌المللی و بحران مسکن، افزایش قیمت خانه‌ها، ناآگاهی دانشجویان از حقوق مستاجر و مالک در کشور مقصد، مشکلات قانونی و امنیتی و حتی تهدید جانی، مشکلات مربوط به سلامت، بهداشت، ایمنی و استانداردهای محل سکونت، فقدان مهارت‌های تصمیم‌گیری در دانشجویان برای انتخاب درست، مکان نامناسب سکونتگاه که منجر به احساس تنهایی، دورافتادگی، غریبی و نارضایتی می‌شود، فقدان نظارت و رسیدگی کامل به سکونتگاه‌های خصوصی و حتی دانشگاهی، اطلاعات محدود دانشجویان در مورد امکانات اسکانی دانشگاه‌های مقصد و کوتاهی دانشگاه‌ها در فراهم آوردن اطلاعات کامل در مورد فضاهای سکونتی متعلق به دانشگاه یا بخش خصوصی مورد اعتماد، فقدان نظارت و اطلاعات و... باعث می‌شود دانشجویان به دام شرکت‌های خصوصی سودجو گرفتار شوند و حداقل برای مدتی، تجربه بدی از سکونت در کشور مقصد داشته باشند.
به طور خلاصه تحصیل در خارج از کشور متبوع و جذب دانشجوی خارجی اکنون به تجارتی پرسود مبدل شده است و یک منبع درآمد برای دانشگاه‌های دنیا محسوب می‌شود. در دهه‌های اخیر شاهد افزایش تعداد جابه‌جایی‌های دانشجویی در سطح بین‌المللی هستیم ولی توجه اندکی به بهزیستی دانشجویان خارجی می‌شود، اغلب دانشگاه‌ها مسئولیت اسکان و امنیت دانشجویان را بر عهده نمی‌گیرند و تحقیقاتی که کمبودها و نقایص این بخش را شناسایی کند انگشت‌شمارند و هنوز هیچ مطالعه موثقی نگفته که دانشجویان خارجی چه انتظاری از امکانات رفاهی و سکونتی دارند و نیازهایشان چیست.
