Net
آسیب شناسی فضای مجازی کودکان؛ چرا و چگونه؟
با توجه به دشواری کنترل فضای مجازی و ورود انواع و اقسام اطلاعات متفاوت به این حوزه، نظارت بر محتوای این شبکه‌ها بسیار سخت است از این رو می‌باید نهادهای متولی با اتکا به نظرات نخبگان اجتماعی و فرهنگی نقشی درخور برای به حداقل رساندن صدمات احتمالی ایفا کنند.
پیامدهای منفی کاربری در شبکه‌های اجتماعی برای کودکان و نوجوان به مراتب بیش از بزرگسالان است. به باور کارشناسان، شبکه‌های مجازی کودکان و نوجوانان را از زندگی واقعی دور کرده و وارد فضایی غیر حقیقی می‌کند. این موضوع فرایند جامعه پذیری و دیگر مسائل مربوط به حیات اجتماعی کودکان و نوجوانان را با مخاطره رو به رو خواهد ساخت.
برای کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از حضور قشر کودک و نوجوان در فضای مجازی، متولیان این امر باید ضمن در نظر داشتن اینکه نمی‌توان با این فضا برخورد سلبی داشت، به وظایف خود در خصوص آگاهی رسانی و آموزش جامعه عمل کنند.
در این زمینه «سعید معید فر» جامعه شناس و استاد دانشگاه تاکید کرد که برای آسیب شناسی مسائل اجتماعی از جمله آسیب شناسی فضای مجازی و کاهش مخاطرات آن، باید به کارشناسان مربوطه از جمله جامعه شناسان و سایر نخبگان اجتماعی فرصت و فضای کافی تحقیق و اظهار نظر داد و از راهکارها و پیشنهادهای آنان استقبال و استفاده کرد.
** آسیب فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان
«مجید ابهری» روانشناس و آسیب شناس اجتماعی گفت: کودکان با ورود به فضای مجازی وارد دنیایی می‌شوند که با جهان حقیقی آنان بسیار متفاوت است. در فضای مجازی اتاق‌های بدون کنترل و بدون نظارت، کودکان و نوجوانان را به سوی خود می‌کشند و بازی‌های بدون مدیریت و کنترل در اختیار آنان قرار می‌گیرد.
بلوغ زودرس، هیجان‌های رفتاری، تنش‌های روحی، اضطراب، کابوس‌های شبانه و شب ادراری از عوارض ورود کودکان و نوجوانان به فضای مجازی است.
کاربری کنترل نشده کودکان و نوجوانان در فضای مجازی باعث انزوا و گوشه نشینی، گسست روابط عاطفی و اجتماعی، دوری گزیدن از دوستان و همسالان، کناره گیری از بازی‌های فیزیکی و در نتیجه رکود جسمی و فکری آنان می‌شود.
هیجان‌های رفتاریِ ناشی از کاربری در فضای مجازی، موجب بلوغ زودرس کودکان و نوجوانان می‌شود، در حال حاضر بلوغ نوجوانان بین ۳ تا ۵ سال زودتر اتفاق می افتد. این بلوغ زودرس باعث افزایش شعور جنسی کودکان شده و در برخی موارد انحرافات جنسی، تجاوز یا تن دادن به روابط جنسی نامشروع را به دنبال دارد.
** نقش خانواده‌ها و نهادهای متولی در کاهش آسیب
قبل از ورود هرگونه فن آوری به یک جامعه باید بسترهای فکری، فرهنگی و کاربردی آن فناوری فراهم شده این موضوعی است که ابهری به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: نهادهای متولی این بسترها را آماده سازی کنند. در غیر این صورت عوارض و آسیب‌های فناوری‌های جدید خیلی بیشتر از فایده آنها خواهد بود.
یکی از این فناوری‌ها که این روزها بسیار فراگیر و گسترده شده، فضای مجازی است. فضای مجازی در پنج سال گذشته در ایران با سرعت زیادی همه گیر شده و آسیب‌های آن گریبان خانوده ها و فرزندان آنان از سنین چهار سال به بالا را گرفته است.
متاسفانه گاهی والدین به جای پیشگیری و کنترل فعالیت کودکان خود در فضای اینترنت و شبکه‌های مجازی، زبان به تشویق آنان می‌گشایند. به طور مثال افتخار می‌کنند که فرزند ۹ ساله آنان به کاربرد رایانه مسلط است. اینجاست که کودک تشویق شده و از زندگی حقیقی خود در جامعه دور می‌شود.
به باور این روانشناس و آسیب شناس اجتماعی خانواده‌ها باید با ایجاد سرگرمی‌های مناسب سنی، آموزش‌ها و بازی‌های منطبق با طیف سنی کودکان و نوجوانان، باید امکانات نشاط و سرگرمی فرزندان خود را فراهم کنند. رسانه‌ها و نهادهای متولی نیز موظف هستند با واقع بینی در زمینه فناوری‌های جدید، بسترهای لازم فکری، فرهنگی و آموزشی را برای خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان فراهم آورند.
** برخورد سلبی بی فایده است
امروزه خواسته یا ناخواسته، جامعه از تمام گروه‌های سنی با فضای مجازی و بهره برداری از آن رو به رو شده است، این روزها فنآوری های اینترنتی از جمله شبکه‌های مجازی مانند دیگر امکانات رفاهی، بخشی از زندگی مردم شده و برخورد سلبی با آنها و داد و فریاد در مورد آسیب زا بودن آنها بی فایده است.
به جای دامن زدن بر نگرانی‌ها در مورد آسیب‌های فضای مجازی باید فرهنگ مصرف گرایی، اشاعه بی هویتی و زوال نخبگان را کنترل کنیم و از نظرات آسیب شناسان و نخبگان در امور اجتماعی استفاده کنیم. امور اجتماعی باید به متولیان و کارشناسان این امور سپرده شود و فضا برای فعالیت نخبگان اجتماعی گشوده‌تر شود.
باید به نخبگان این فرصت داده شود که در خصوص مسائل اجتماعی فعالیت داشته و اظهار نظر کنند نه اینکه حرف آنان را هیچ کس گوش ندهد و صدای آنان به جایی نرسد.
صحبت کردنِ صرف در مورد آسیب‌های فضای مجازی امری بی فایده است، خواه یا ناخواه جامعه به صورت انفعالی با فناوری‌های جدید روبه رو شده است و تنها راه مدیریت این تغییرات و کنترل آسیب دستاوردهای جدید، استفاده از نظرات کارشناسی افراد اهل فکر، معتمد، نخبه و تاثیرگذار است.
فضای مجازی، فضایی مملو از فرصت و تهدید است. اگرچه تهدیدهای این فضا به ویژه برای سنین کودک و نوجوان بیش از فرصت‌هایش است اما به باور کارشناسان نمی‌توان فقط با نگاهی سلبی به قضاوت در مورد آن نشست.
از این رو در آسیب شناسی از فضای مجازی باید دو روی سکه این فضا را در نظر داشت. شاید مهمترین گام در راه آسیب شناسی فضای مجازی، شناخت درست این فضا، بسترسازی برای آن و آگاهی بخشی به جامعه و خانواده‌ها باشد. در مسیر این آگاهی بخشی بی شک استفاده از نظرات کارشناسان و نخبگان اجتماعی می‌تواند مؤثر واقع شود.
منبع: ایرنا
---------------------------------
نشانی اینستاگرام ادبیات کودکان
https://instagram.com/koodaki_org
نشانی تلگرام ادبیات کودکان
https://telegram.me/koodaki_org