☠️ Methamphetamine ☠️

Սինթետիկ անունը - N-Methylamphetamine
Փսիխոակտիվ դասը - Ստիմուլանտ
Քիմիական դասը - Ամֆետամինային

‼️ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ‼️
Մենք կատեգորիկ չենք ողջունում տվյալ նյութի շրջանառությունը, տարածումը և օգտագործումը։ Շուտվանից հայտնի է տվյալ նյութի օգտագործման մեծ ռիսկերի մասին, թե մենթալ, թե ֆիզիկական առողջության համար։ Ստորև բերված ամբողջ տեքստը ոչ մի պարագայում չի հանդիասնում տվյալ նյութի գովազդ, այն կրում է միայն գիտահետազոտական և կրթական նպատակ

💎 Մեթամֆետամին (Methamphetamine անգլ․, Հայաստանում հայտնի է նաև որպես Մեթ, Քար, Կրիստալ և Քիսո)` սինթետիկ մոլեկուլ է՝ ամֆետամինայինների ընտանիքից։ Հանդիսանում է ուժեղ ստիմուլանտ։ Հերոյինի և կոկայինի պես, այն ունի վտանգավոր և ուժեղ կախվածություն առաջացնող "փողոցային թմրանյութ" - ի (Street Drug անգլ․) համբավ։ Կառուցվածքով մոտ է ամֆետամինին, մեթիլ խմբի հավելումով, որն էլ հենց օգնում է արյուն-ուղեղ պատնեշի ավելի հեշտ հաղթահարմանը, մի քանի անգամ ուժեղացնելով էֆեկտը։ Ազդում է սերոտոնին, դոֆամին և նորէպինեֆրին հորմոնների միջոցով։
Գոյություն ունի դրա 2 տեսակ՝ dextromethamphetamine և levomethamphetamine։ Առաջինն ավելի ուժեղ է ազդում կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա, բայց երկուսն էլ նմանաչափ տոքսիկ և կախվածություն առաջացնող են։

Սինթեզումն ու պատմությունը

Առաջին անգամ ամֆետամին է սինթեզել Գերմանացի, ազգությամբ Ռումինիացի քիմիկ՝ Լազառ Էդելյոնուն, 1887 թվականին, անվանելով այն "ֆենիլիսոպրոպիլամին", իսկ մեթամֆետամինը՝ Ճապոնիայում, դեռ 1893 թվականին, ամֆետամինի բացահայտումից կարճ ժամանակ անց։ Ինչև, այն մեծ տարածում չուներ մինչև Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմը, որի ընթացքում, թե դաշնակիցները, թե ֆաշիստական կոալիցիան օգտագործում էին այն, որպես ստիմուլանտ 🏃🏻՝ իրենց զինվորների համար։ Երբ հայտնի դարձավ իր կախվածության ռիսկերի մասին, աշխարհի շատ երկրներ փորձեցին վերահսկման տակ վեկալել դրա արտադրությունը, բայց, ցավոք, հասարակության առողջությանը վնաս արդեն հասցվել էր, իսկ նկուղային լաբարատորիաներ մեծ տարածում ստացել։ Աշխարհով մեկ ընտանեկան բռնությունների, սպանությունների, կողոպուտների և գողությունների, բռնաբարությունների, ինչպես նաև մանյակային հակումների բումը՝ 50-70ականներին, պատճառներից մեկը կապում են հասարակության մեծ հատվածի, հենց մեթամֆետամինի օգտագործման հետ։
Այս պահին ԱՄՆ֊ում լեգալ է միայն հիդրոխլորիդ մեթամֆետամինը, որը կարգավորվում է ԱՄՆ սննդի և դեղորայքի ադմինիստրացիայի կողմից, բայց այն շատ քիչ է դուրս գրվում՝ միայն ծայրահեղ դեպքերում, խիստ կախվածություն առաջացնելու պատճառով։
Ի տարբերություն ամֆետամինի թերապեվտիկ չափաքանակի, մեթամֆետամինի ցանկացած չափաքանակ շատ նեյրոտոքսիկ է մարդու օրգանիզմի համար․ այն շատ լուրջ վնասում է համ դոֆամինային, համ սերոտոնինային նեյրոնները, կենտրոնական ամբողջ նյարդային համակարգի հետ միասին։ Ինչպես նաև մեթամֆետամինը հայտնի է իր կարդիոթոքսիկ լինելով․ այն երկարաժամկետ նեգատվի ազդեցություն է թողնում սրտի աշխատանքի և արյան ճնշման վրա։
Սուբյեկտիվ էֆեկտներից են՝ մոտիվացիայի բարելավում, ախորժակի նվազեցում, լիբիդոյի աճ և էյֆորիա։ Խրոնիկ օգտագործողների մոտ առաջանում են տագնապ, պառանոյիա, իրականության հետ կապի կորուստ, անկազմակերպվածություն, անփույթություն, փսիխոզ և ագրեսիվ պահվածք։

Զգացական, վիզուալ և կոգնետիվ սուբյեկտիվ էֆեկտները միանվագ օգտագործման ժամանակ

Դիսկլեյմեր, ուշադրություն տվյալ էֆեկտները հանդիսանում են միայն սուբյեկտիվ, անհատական հետազոտոթյունների արդյունքում ստացված ստատիստիկա։

Զգացական

Ստիմուլացիա ֊ Մեթամֆետամինը հայտնի է իր շատ ուժեղ էներգետիկ էֆեկտով, ՄԴՄԱ֊ի նման այն դրդում է օգտվողին ֆիզիկական ակտիվության՝ պարել, վազել, մաքրություն անել, և այլն։ Բարձր չափաքանակը կարող է առաջացնել մարմնի էպիլեպտիկ ցնցումներ, ձեռքերի դող, և ընդհանուր մոտորիկայի նկատմամբ կառավարման կորուստ։

Ֆիզիկական էյֆորիա ֊ ավելի վառ է զգացվում, երբ ընդունվում է կամ ծխելով, կամ ներերակային ճանապարհով։

Վիզուալ

Ինչպես նաև "հաճելի" էֆեկտներից կարելի է առանձնացնել վիզուալ դրիֆթինգ, լուսավորության բարձրացում (աչքի բիբի չափսի մեծացման պատճառով),

Կոգնետիվ

Կոգնետիվ էֆֆեկտները ուղիղ համեմատական են ընդունման չափաքանակից։ Շատ տեղեր մեթը նկարագրվում է որպես ծայրահեղ մենտալ ստիմուլյատոր և էյֆորետիկ։ Բայց իրականում այս մոտեցումը շատ խիստ սահմանափակ է, քանի որ այդ նյութի ազդեցության կոգնետիվ երանգը շատ ավելի զանազան է՝․

Անալիտիկական ունակությունների արտահայտում, կենտրոնացում (ցածր չափաքանակների դեպքում), լիբիդոյի բարձրացում, երաժշտության նկատմամբ զգացողության բարձրացում, հիշողության վերականգնում, ժամանակի զգացողության կորուստ։   

Այս երկուսով սահմանափակվում են մեթամֆետամինի դրական կողմերը։ Բայց դրանց դիմաց կարող է պահանջվի բարձր վարձավճար՝ սրտի առիթմիյա և զարկերակի արագացում, ճնշման բարձրացում, որոնք կարող են շատ հեշտ բերել սիրտ֊անոթային հիվանդությունների զարգացման և լետալ արդյունքի։ Երկարաժամկետ տեսանկյունից ախորժակի նվազեցումը կարող է հանգեցնել մարմնի մեծ քաշի կորուստ, ծայրահեղ դեպքում դիստրոֆիա և անառեքսիա։ Ինչպես նաև այն առաջացնում է մարմնի տհաճ գարշահոտ սեռական օրգաններից, բերանից, և մարմնի արտաքին գեղձերի մեծ մասից։

Մեթամֆետամինի բացասական կողմերից են նաև սեռական իմունիտետի անկում, մարմնի բարձր ջերմաստիճան, մկանների քաշի կորուստ, խրոնիկ մկանային սպազմեր, ատամների փշրում, նեյրոտոքսիկություն։

Հետ֊էֆեկտներ

Թմրանյութի ազդեցությունը թողնելուց հետո օգտվողը բավականին շատ տհաճ զգացմունքներ է ունենում, որն էլ հենց կոչում են "отходняк": Դրանցից մի քանիսն են՝ գլխացավ, տագնապ, դեպրեսսիա, մոտիվացիայի անկում, քնելու անկարողություն, ինքնասպանության մտքերի առաջացում, փսիխոզ, թուլություն։

Տոքսիկությունը

Հետազոտությունների արդյունքում պարզ է դառել, որ մետամֆետամինը վնասում է գլխուղեղը՝ երկարաժամկետ օգտագործման ժամանակ։

Ի տարբերություն ամֆետամինի, մեթը ուղիղ թունավորում է դոֆամինային նեյրոնները։ Ավելին, տվյալ թունավորման պատճառով մեթը կարող է առաջացնել, կամ զարգացնել արդեն իսկ առկա Պարկինսոնի հիվանդությունը։

Մեթ/ամֆ տարբերություն

Ինչպես շատ այլ ստիմուլյատորներ, մեթը ուժեղ հոգեբանական կախվածություն առաջացնող նյութ է: Հայտնի է, որ մեթը նույնիսկ ավելի շուտ և ուժեղ կախվածություն է առաջացնում, քան սովորական ամֆը, բայց թե ինչքանով, դրա շուրջ գիտնականների միջև դեբատները շարունակվում են։ Տարբերություններից է նաև այն, որ մեթը ազդում է կենտրոնացված, իսկ ամֆետամինը ավելի պերիֆերիկ (լղոզված)։ Պատճառներից մեկը հենց մեթիլ խումբն է, մյուսը՝ D-methamphetamine ֊ ը արտազատում է ավելի շատ դոֆամին քան d-amphetamine ֊ ը։ Բացի այդ, մեթը ավելի շատ սերոտոնին է արտազատում, քան ամֆը։

Ստիմուլյատիվ փսիխոզ

Մեթից կախվածությունը կարող է առաջացնել ստիմուլյատիվ փսիխոզ։ Այն արտահայտվում է այնպիսի սիմպտոմներով, ինչպիսիք են՝ պառանոյա, հալյուցինացիաներ, անտարբերություն։ Համաձայն վիճակագրության, բուժում անցնողների ընդամենը 5-15 տոկոսն են կարողանում վերջնականապես վերականգնվել։

Օվերդոզ

Մեթի օվերդոզը կարող է տարբեր սիմպտոմներով արտահայտվել, և պոտենցիալ կարող է առաջացնել մահ։ Թեթև օվերդոզը կարող է առաջացնել աննորմալ սրտի աշխատանք, աննորմալ արյան ճնշում, հիպերթերմիա (մարմնի բարձր ջերմաստիճան), հիպերրեֆլեքսիա (մարմնի րեֆլեքսների գերարձագանք), տռեմոռ (մարմնի անկանոն թափ գալ)։ Բարձր չափաքանակի օվերդոզը կարող է առաջացնել մեթամֆետամինային փսիխոզի պիկ, փորկապ, կարդիոգենիկ շոկ, ցիրկուլյացիոն համակարգի կոլապս, սերոտոնինային սինդրով, և այլն։ Օվերդոզը, հիմնականում, նաև վնասում է գլխուղեղը, և ինսուլտային հիվանդություններ ստանալու հավանականությունը բարձրանում է։ Մեթամֆետամինային թունավորումից առաջացած մահը հիմնականում ուղեկցվում է կոնվուլսիաներով և կոմայով։

Վտանգավոր միքսեր

Ուշադրություն

Շատ փսիխոակտիվ նյութեր, որոնք հիմնավոր անվտանգ ու անվնաս են օգտագործման համար, կարող են շատ արագ դառնալ վտանգավոր և վնասակար, երբ միքսվում են մեկ այլ ուրիշ նյութի հետ։ Տվյալ ցուցակում ներառված են հայտնի վտանգավոր միքսերից շատերը, բայց ոչ բոլորը։ Ցանկացած նյութ միքսելուց, խիստ խորհուրդ եմ տալիս, ուսումնասիրել տվյալ միքսը ինտերնետում։

Ալկոհոլ ֊ միքսը համարվում է վտանգավոր, քանի որ մեթը բթացնում է ալկոհոլի սեդատիվ էֆեկտները, որով էլ օրգանիզմը չափում է հարբեցվածությունը։ Դա հաճախ բերում է ալկոհոլի չարաշահման, որն էլ իր հերթին առաջացնում է լյարդի վնասման և ջրազրկման ռիսկ։ Ինչպես նաև, հետաձգվում է գերխմածության պատճառով ուշագնացության պաշտպանողական ռեակցիան, որը կարող է բերել ալկոհոլային ուժեղ թունավորման։

GHB/GBL ֊ Տվյալ նյութերը արագացնում են շնչառությունը և թույլ են տալիս ավելի շատ քանակի մեթամֆետամին շնչել, բայց միևնույն ժամանակ կարող են դեպրեսիայի մեջ քցել օրգանիզմը, իսկ արդեն իսկ շնչած մեթի մեծ քանակը հանգեցնիի շնչառության կանգնեցմանը։

Կանաբիս ֊ Բարձրացնում է անհանգստությունն ու մտավոր ցիկլների ռիսկերը, որը կարող է հանգեցնել նեգատիվ զգացողությունների։

Կոֆեին ֊ Ստիմուլյատորների նման միքս համարվում է անիմաստ։ Այն կարող է ծանրաբեռնել սրտի աշխատանքը և անհանգստություն ու ֆիզիկական դիսկոմֆորտ առաջացնել։

PCP ֊ Ավելացնում է տախիկարդիայի, հիպերտոնիայի և մանիակալ հոգեվիճակի ռիսկերը

Փսիխոդելիկաներ ֊ Պարունակում է պարանոյայի, տագնապի զգացողության և մտավոր ցիկլների ռիսկեր

NBOMe - Մեթի հետ ստիմուլացնում են սրտի աշխատանքը, որը կարող է բերել տախիկարդիայի, հիպերտոնիայի, անոթների նեղացման, ծայրահեղ դեպքերում՝ սրտային անբավարարության

Կախվածությունից բուժում

Մեթի խրոնիկ օգտագործումը բարձրացնում է օրգանիզմի դիմադրողականությունը, որը հանգեցնում է ֆիզիկական կախվածության, իսկ դա էլ, իր հերթին, թարգելու պարագայում, կարող է հանգեցնել անտանելի "չեղարկման սինդրոմի"։ Այդ իսկ պատճառով, որպես առաջին քայլ, խորհուրդ է տրվում կատարել օրգանիզմի բժշկական դեղորայքային դետոքսիկացիա։

Կոգնետիվ պահվածքային՞՞՞ թերապիա ֊ մեթոդը կենտրոնանում է օգտագործողի պահվածքի վրա, որպեսզի կոտրի օգտագործման պատեռնային ցիկլները։ Տվյալ թերապիան ուսումնասիրում է ոչ դեղորայքային ճանապարհով կյանքի ստրեսերին և հարվածներին դիմանալը։ Այն հիմնվում է էմոցիոնալ և էկոլոգիական սուբյեկտիվ ազդակների վրա, կոտրելով նեգատիվ իմպուլսիվ ռեակցիան և առողջ ալտերնատիվային ադապտացմամբ։

Մատրիցային մոդել ֊ պահելաձևային՞՞ բուժման 16 շաբաթանոց մոտեցում։ Այն իր մեջ նեռարում է պահելաձևային մոտեցում, ընտանեկան կրթության և կոնսուլտացիաների հետ մեկտեղ։ Այն օգտվողին կենտրոնացնում է ընտանեկան հոգատարության մթնոլորտի մեջ

Սնկերի միջոցով