Marketing

Zamonaviy marketing rejalar kơproq xaridorlarga va raqobatchilarga qaratilgan, ular oldingiga nisbatan asosliroq, xaqiqiyroqdir. Ularni ko’p faoliyatli jamoalar tuzadi, shunga tashkilotning barcha bơlimlarining fikrlari hisobga olinadi. Marketing bơlimi rahbarlari kơproq ơzlariga menejerlarga qaraganday qarab, faqat keyingina mutaxassis sifatida qaraydilar.

Bozordagi holat analizi. Bu bơlimda savdo, chiqim, bozor, raqiblar, makromuhit omillariga tegishli xaqiqiy ma'lumotlar keltirilgan bơlishi lozim.

Kiritishni boshqarish. Bu bơlimda rejaning bajarilishini tekshirish bo’yicha tadbirlar berilgan. Kompaniya rahbariyati reja bajarilishi yuzasidan oylik va choraklik natijalarni sarxisob qiladi va kerak bơlsa ularni to’ğrilash choralarini kơradi. Bir xil tashkilotlar tekshirishga bağishlangan bơlimga kutilmagan xodisalar uchun harakatlar rejasini kiritishadi (narh tushirish yoki namoyishlar).

Bozorni ơrganish va kerakli ma'lumotlarni olish kompaniyaga ơz imkoniyatlarini yaxshiroq baholashga va maqsad qilib qo’yilgan segmentlarni aniqroq topishga, qiziqarliroq takliflarni ơylab topishga, hamda marketing rejalashni amalga oshirishga yordam beradi. Har bir firma marketologlarni ularga zarur bơlgan ma'lumot bilan ta'minlashlari lozim. Shuning uchun kompaniyaning maxsus xodimlari turli mansabdagi rahbarlarga bozor holati haqidagi qaysi ma'lumot zarurligin i aniqlaydi va marketing ma'lumotlar tizimini rejalashtiradi. Marketing ma'lumotlar tizimi (MMT) marketing qarorlarini qabul qilishda ishlatiladigan dolzarb va aniq ma'lumotni yiğish, ajratish, tahlil qilish, baholash va taqsimlash uchun odamlar, asboblar va jarayonlar majmuasi.

Savdoni tekshirish tizimi. Marketing menejerlar olib borilayotgan savdo haqida ma'lumotlarni vaqtida olishlari lozim.

Ma'lumotlar bazasi, omborxonalar va ma'lumotlarni topish. Zamonaviy kompaniyalarda ma'lumotlar bazasi kơrinishida jamlangan, masalan, haridorlar, maxhsulot, savdo ishchilari va boshqalar haqida ma'lumotlar bazasi. Xaridorlar ma'lumotlar bazasida xaridorning ismi, manzili, xaridlari tarixi, bir hil holatlarda esa har bir xaridor haqidagi demografik va psixografik ma'lumotlar bor.

Marketing kuzatuv tizimi - hozirgi paytdagi bozor ahvoli haqida ma'lumotlarni yiğish. Marketolog kitob, gazeta, publikatsiya ơqish, xaridorlar, ta'minlovchi, boshqa menejerlar va kompaniya xodimlari bilan gaplashish orqali bozor jarayonlari rivojlanishini kuzatadi.

Doimiy o’zgaruvchan global dunyoda kompaniya olti asosiy guruh, omillarini kuzatishi kerak;

demografik, iqtisodiy, ommaviy madaniy, tabiiy, texnologik va siyosiy (xuquqiy). Demografik muhitda marketologlarni aholi ơsish sur'atlari, yoshi, etnik tarkibining ơzgarishi, aholining bilim darajasi, odamlarning geografik kơchishlari(migratsyai ) va ommaviy bozordan mikrobozorga ơtish kiziqtiradi.

Aholi - Yer yuzida yoki uning muayyan hududi, qitʼa, mamlakat, tuman, shaharida istiqomat qiluvchi odam (inson) lar majmui. Aholini tadqiq etish bilan maxsus fan - Demografiya shugʻullanadi.aholi oʻrtasida sodir boʻlayotgan jarayonlar biologik, geografik, ijtimoiy-iqtisodiy omillar taʼsirining natijasidir.

1.Marketing strategiyasi zamonaviy kompaniyalar uchun qanday rolni bajaradi?

2.Qadr- qimmat tuzish ketma -ketligining asosiy bosqichlari tơğrisida aytib bering.

3.Asosiy bizness jarayonlarga qaysi jarayonlar kiradi?

4.Marketing reja deganda nimani tushunasiz?

5.Korxona uchun moliyaviy prognozlarni ahamiyati qanday?

6.Marketing ma'lumotlarini yiğish tizimi qanday ma'lumotlarni ơz ichiga oladi?

Foydalanadigan adabiyotlar:

1.Ф.Котлер,К.Л.Келлер.МаркетингМенеджмент12-е издание.Питер.2009.

2.Маркетинг в индустрии моды, изд Гревцов Паблишер,2009

4-Ma'ruza

Mavzu: Moda industriyasida marketing kommunikatsiyalari.

Moda industriyasining tasnifi.

Reja:

1. Moda industriyasining asosiy tushuncha va ob'ektlari.

2. Moda industriyasi taraqqiyotining asosiy bosqichlari.

3. Moda industriyasining faoliyati.

4. Moda iqtisodiyoti taraqqiyotining istiqboli.

5. Moda industriyasining tasnifi.
1.Moda industriyasining asosiy tushuncha va ob'ektlari.

Moda industriyasi (Fashion industry) - bu xizmat kơrsatish sohasining sektori bơlib, u xaridorlarda “moda” mahsuloti obrazini shakllantirish, mahsulotni ishlab chiqarish va iste'molchilarga yetkazib berish bilan shuğullanadi.

Moda ijtimoiy fenomendir. Modadagi mahsulotlarning bosh vazifasi – ularga ga bơlgan insonlarning estetik talablarini qondirish, hamda ular egasining ijtimoiy maqomi haqida axborot berishdir.

Modaning ijtimoiy fenomen sifatidagi ilmiy talqini XIX asrning oxiri XX asr boshlarida («trickle – down» theory) nazariyasining asoschilari amerikalik iqtisodchi Torsteyn Veblen va nemis sotsiologi Georg Zimmellar tomonidan ishlab chiqilgan. Ularning fikricha, moda yuqori ( elita) ijtimoiy guruhlarida yaratiladi va ushbu guruh a'zolarining oddiy odamlardan farqini kơrsatish uchun xizmat qiladi. Yuqori( elita) qatlamlarga tahlid qilish maksadida, ơrta va quyi tabaqa vakillari ham moda “ yangiliklari”ni ơzlariga oladilar.

Moda quyiga qarab “oqib” borar ekan, u ơz yangiligini yơqotadi, ommaviy va «bachkana» bơlib qoladi. Yuqori ( elita) tabaqalar ơzlarining ijtimoiy farqini saqlash maqsadida yanada yangi va original “moda yangiliklari” ni ơylab topishga harakat qilishadi. Ushbu tsikl yana va yana qaytarilaveradi.

Moda XX asrda, jamiyatdagi sinfiy bơlinish yơqotilganiga qaramay, hamon ijtimoiy farqlarni ta'kidlab kơrsatishga xizmat qilmoqda. Ammo u avvalgiday “ yuqori” va “quyi” tabaqalar farqini emas, balki faqat shunchaki turli ijtimoiy guruhlar farqini kơrsatmoqda. Masalan, yoshlar modasi turli yoshdagi insonlar orasidagi farqni kơrsatadi. Bundan tashqari, moda mahsulotlarini tanlaganda xar bir shaxs ơz-ơzini namoyon qilishi, ơz individualligini kơrsatishi mumkin.

Shu tariqa, ishlab chiqarishga taalluqli bơlgan mahsulotlarni (trubalar, stanoklar) moda mahsulotlari deb atash mumkin mas.Insonlarning shaxsiy ehtiejlarini qondiruvchi, lekin namoyish qilib bơlmaydigan mahsulotlar (masalan erkaklarning ichki kiyimi va hokazolar)ni moda mahsulotlariga kiritilmaydi .

Moda mahsulotlari qatoriga insonlarning shaxsiy ehtiyojlarini qondiruvchi quyidagi yengil sanoat mahsulotlarini kiritish mumkin:

-Kiyim; shaxsiy aksessuarlar (chulki, qơlqoplar, sumkalar, remenlar, shlyapalar, sharflar, soatlar, yuvelir mahsulotlari va b.);

-parfyu meriya va kosmetika mahsulotlari (atirlar, pomada, soch uchun lak va b.);

- uy-rơzğor uchun aksessuarlar (ơrin-kơrpa, idish-tovoq, gilamlar va b.).

Moda industriyasining (moda iqtisodiyotining) eng asosiy sohalariga tekstil sanoati, parfyumeriya sanoati va modellar biznesi kiradi.

Moda mahsulotlarining doirasi kengayish xususiyatiga ega.

Dastlab moda mahsulotlari deyilganda faqat ayollar uchun ishlab chiqarilgan mahsulotlar tushunilgan, chunki faqat ayollargina tashqi kơrinishiga katta e'tibor berishi kerak degan fikr hukmron surgan. XX asrga kelib bu stereotip buzildi va erkaklar uchun mơljallangan moda paydo bơldi. Bir vaqtning ơzida moda mahsulotlarining doirasi ham kengayib bordi, bu kơproq hayot tarzining ơzgarishi bilan boğliq edi. Masalan, avval ovqatlanish va kir yuvish jarayonlari namoyish qilib bơlmaydigan, ơta shaxsiy jarayonlar bơlib hisoblangan bơlsa, endilikda insonlar bu jarayonlarda reklama qilingan, magazindan sotib olingan mahsulotlardan foydalanadilar. Shuning uchun bugungi zamonaviy jamiyatda moda mahsulotlari doirasiga keng ma'noda shaxsiy iste'mol uchun mơljallangan barcha tovarlarni kiritish mumkin (bular yengil avtomobillardan tortib mebel , avtoruchka, salqin ichimliklargacha bơlishi mumkin).

2. Moda industriyasi taraqqiyotining asosiy bosqichlari

Moda industriyasining taraqqiyoti nufuzli iste'mol qilish va “ommaviy iste'mol qilish jamiyati”ning parallel rivojlanishi bilan boğliq. XIX asr oxirigacha moda industriyasi mavjud emas edi, ammo modaning ijtimoiy fenomen sifatida antik davrlardan boshlab mavjud bơlganligi bizga ma'lum. Gap shundaki, bu vaqtgacha aholi asosiy qatlamining hayoti past darajada edi, shunga kơra aholi, birinchi navbatda, faqat zaruriy, funktsional mahsulotlargagina ehtiyoj sezardi.

Moda mahsulotlari (zargarlik buyumlari, shoxona kiyimlar) kam sonli zodagonlar va boylar tomonidangina sotib olinardi. Moda kiyimlarini ommaviy ishlab chiqarish ommaviy ơrta sinfni vujudga kelganidan boshlab yơlga qơyildi.

Moda industriyasi taraqqiyotining bosqichlarini moda kiyim ishlab chiqarish sanoatining rivojlanish misolida yaqqol kơrish mumkin.

Taxminan 1890-1960 yillarda moda kiyimlari va aksessuarlarini ishlab chiqarish kichik biznesdan ommaviy ishlab chiqarishga va moda industriyasiga aylandi. XIX asrning ơrtalaridan boshlab maxsus moda jurnallari paydo bơla boshladi, ularda joriy mavsumning yangiliklari va magazinlardagi assortiment haqida hikoya qilinardi ( ya'ni ulardan “Parijda nima kiyishayapti?” savoliga javob topish mumkin edi).

1950-1960 yillarda rivojlangan mamlakatlarda ommaviy iste'mol jamiya tining shakllanishi munosabati bilan modani prognoz qilish sistemasi ham rivojlanib bordi.Moda rivojining tendentsiyalari tahlili bilan shuğullanuvchi firmalarning paydo bơlishi tayyor kiyimni ommaviy ishlab chiqarish bilan boğliq edi, chunki endi bu borada “masshtabli” va uzoq muddatli qarorlar qabul qilish talab qilinardi. Shuning uchun ommaviy tayyor kiyim ishlab chiqaruvchi nafaqat dizaynerga, balki mato ishlab chiqaruvchisiga ham boğliq bơlib qoldi. Chunki mato ishlab chiqaruvchi unga bozorda hozirgi paytda mavjud bơlgan xom-ashyo va iplar asosida tayyorlangan mahsulotlarnigina taklif qilishi mumkin edi. Bozorda modadagi rangda, aktual faktura va original bichimdagi kiyimni paydo bơlishi uchun, 3 yil oldin paxtani ơstirish texnologiya siga va bir vaqtning ơzida bơlğuvsi matoni bơyash uchun kerakli bơladigan bơyoq ishlab chiqarish formulasiga ơzgartirish kiritish lozim bơlardi. Shuning uchun modani oldindan prognoz qilish sistemasi vujudga keldi, ushbu sistema yordamida ayni vaqtdagi moda tendentsiyalarini ơzgarib borishi kuzatilardi.

1960-1980 yillarda moda iqtisodiyoti ikki darajaga bơlindi: “kutyurlar mahsuloti” ( elita uchun individual buyurtmalar) va “pret-a-porte” (ơrta sinf uchun ommaviy ishlab chiqarish). Aynan shu yillar parijlik mashhur kutyuryelar – Koko Shanel , Kristian Dior, Iv Sen Loran, Yuber Jivanshilarning davri bơldi.

1990 yillarda moda industriyasida “plyuralizm” ustunlik qildi, bu davrda biror bir uslubni hukmron bơlgan deb aytish qiyin edi, chunki moda tendetsiyalari bir nechta trendlarga bơlinib ketdi. Bu bilan paralell ravishda ơzgarishlar tezligi ơsib bordi, chunki yangi uslublar haqidagi ma'lumotlar qulay kommunikatsiya vositalari yordamida bir zumda tarqala boshladi. Agar oldin moda industriyasi katta yoshdagi boy insonlarga mơljallangan bơlsa, asr oxiriga kelib moda sezilarli darajada “yoshardi”. Nihoyat, iqtidorli stilistlarning roli pasayib, moda poytaxtlari (Parij, London va Nyu -York )ham emas, balki taniqli brendlarni ishlab chiqarayotgan mahsulotlari modani belgilab berishi kuzatildi.

London, Katta London - Buyuk Britaniya poytaxti, mamlakatning muhim siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazi. Temza daryosining quyi oqimida, Shim. dengizdan 64 km masofada, London havzasi deb ataluvchi tekislikning markaziy qismida joylashgan.

Poytaxt - davlatning bosh shahri, mamlakatning maʼmuriy-siyosiy mar-kazi. P., odatda, markaziy (umummilliy) xukumat, parlament va sud muassasalari qarorgohi hisoblanadi. Odatda, P. aloxdsa boshqaruv tartibi boʻlgan mustaqil maʼmuriy birlikka ajratiladi.

Moda industriyasi Ğarbiy Evropa tsivilizasiyasining fenomeni sifatida shakllandi, XX asrning ohirigacha modaga ơzga madaniyatlarning ta'siri bơlmagan. XX asr globallashuvi nafaqat Evropa modasining butun dunyo bơyicha kơrsatilishiga , balki bu industriyaga Sharq mamlakatlarining ta'sir kơrsatishiga ham sabab bơldi. Yaponiyada halqaro miqyosdagi moda mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilar paydo bơldi (Issi Mike, Yoshi Yamamoto va b.).

Yevropa (yun. Yeigore, osuriy tilida „ereb“ - gʻarb) - qitʼa, Yevrosiyo materigining gʻarbiy qismi. Maydoni 10507 ming km2; 730 ming km2 ni orollar tashkil etadi. Qitʼa Shimoliy yarim sharda joylashgan, Osiyo bilan chegarasi shartli ravishda Ural togʻlarining sharqiy etagi, Emba daryosi, Kaspiy dengizi, Kumamanich botigʻi orqali va Don daryosining quyilish joyidan oʻtkazilgan.

Yaponiya (yaponcha 日本 Nippon, Nihon) - Sharqiy Osiyoda, Tinch okeandagi orollarda joylashgan davlat. Yaponiya hududida 6,8 mingga yaqin orol boʻlib, shim.sharqdan jan.gʻarbga qariyb 9.13ming km ga choʻzilgan; eng yirik orollari: Hokkaydo, Honshu, Sekoku va Kyushu.

Moda mahsulotlarini ishlab chiqarish, sotish va hizmat kơrsatish bilan shuğullanuvchi kompaniyalar kơp milliardli foyda keltiruvchi, ammo juda katta investitsiyalarni talab qiluvchi gigant industriyani tashkil etadilar. Ayrim ekspertlarning ta'kidlashicha, 2000 yillar boshidan beri moda industriyasi zamonaviy iqtisodiyotning eng kơp mablağga ega bơlgan sohalari ichida beshinchi ơrinni egallab kelmoqda.

Moda industriyasining maqsadi moda mahsulotlari iste'molchilarning talabini qondirishi zarurligini kơrsatadi. Ammo, ta'kidlash zarurki, bugungi zamonaviy dunyoda nima moda ekanligini yoyish stixiyali bơlmay, balki iqtisodiyotning muhim sohasiga aylandi(reklama va RR marketingning bir qismi bơlib qoldi.)

Zamonaviy moda industriyasi faqatgina shakllanib bơlgan talablarga asoslanmay, balki prognoz qilishga va rejalashtirishga asoslanadi. Kiyim uslublarining ơzgarishlari u magazinlarda paydo bơlishidan olti oy oldin ma'lum bơladi, ya'ni oldin ơtkazilgan moda namoyishlarida ishtirok etgan jurnalist-analitiklar kelguvsi mavsumning yangiliklari va tendentsiyalari haqida habar bergan bơladilar. Bir vaqtning ơzida “shou-rum” (namoyishlar premyerasi) davomida ham savdo kompaniyalari vakillari magazinlar uchun kollektsiyalarni sotib olish buyurtmalarini beradilar. Tayyor kiyim ishlab chiqaruvchilar buyu rtmalarning tơliq paketini yiğib bơlganlaridan sơng kollektsiyalarni ommaviy tirajda ishlab chiqara boshlaydilar.

Modadagi mahsulotlarni ishlab chiqaruvchilar ikki guruhga bơlinadilar: tơğridan-tơğri ishlab chiqaruvchilarga va kontraktorlarga.

Tơğridan-tơğri ishlab chiqaruvchilar - bular shunday kompaniyalarki (masalan, AQShdagi Levi Strauss and Co), ular ơz shaxsiy markalarini yaratib, modellar, kollektsiyalarni ishlab chiqishadi va sơngra ularni ơz shaxsiy korxonalarida ishlab chiqarishadi. Bu tipdagi yirik kompaniyalar juda kam. Ơzlari modellar yaratib va kollektsiyaning barchasini tơliq ishlab chiqaradigan bunday kompaniyalar chegaranlangan assortimentdagi mahsulotlarni kam seriya da va unchalik katta bơlmagan tirajda ishlab chiqarishadi. Libos va aksessuarlarni ishlab chiqaruvchi yirik korxonalarning kơpchiligi ơz kuchlarini faqat kiyim yangi modellarini yaratishga sarflashni ma'qul kơradilar. Tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan ijrochi-korxonalar kontraktorlar shuğullanadilar. Agar kiyim modelini yaratish bilan asosan AQSh va Ğarbiy Evropa mutahassislari shuğullanishsa, uni tayyorlash esa ishchi kuchi arzon bơlgan “uchinchi dunyo” mamlakatlarida amalga oshiriladi. Xattoki Rossiyada ham kiyim ishlab chiqaruvchi taniqli brendlar 80% buyurtmalarini xorijiy kontraktorlarga topshirishadi (asosan Janubiy-Sharqiy Osiyodagilarga).

Rossiya (ruscha. Россия), Rossiya Federatsiyasi (ruscha. Российская Федерация) - Yevropaning sharqida, Osiyoning shimolida joylashgan mamlakat. Maydoni jihatidan dunyoda eng katta mamlakat. Quruqlikdagi chegarasi 22125,3 km, dengiz chegarasi 38807,5 km. R.

Yangi modellarni ơylab topish va ularni ishlab chiqarishdan olinadigan foydadan tashqari kompaniyalar litsenziya sotish yơli bilan ham yaxshi daromad olishlari mumkin. Bunday litsenziyalar raqobatbardosh bơlmagan mahsulotlarni taniqli brendning logotipi ostida yaxshiroq sotilishiga yordam beradi. Moda industiriyasida litsenzion biznesning asoschilaridan bơlib Pierre Carden hisoblanadi.

Moda biznesi mahsulotlar bahosining ularning ob’ektiv iste'mol bahosidan katta farqi borligi bilan xarakterlanadi. Brendning qiymati iste'molchilar ongida mavjud bơladi va omadli reklama kampaniyasi natijasida har qanday mahsulotni muhim iste'molchilik xususiyatiga ega bơlgan mahsulotga aylantirish mumkin bơladi. Shuning uchun moda mahsulotlari harajatining katta qismi reklama va RR larga tơğri keladi. Ayniqsa, bu holat yuqori sifatli matolardan mijozning personal buyurtmasiga kơra libos va aksessuarlar tayyorlashda namoyon bơladi.

Bunday mahsulotlarni sotib oluvchilar bozori katta emas, chunki hayot tarzini demokratiyalashtirilishi “aslzodalar” sonining keskin qisqarishiga sabab bơldi. Agar XX asrning ơrtalarida ơta yuqori narhdagi ơziga xos modellarni buyu rtma qilayotgan mijozlarning soni 15 mingta bơlgan bơlsa, bizning asrimizga kelib ularning soni 2 mingga tushib ketdi. Hozirgi kunda kutyuryelar ơz kollektsiyalarini foyda olish maqsadida emas, balki brend imidjini saqlab qolish maqsadida yaratishmoqda. Modalar uylarining kutyur mahsulotlari Chanel Haute Couture, Christian Dior, Haute Couture kabi) boshqa yanada utilitar modellarni reklamasiga aylanib qolishdi. Bu modellarning namoyishi bir yilda ikki marta ơtkaziladi (bahorgi/yozgi modellar yanvarda, kuzgi/qishki modellar iyulda namoyish qilinadi).

Iyul (lot. mensis Julius) - Grigoriy taqvimida yilning yettinchi oyi. 31 kundan iborat. Shu oyda tugʻilgan Yuliy Sezar sharafiga nomlangan.

Yanvar (lot.; Jānuārius mēnsis 'Yanus oyi' rimliklar xudosi Yanus nomidan) - Grigoriy kalendari boʻyicha yilning birinchi oyi. Yanvar 31 kundan iborat (yana q. Kalendar).

Moda kiyim ishlab chiqaruvchilari asosiy foydani pret-a-porter (“tayyor libos”) kollektsiyalarini ishlab chiqarishdan olishadi. Ular uncha qimmat bơlmagan narhlarda ommaviy tirajlarda magazinlarda sotish uchun ishlab chiqariladi. Ushbu kollektsiyadagi kiyimlar ikki kategoriyaga bơlinadi: pret-a-porter de lux guruhiga xos modellar. Ular qimmatbaho hisoblanadi. Bu guruhdagi modellar dizayner nomini oladilar va bunday kiyim modellari kompaniyalarning shaxsiy mono-butiklarida sotiladi ( Gucci, Prada, Armani, Versace, Cavalli, Christian Dior va b.).

Ikkinchi guruh bu oddiy pret-a-porter guruhidir. Bu guruh kiyim modellari markalarida dizayner nomlari keltirilishi shart emas, bunday mahsulotlarning kơp qismi multi-brend butiklarida sotiladi.

4. Moda iqtisodiyoti taraqqiyotining istiqboli

Ayrim ekspertlarning ta'kidlashicha, Ğarbiy Evropadagi aholi moda industryasi tovarlarini sotib olishga ơz daromadining 10%, AQSh aholisi esa ơz daromadining 5% sarflayotgan ekan. Agar moda iqtisodiyotiga estetik va ijtimoiy talablarni qondiradigan tovarlarni ham qơshsak, rivojlangan mamlakatlarning fuqarolari ơz oilalari byudjetining 40%ni moda mahsulotlarini sotib olish uchun sarflayotgani aniq bơladi. Shunga kơra, aytish mumkinki, moda iqtisodiyoti iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarini orqada qoldirgan tarzda rivojlanayapti. Bu tendentsiya hayot darajasining ơsishi va ơzini ifodalashga bơlgan intilishning erkinlashuvini kơrsatadi.

Haute Couture va pret-a-porter kollektsiyalaridagi liboslarni keskin farqlash zarur. Dunyo moda korporatsiyalari “Vogue” kabi jurnallar sahifalarida kundalik hayot uchun mơljallangan kollektsiyalarni emas, balki asosiy yơnalishlar va tendentsiyalarni namoyish qilib boradilar.

Moda kiyim bozori narhlar shkalasi bơyicha ikki guruhga bơlinadi: Pret-a-porter va Couture. Bu ikki tushuncha nihoyatda kengdir. Sodda qilib aytsak, birinchisi tayyor libos bơlib, u “har kunga mơljallangan” yoki uni mass market deb ham atashadi. Couture esa faqat buyurtma asosida tikilgan, nihoyat, Haute Couturening bir qismi sifatidagi va eng asosiysi tantanali vaziyatlar uchun tikilgan libosdir. “ Pret-a-porter” kollektsiyasidan farqli ravishda yuksak moda - Couture standart razmerlar bilan emas, balki millimetrlar bilan ish kơradi. Libos buyurtmachi tanasida yaratiladi, birorta detal ham osilib yoki qiyshiq turishi mumkin emas.

Dunyoga mashhur dizaynerlar ishlaydigan Modalar Uylari tomonidan yaratiladigan buyumlar bir nechta kategoriyalarga bơlinadi. Ularning eng eksklyuzivi - Haute Couture. Bu buyumlarni kutyurlarning shaxsan ơzlari bu yurtmaga kơra faqat yagona nushada tikishadi. Yuksak moda haftaliklari va pret-a-porter moda haftaliklari har hil vaqtda ơtkazilishi jiddiy nazorat qilinadi . Vaholangki, kollektsiyalarni bir hil Moda Uylari(Shanel ,Dior,Jivanshi,Lakrua va boshqalar.) taqdim qilayotgan bơlsa-da, ular bir-biriga aralashtirilmaydi. Haute Couture namoyishlarida faqat boy-badavlat, dunyoga mashhur, 100ming dollardan ortiq baholanadigan libos sotib olish imkoniyatiga ega bơlgan kishilar qatnashishi mumkin.

“ Haute Couture”dan sơng “Couture” darajasidagi buyumlar keladi. Bu Moda Uylari ham mijoz ơlchamlari asosida yagona nushada libos tikishadi, ammo ular“Haute Couture” modalar uyining boshqa talablariga javob bera olmaydilar, shuning uchun oddiy qilib “Couture” deb ataladi. Bu guruhga kiritilgan libos tikuvchi-kutyurening individual ijodiy eskizlari asosida tikilib, mijoz figurasida “ideal tarzda turadi”. Bunday libosning yarmini qơlda tikish mumkin. U tikuvchi tomonidan yuqori sifatli, qimmatbaho matolardan odatda buyurtmachining shaxsiy ơlchamlari asosida tikiladi. Bunday libosning ham buyu rtmachi xohishiga qarab nushalari cheklangan bơladi.

Amerika va Evropada Couture guruhidagi liboslarni badavlat, ta'minlangan insonlar kiyishadi ( bular yuqori darajadagi rahbarlar, siyosiy arboblar, mashhur kishilar hamda modani qadrlovchi, ijodkor odamlardir).

Arbob (arab.- xo‘jayin, ega so‘zining ko‘pligi) - 1) ijtimoiy-siyo-siy va boshqa faoliyati bilan xalqqa tanilgan, el orasida obro‘ qozongan mashhur shaxslar - jamoat va davlat A.lari (mas, Ali-sher Navoiy); 2) fan va san’atda o‘z ijo-diy mehnatlari bilan tanilgan shaxslar - fan va san’at A.

Ta'kidlash zarur, biz bu ơrinda vintaj kutyure haqida fikr yuritmayapmiz. Couturedan sơng pret-a-porter de lux guruhiga xos liboslar keladi. Pret-a-porte delyuks (pret-a-porterning fransuzchadan sơzma sơz tarjimasi – “kiyish uchun tayyor” ma'nosini beradi) – yoqori sifatli buyumlardir. Bu yuqori sifatli matolardan tikilgan va oz seriyada chiqarilgan libosdir. Bu modellar modalar salonida yaratilmaydi. Oldin ular confection (tayyor kơylak) deb atalgan; ularda joriy vaqtning modasi aniq kơzga tashlangan, chunki bu dizayner fantaziyasi emas, balki “xalq ichiga kirishga” mơljallangan real modellar bơlgan. Evropa va Amerikada pret-a-porter de lux guruhiga kiruvchi liboslarni ơrta sinfning yaxshigina daromadlarga ega bơlgan vakillari kiyishadi, ya'ni bular ơrta tabaqaga xos rahbarlar va ularning oila a'zolari. Bu liboslardagi eksklyuzivlik faqat lyuks bozoriga xosdir. Ommaviy bozorda hech qanday eksklyuzivlikka ơrin yơq. Lyuks guruhiga mansub modellarni deyarli qalbakilashtirib bơlmaydi.

Pret-a-porter kollektsya larida dizaynerlar keng ommaviy kiyishga mơljallangan modellarni taqdim etadilar. Bu guruh kollektsiyalari ham ơzining yuqori sifati bilan va aktual moda yangiliklarini ơzlarida aks ettirishi bilan alohida e'tiborga loyiqdir.