Kun

Kun

Somali history

SHEEKADII KUN HABEEN IYI HABEEN qeybtii 32aad oo xiiso leh sheekadii badmaaxii Sindibaad iyo todobadii safar.


 


 Anteeno

Waxay sheekada qeybtii hore inoo mareysay markii timo jarihii baqdaad uu dhahay hadii aan aniga ahaan laheyn wiilkaan wuu dhiman lahaa wuxuuna ka hadlay in uu ku tilmaamay inuu ahaa mid war badan balse timo jarihii ayaa arintaas beeniyay asigoo sheegay inuusan aheyn mid war badan wuxuuna ka sheekeeyay ilaa dhowr sheeko oo kala qabsatay asiga iyo 6da wiil ee la dhashatay.

Isku soo wada duuboo sheekadii uu ninkii harqaanlihii ka sheekeeyay ayaaa aad u cajabisay boqorkii shiinaha kaasoo naftooda u hibeeyay.

Markii ay Shahar-zaad sheekadaaas dhameysay ayay tiri tan waxba ma ahan markii loo fiiriyo sheekada aan habeeen dambe idiin sheegi doono.

Boqor shahri-yaar oo ahaa mid ay ku socdaan sheekooyinka xaaskiisa aya go’aansaday inuusan subaxaas dilin balse habeenka xiga ka dhageysto sheekada cusub.


 

SHEEKADII BADMAAXII SINDIBAAD IYO TODOBADII SAFAR.

 

Habeenkii xigay shaharzaad waxay hadalkeeda ku bilowday;



Waxaa isoo gaartay boqorow in waagii khilaafadii amiirkii mu’miniinta ee Haaruun Al-rashiid uu jiray kuna noolaa magalaada nin layiraahdo Sindibaad al-xamaal oo xamaali ahaa.

Wuxuu ahaa mid faqiir ah noloshiisa oo dhana ay ku tiirsantahay madaxiisa iyo wixii uu ku qaado wuxuuna ahaa mid sidaas nolol maalmeedkiisa ku dhacsada.

Maalin maalmaha kamid ah ayaa waxaa dhacday inuu soo qaaday alaab aad u culus waxayna aheyd maalin kuleyl daran uu jiray, in cabaar ah markuu culeyskii waday ayuu daalay xamaaligii kuleylkii iyo dhididkiina ka batay markaas ayuu wuxuu soo agmaray guri uu lahaa ni ganacsade ah wuxuuna ahaa albaabka guriga mid har qabow leh neecowna kasoo baxeysay markaas ayuu xamaaligii bartii alaabtii dhigtay si uu xoogaa ugu nasto uguna qabowsado.

Hal cabaar ah markuu meesha fadhiyay ayaa wuxuu dareemay neecow aad u macaan iyo cod shimbiro meel asiga u dhow ka qeylinayaan, hadii uu sii fiiriyayna waxay noqotay beerta guriga ganacsadaha ku taalo.

Markaas ayuu xamaaligii meeshii soo galay wuxuuna arkay beer aad u weyn waxaana dhex joogaan wiilal iyo adoomo badan waxkasta oo beer looga baahanyahayna beertaas wey laheyd wuxuuna isdhahay beerta nuucaan ah koleey qofaan boqor aheyn malahan.

Kadib waxaa xamaaligii soo gashay carafta raashiin la diyaariyay taasoo caraf daraadeed beerka kaala baxeyso.

Xamaaligii wuxuu fiiriyay meesha ay ka timid carafta cuntadaan wuxuuna arka miis weyn oo lagu diyaariyay nooc kasta oo cunto iyo cabitanba ah markaas ayuu inta la yaabay dhahay “Allaah ayaa ceeb ka hufan allihii wax abuuray waxna arzaaqay, qofkuu doono xisaab la’aan ayuu irzaaqaa, ilaahow waxaan kuweydiisanayaa dambi dhaaf iyo inaad ceebteena asturtid adigaa qaadir ah oo xakiimna ah waxaad doontidna waad fashaa majirto cid kaa awwod badan kaana maamulid og, waad u nimceysay qofkaad doonto oo adoomadaada ah, qofkii halkaan lehna waa qof nimco oo dhan loo dhameystiray waxaad siisay nooc kasta oo nimco ah ha ahaato cunto cabitaan udug iyo labisba, allow adigaa fal suuban oo adoomadaada xukmisay qaar wey faraxsanyihiin qaarna nimceysanyihiin qaarna aniga ayay ila mid yihiin oo waa kuwa daalan aadna u liita”

Kadibna halkii ayuu gabaygan ka tiriyay

midkasta oo xun misna raaxo heysan.

waxaa kheyr iyo raaxo u eh hoos.

 

-waxaana noqday mid daal dareemay,

Arinkeygana waa cajiib daalkana igu batay.

 

-qeyrkeyga wey faraxsanyihiin dhib la’aan,

Dhibkaan ku jirana qof ku jiro aduunka sooma marin.

 

-dhamaanteen waxaa nalaga abuuray candhuuf,

lkn waxaan nahay kuwa kala duwan.

 

markuu dhameeyay ayuu soo baxay.

In cabaar ah markuu sii socday ayaa waxaa gacanta qabtay wiil aad u yar wuxuuna ku dhahay “kaalay oo guriga soo gal lana hadal sayidkeyga wuu kuu yeerayaaye”

Markaas ayuu sindibaad xamaaligii damcay inuu iska tago hadana wuu iska dhaafay oo wuu soo laabtay asigoo alaabtii cusleyd wato ayuuna gurigii soo galay .

Markuu gurigii soo galay ayaa wuxuu arkay guri aad u qurux badan si heer sarana loo xardhay isla markaasna aanan wax buuq laheyn asiga dhan jawi dagan oo xasiloon yahay sheykasta oo qurux badan guriga waa lagu sharxay waxkasta oo macaana waa la dhigay nooc kasya oo cabitaana waad ka heleysaa intaas waxaa usii dheer gabdho jaariyado ah misna aad u wada quruxbadan ayaa guriga joogaan kuwaas oo aad quruxdooda la yaabeyso.

Wuxuu u tagay ninkii guriga lahaa oo ahaa nin xoogaa da’ ah dhinacyadana ciro kuleh muuqaal ahaan aad u wanaagsan waxaana ka muuqato heybad iyo xasilooni markaas ayuu xamaaligii is dhahay “ wlhi meeshaan waa meel boqrtooyo adigana guri boqortooyo ayaad dhex joogtaa” kadibna wuxuu salaamay ninkii si ixtiraam leh waxaana lagu dhahay fariiso.

Xamaaligii wuu fariistay waxaana loo keenay cunto uu cuno kadibna wuu cunay ilaa uu ka dhargay kadibna inta farxashay ayuu yir “alxamdulillaah calaa kulli xaal”

Markaas ayaa waxaa la hadlay ninkii guriga lahaa wuxuuna ku yiri “soo dhawoow maalinkana hakuu wacnaado ee magacaaga inoo sheeg waxaa kale oo aad ii sheegtaa waxa aad ka cabaneyso”

Wuxuu xamaaligii ku jawaabay “sayidii magaceyga waa Sindibaad al-xamaal waxaan alaabta ku qaadaa madaxeyga si aan xoogaa yar oo lacago ah oon ku noolaado uga helo”

Markaas ayaa waxaa dhoola cadeeyay ninkii guriga lahaa wuxuuna xamaaligii ku yiri “waxaad ogaataa inaan labadeena isku magac nahay aniga waxaan ahay badmaaxii sindibaad ahaa balse xamaaliyow ujeedka aan halkaan kuugu wacay ayaa waxay tahay inaad I maqashiiso tixddii gabayga aheyd ee aad tirisay markaad albaabka gurigeyga hortiisa taagneyd.

Markaas ayuu xamaaligii xishood dareemay wuxuuna dhahay “ilaahaan kugu dhaariyee ha ii qaban waayo daalkii iyo rafaadkii iga muuqday iyo kista yare e aan heystay ayaa iga keentay waayo waxyarida insaanka waxay bartaa aadaab yari”

Markaas ayuu badmaaxii sindibaad ahaa yiri “waxba ha xishoonin waayo waxaad tahay walaalkey oo kale ee tixdaas iigu soo celi waayo albaabka gurigeyga markaad taagneyd oo aad tixdaas tirineysay aniga aad ayaan uga helay ee markale iigu soo celi”

Markaas ayuu xamaaligii tixdii gabayga aheyd markale ugu soo celiyay, waxaana aad tixdaas gabay ula tacajabay Sindibaad wuxuuna xamaaligii ku dhahay “waxaad ogaataa iney isoo martay qiso cajiib ah waana kaaga warami doonaa waxkasta oo aan lasoo kulmay kahor intaan farxadaan ku noolaanin iyo noloshaan macaan ogoowna noloshaan macaan waxaa ka horeysay nolol rafaad iyo dhib badan kuwaasoo aadan xitaa qaarkood waligaa ku fikirin inaad la kulmi doonto waxaana waayaha aduunyada kala kulmay waxkasta oo rafaad ah anigoo intaan noolaa galay 7 safar, midkasta oo kamid ah todobadaas safarna wuxuu leeyahay sheeko xitaa fikirkaaga ka yaabineyso lkn dhamaantooda waxay ahaayeen qadarta iyo doonista alle meel looga cararana ma aysan jirin mid mid ayaana kaaga warami doonaa.

 

SAFARKII KOOWAAD; JAZIIRADII DHAQAAQDAY IYO FARDIHII BADDA.

Wuxuu hadalkiisii ku bilaabay; waxaad ogaataa xamaaliyow aniga aabaheyga wuxuu ahaa nin taajir ah oo ganacsade ah wuxuuna kamid ahaa dadka kuwooda ugu maalka badan lkn wuxuu geeriyooday anigoo aad u yar wuxuuna iiga tagay hanti fara badan.

Markii aan weynaaday ayaan dhamaan hantidii ganacteyda ku dhigay waxaana ahaa mid si layaqaano ugu raaxeystay hantidaas waxaana u maleeyay inaan waligey sidaas iska ahaanayo oo hantidaas sii lahaanayo

Waxaan sidaas ahaadaba waxaan markii dambe kusoo baraarugay anoo kusii socdo meel maran iyo xoolo la’aan maadaama aan hantidiii sidaan doono ugu takri falay.

Markaas ayaan isku dayay inaan isku caqli celiyo oo noloshaas khayaaliga ah ka baxo intaanan faqri fara maran noqonin waxaana ahaa mid maqla xikmad laga wariyay Nabiyullaahi Suleymaan bin Daa’uud taasoo aheyd “sadax ayaa ka kheyr badan sadax kale maalinta dhimashada ayaa ka kheyr badan maalinta dhalashada, ayga noolna wuu ka kheyr badanyahay todobo eey oo dhimatay, qabrigana wuu ka kheyr badanyahay qasriga”

Markaas ayaan meeshii ka kacay waxaana isku soo uruuriyay kistii yareyd ee hanta ahaan iiga soo hartay kadib ayaan go’aansaday inaan safar galo misna ganacsade noqdo.

Waxaan tagay suuqa waxaana soo iibsaday badeeco iyo alaab badan waxaana go’aansaday inaan bada ku dhex safro isla markaasna badeecada aan meelo kale u iib geeyo si aan faa’iido uga dhaliyo.

Waan soo baxnay markab ayaana soo fuulnay anagoo koox ah waxaana aheyn ku jasiirad kastaa iyo magaalo kastaa ku leexda anagoo badeecada aan wadano dadka ka iibineynay.

Wixii aan sidaas ahaanaba waxaa maalintii dambe kusoo dhacnay jaziirad aad u qurux badan misna aadba moodo beer kamid ah beerihii janada markaas ayaan markabkii joojinay xeebtana ku xirnay dhamaanteena waxaan u daadagnay dhankii iyo jaziiradii.

Waxaan ku kala yaacnay jaziiradii xilli qaarkeen ay bilaabeen iney gudaha u galaan qaarna nasiino halka qaarkalana ay dab shideen si loo kulaalo waxna loogu kariyo.

Aniga waxaan kamid ahaa kooxda jaziirada daawashada u aaday si aan quruxdeeda u arko waxaana aheyn kuwa wax cuna waxna caba iskana baashaalaa kuna raaxeysto jasiiradaas.

Anagoo sidaas iska ah ayaan waxaan ka war helnay kabtankii markabka oo qeylinaayo misna war rakaaboow war soo cararaay war markabka usoo cararaay wax alla waxaad heysaan faraha ka qaada oo naftiina lasoo cararaay…..

 

La soco qeybta 33aad.


Report Page