Info
تغییرات هورمونی ماهانه و تاثیرات آن
نوسانات ماهانه ی هورمون ها می تواند باعث ناراحتی و یا خوشحالی، خستگی یا پر انرژی بودن شما شود. اما اگر شما بتوانید این تغییرات را پیش بینی کنید، می توانید از لحظه های خوبتان بهترین استفاده را برده و این زمان را طولانی تر کنید.در اینجا چرخه ی خصوصیات شما را از روز ۱ تا ۲۸ بررسی کرده و راهبردها و متدهایی برای کنترل و تنظیم رفتارهایتان به شما معرفی می کنیم.
روز ۱ تا ۷ : هفته ی بدی است برای بدنتان دوران قاعدگیتان روز اول شروع شده است و به همراه خود حالات بدی مثل اسهال نیز می آورد (به خاطر بالا رفتن میزان پروستاگلاندین، ماده ی شیمیایی که باعث تحریک روده می شود این حالت ایجاد می شود). هفته ی خوبی است برای مغزتان همینطور که به روز ششم نزدیک می شوید، وارد یک مرحله ی فولیکولی می شوید. این زمان دوران آرامی است که تخمک ها رشد کرده و آماده می شوند که از تخمدان بیرون بیایند. برای کارهایی که نیاز به خلاقیت و ابتکار دارد، دورانی فوق العاده است. در این دوره میزان استروژن کم است.
روز ۸ تا ۱۴: در این هفته میزان استروژن کم کم افزایش می یابد. علائمی که به شما کمک می کند تا بفهمید تخمک گذاری انجام شده است یا خیر و قدرت باروری دارید شامل موارد زیر است: تغییر رنگ مایع تخلیه شده از مهبل از زرد-سفید گرفته تا اینکه کاملاً شفاف می شود. در بعضی زن ها خونریزی و دل درد هم اتفاق می افتد. هفته ی خوبی است برای خُلقتان استروژن در ابتدا به صورت یکنواختی افزایش می یابد، اما بعد این افزایش سرعت میگیرد.
روز ۱۴ (تخمک گذاری) شما دیگر احساس تعادل می کنید. حال و حوصله پیدا می کنید و اعصابتان راحت است.
روز ۱۵ تا ۲۱: هفته ی بدی است برای پوستتان پوشش رحم دوباره در حال ساخته شدن است و ممکن است در این دوره جوش و لک روی پوستتان مشاهده کنید. در چنین وضعیتی می توانید با یک متخصص پوست مشورت کنید. احتمالاً متخصص مربوطه برایتان آنتی بیوتیک برای مصرف یک هفته تجویز خواهد کرد. هفته ی خوبی است برای اعتماد به نفستان به اواسط هفته که می رسید، میزان پروژسترون رو به افزایش می رود که یک خوشحالی و خوشبینی ناگهانی به شما می دهد. تا میتوانید از این دوران لذت ببرید.
روز ۲۲ تا ۲۸: هفته ی بدی است برای اختلالات قاعدگی زیرا میزان پروژسترون به بالاترین حد خود رسیده و نشانه ای است برای اینکه شما به دوره قبل از قاعدگی وارد شده اید. البته ممکن است هیچگونه علائمی نداشته باشید و یا فقط بعضی از آنها را در خود مشاهده کنید. به خاطر ترشح میزان کمی هورمون مردانه ی تستوسترون در این دوره، ممکن است با علائمی مثل زیاد شدن موی صورت یا تند شدن عرق بدن مواجه شوید. هفته ی بدی است برای روحیه تان ممکن است در این دوران احساس ناراحتی کنید. اشتهایتان نیز بسیار بالا خواهد رفت و ممکن است برای رفع این گرفتگی زیادتر از معمول غذا بخورید. پس بهتر است از غذاهایی استفاده کنید که حال شما را هم بهتر کند مثل برگر بوقلمون یا سیب زمینی پخته که هر دو حاوی آمینو اسیدی هستند که باعث بالا بردن روحیه می شود. اگر احساس نفخ داشتید از غذاهای پر-پروتئین، کم کربوهیدرات و کم نمک استفاده کنید، هم حالت نفخ را از بین خواهد برد و هم به تقویت روحیه ی شما کمک می کند. نگران چاق شدن هم نباشید، به خاطر بالاتر بودن درجه حرارت بدن کالری بیشتری خواهید سوزاند.
در دوره ی باروری خود که حدود ۳۵ سال طول می کشد حدود ۴۰۰ سیکل ماهیانه را تجربه می کنند. در این مدت حدود ۸۰ درصد از خانم ها حداقل برای مدتی دچار اختلالاتی می شوند که در ۵ درصد از آنها علائم به قدری شدید خواهد بود که سبب تداخل با زندگی روزمره و روابط اجتماعی و شغلی خواهد شد. شروع این علائم می تواند در هز زمانی باشد ولی دهه ی ۳-۲ شیوع بیشتری دارد و در دوران حوالی بلوغ یا نزدیک یائسگی یا پس از زایمان شدت علائم بیشتر است. به طور معمول علائم ۲-۱ هفته قبل از شروع هر عادت ماهیانه شروع می گردد و به تدریج شدید می شود، علائم با شروع قاعدگی کم کم رفع می گردد.
علائم و نشانه ها
برخی از تغییرات خلقی:
· تحریک پذیری
· اضطراب
· احساس ترس و نگرانی
· تغییر در تمایل جنسی
تغییرات تمرکز و توجه:
· اختلال در تمرکز
· فراموشی
· احساس گیجی
· مستعد شدن به حوادث شغلی و اجتماعی
برخی از تغییرات فیزیکی:
· آکنه
· افزایش اشتها
· افزایش وزن
· یبوست
· تهوع
· تورم و ادم در دست و پا
· اختلال سیکل خواب
· احساس کاهش انرژی و خستگی مداوم
· سردرد
· درد مفاصل و کمر درد و شکم درد
· حساس شدن و درد سینه ها
· احساس نفخ شکم
آسیب شناسی و مکانیسم
اغلب مولفین معتقد به تغییرات هورمونی در خلال سیکل ماهیانه به عنوان علت این علایم هستند. برخی کاهش ناگهانی پروژسترون در اواخر سیکل ماهیانه و به هم خوردن نسبت پروژسترون به استروژن را عامل این امر می دانند و برخی دیگر معتقد به نقش سروتونین هستند. سروتونین هورمونی است که در تنظیم متابولیسم قندها و تنظیم ترشح استروژون و پروژسترون و سیکل خواب نقش دارد و کاهش سطوح آن با شروع علائم مرتبط بوده است. در هر دو صورت، تغییرات در نسبت ترشح استروژن به پروژسترون تاثیر گذار می باشد.
تشخیص
پزشک متخصص غدد یا زنان و زایمان با سوال از ما درباره ی نوع علائم، شدت آنها و ارتباط آنها با دوره های ماهیانه و اینکه آیا علائم در یک زمان خاص از سیکل رخ می دهد یا خیر و با پیگیری شما و درخواست آزمایشات لازم می پردازد. با تشخیص دقیق وی ابتدا به شما توصیه های لازم در زمینه ی تغذیه، ورزش خواهد نمود و در صورت عدم پاسخ شما داروی مناسب را تجویز می کند.
درمان غیر دارویی
٭ ورزش:
• ورزش با آزاد سازی هورمون های اندورفین سبب تقویت تولید سروتونین می شود و این امر سبب افزایش احساس شادی و خوب بودن و کاهش استرس و اضطراب و بهبود سیکل خواب می گردد.
• ورزش های هوازی مثل شنا، پیاده روی، دویدن و دوچرخه سواری چنانچه به صورت منظم انجام شوند و در هفته حداقل ۵-۳ مرتبه و هر دفعه حداقل ۳۰ دقیقه با شدت متوسط صورت گیرند، در کاهش یا رفع علائم به خصوص کاهش حساسیت سینه ها، کاهش نفخ شکمی و اضطراب بسیار مفیدند. همچنین ورزش هایی مثل یوگا، تکنیک های تنفسی عمیق، ورزش های کششی ملایم و مدیتیشن نیز در این زمینه مفید بوده اند.
٭ تغذیه:
• سعی کنید به جای ۳ بار وعده ی غذایی حجیم روزانه آنرا به ۶ مرتبه وعده ی غذایی سبک تغییر دهید.
• استفاده از مواد نوشیدنی و خوراکی حاوی کافئین( چای، قهوه و نوشابه ) را کاهش دهید.
• میزان مصرف روزانه ی نمک را کاهش دهید.
• استفاده از ویتامین های B۶ و E و منیزیوم در رژیم غذایی.
• رژیم های غذای حاوی کلسیم زیاد مثل لبنیات سبب کاهش کمر درد و درد شکم و کاهش نفخ و حساسیت سینه ها می شود.
• استفاده از قند های ساده مثل شکر و قندهای خانگی را کاهش دهید و استفاده از قندهای مرکب مثل حبوبات و غلات کامل، سبزیجات و فیبرها را افزایش دهید. میوه های موز، پرتقال، گریپ فوروت هم مفیدند.
درمان طبی دارویی
٭ داروهای مدر ( دیورتیک ها ):
• داروهای ادرار آور مثل اسپرینولاکتون سبب کاهش تورم دست و پا و کاهش نفخ شکم و کاهش میزان نمک بدن می شوند.
٭ قرص های ضد بارداری:
•قرص های ضد بارداری به خصوص نوع پروژسترون دار آنها در بسیاری از خانم ها سبب کاهش علائم جسمانی و کاهش تحریک پذیری می شوند و بنا به صلاحدید پزشک مصرف می شوند.
• در برخی موارد استفاده از این قرص ها سبب تشدید علائم می گردد که درمان با آنها لازم است قطع گردد
علائمی که بسیاری از خانم‌ها درست قبل از عادت ماهیانه با آن روبه‌رو می‌شوند عبارتند از:
• جوش
• نفخ
• خستگی
• کمردرد
• درد سینه ها
• سردرد
• یبوست
• اسهال
• هوس‌های غذایی
• ناراحتی و گریه
• زودرنجی
• مشکل در تمرکز
• مشکل در کنار آمدن با استرس
دخترهای مختلف ممکن است برخی یا کلیه این علائم را تجربه کنند. این علایم در ۷ روز قبل از شروع عادت ماهیانه در بدترین وضعیت خود و خیلی زود پس از شروع شدن آن خاتمه می‌یابد. اما دخترها معمولاً این علایم را تا سالها تجربه نمی‌کنند.
در طول نیمه دوم چرخه قاعدگی، میزان پروژسترون در بدن بالا می‌رود. بعد ۷ روز قبل از عادت‌ماهیانه سطح پروژسترون و استروژن هر دو کاهش می‌یابد. به نظر می‌رسد بدن برخی دخترها نسبت به این تغییرات هورمون حساس‌تر از بقیه است.
مشکلات دیگر
دل درد
دخترهای زیادی در چند روز اول عادت ماهیانه دچار دل درد می‌شوند. این دل درد بخاطر پروتاگلاندین، ماده شیمیایی موجود در بدن است که باعث شل شدن عضلات در انقباض رحم می‌شود. این انقباضات ناخواسته ممکن است خفیف یا تیز و شدید باشند. خوشبختانه این دل‌دردها معمولاً فقط چند روز باقی می‌ماند.
قاعدگی نامنظم
۲ تا ۳ سال بعد از اولین عادت ماهیانه طول می‌کشد که بدن دختران بتواند یک چرخه منظم در خود ایجاد کند. طی این دوران، بدن خود را با ریزش هورمون‌هایی که در دوران بلوغ ترشح می‌شود، تنظیم می‌کند. و “منظم” بودن در افراد مختلف متفاوت است. چرخه معمول یک زن بزرگسال، ۲۸ روز است درحالیکه برای بعضی ۲۱ روز و برای بعضی دیگر تا ۴۵ روز است.
تغییر سطح هورمون‌ها باعث می‌شود عادت ماهیانه دختری در یک ماه کوتاه بوده (فقط چند روز طول بکشد) و در ماه بعدی طولانی‌تر شود (تا یک هفته طول بکشد). ممکن است چند ماه عادت نشود و بعد دو چرخه را پشت سر هم داشته باشد یا یک ماه درمیان دچار خونریزی شدید یا کم شود.
اما هر دختری که فعالیت جنسی دارد و یک ماه عادت ماهیانه نشود، باید به پزشک مراجعه کند تا مطمئن شود که باردار نیست. و اگر عادت ماهیانه دختر شما هنوز بعد از ۳ سال الگوی مشخص و منظمی پیدا نکرده است، یا ۴ یا ۵ عادت ماهیانه منظم داشته و بعد یک ماه پریود نشده یا پریود او نامنظم می‌شود، حتماً او را نزد پزشک ببرید. همچنین اگر چرخه او کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۴۵ روز است و یا ۳ ماه بعد از شروع اولین عادت ماهیانه قاعدگی نداشته است، حتماً دکتر را مطلع کنید.
لازم به ذکر است تغییرات هورمونی که موجب استرس فیزیکی می‌شود، واکنش مقابله یا فرار را در ما تحریک می‌کند. واکنش مقابله یا فرار، واکنش ذاتی بدن به خطر است.
وقتی متوجه می‌شویم که تحت استرس هستیم، بدن ما جریانی از کورتیزول، آدرنالین و سایر موادشیمیایی را برای آماده کردن ما برای جنگیدن یا فرار از خطر آزاد می‌کند.
واکنش مقابله یا فرار را که مربوط به اضطراب می‌دانیم، مثل تپش قلب، افزایش فشارخون، عرق کردن، فشار عضلانی، کاهش تمرکز ذهنی، افزایش احساسات و بسیاری علائم دیگر را تحریک می‌کند.
اینها همان حواس جسمی است که بسیاری از زنان وقتی سطح هورمون بدنشان دچار نوسان می‌شود، تجربه می‌کنند. به‌عبارت دیگر، بیشتر علائمی که زنان طی زمان‌های تغییرات هورمونی تجربه می‌کنند، واقعاً واکنش های مقابله یا فرار هستند. بااینکه این حواس جسمی خطرناک نیستند اما می‌توانند بسیار شدید و آزاردهنده باشند.
مکانیزم واکنش مقابله یا فرار ممکن است با تغییرات هورمونی مختلف در بدن که از زمان بلوغ تا یائسگی اتفاق می‌افتد، بیش از حد حساس می‌شوند.
به عبارت دیگر، بدن ما کاملاً برای این واکنش آماده است. چیزی که در حالت عادی علائم را تحریک نمی‌کند، الان باعث ایجاد علائم شده و مداوم در چرخه‌های مختلف تکرار می‌شود.
واکنش‌های مقابله یا فرار به خودی خود بی ضرر هستند اما وقتی افکارمان ذهن منطقیمان را توجیه می‌کنند که این علائم ترس‌آور و خطرناک هستند، یک چرخه اضطراب ایجاد می‌شود.