Hhhh

Kanalimizning ayrim yangi a'zolari talablariga ko'ra

​JALOLIDDIN MANGUBЕRDIGA SOVCHI QO‘YGAN OZARBAYJON MALIKASI 

Sulton Jaloliddin Manguberdi 1225 yil bir paytlar Xorazmshohlar mulki bo‘lgan Shimoliy Eron va Ozarbayjon hududlarini egallash maqsadida shu o‘lkalarga yurish boshlaydi. Bu o‘lka – Ozarbayjon va Arronning so‘nggi otabegi (hukmdori) O‘zbek (1211-1225) mamlakatni boshqarishni o‘z holiga tashlab, mayxo‘rlik, aysh-ishrat bilan mashg‘ul bo‘ldi. Davlatni esa uning xotini, Iroq hukmdori bo‘lgan oxirgi saljuqiy sulton Tug‘rul ibn Arslonning (1176-1194) qizi bo‘lgan malika Tabrizdan turib boshqarayotgan edi.

Tabrizdan Sulton tomoniga kelib qo‘shilgan ayrim sarkardalarning taklifiga ko‘ra, Jaloliddin Tabrizga qarshi yurish boshlaydi hamda qal’a har tomondan o‘rab olinadi. Malika hukmdor barcha mudofaa choralarini ko‘rib, qal’a burjlarini mustahkamlash, oziq-ovqat zahiralarini qamal holatiga tayyorlash kabi choralarni ko‘radi. Tarixiy manbalarning guvohlik berishicha, dushman qo‘shini kuch-qudratini chamalash maqsadida qal’a devoriga chiqqan malika Sulton Jaloliddinni ko‘rib, unga oshiq bo‘lib qolgan. Tabriz qamalining yettinchi kuni malika bir guruh elchilarni Sulton Jaloliddin qarorgohiga yuboradi. Elchilar Sultonga malika o‘zi, odamlari, mol-mulki uchun omonlik so‘raganini, Xoy shahri (Janubiy Ozarbayjondagi o‘rta asr shahri) o‘ziga berilishi sharti bilan Tabrizni Jaloliddinga berajagini bildiradi. Shu tariqa, muzokaralar natijasida 1225 yil 25 iyulda Tabriz Sulton Jaloliddin tomonidan egallanadi. Sultonning ikkita xos mulozimi – Tojiddin Qilich va Badriddin Hilolni malika muhofazasi uchun yuboriladi. Ular malikani mulozimlari, yaqinlari, kanizaklari, mol-mulki bilan Xoy shahriga ko‘chiradi. Jaloliddin esa Tabrizga kirib, bu yerda o‘z boshqaruvini o‘rnatadi.

Sulton Tabrizda paytida uning huzuriga Xoy shahrida turgan mazkur malika nomidan bir guruh ayollardan iborat elchilar kelishgan. Ular malikaning Jaloliddinga turmushga chiqish niyati borligini va eri, otabek O‘zbek bilan ajrashganligini bildirishgan. Sulton bir shart bilan – agar malika eridan ajralganligini isbotlasa, unga uylanishga roziligini bildirgan. 

Tabrizga yaqin bo‘lgan hududlar, xususan, Varzukon qozisi ham otabek O‘zbek malikani taloq qilganligi haqidagi gaplarni tasdiqlashadi. Bu tasdiqlar malikaning tashabbusi bilan tashkil etilganmi yoki haqiqatan shunday bo‘lganmi, bu haqda bilish bir oz mushkul. Lekin nima bo‘lganda ham Tabriz qozisi bo‘lgan faqih (fiqh olimi) Izziddin al-Qazviniy otabek O‘zbek va malikaning er-xotinlikdan chiqqanligi to‘g‘risidagi hukmni e’lon qiladi. Shundan keyin Jaloliddin Ozarbayjon malikasini o‘z nikohiga oladi. U malikaga to‘y sovg‘asi sifatida Xoydan tashqari yana ikki shahar – Solmas va Urmiyani atrof qishloqlari bilan birga mulk qilib beradi. 

© A.T.ZAMONOV

Kvazar kanaliga a'zo bo'lmaganlar uchun havola:👉https://t.me/Tarixolog_uz