تفسیر سوره نبا
czar
:هدف
- خواندن ترجمه و دقت در تفسیر یکی از سوره های قرآن است
- مقایسه تفسیر و ترجمه این سوره با تمرکز بر معانی دقیق کلمات و مقایسه بین برخی از تفسیرهای برتر
- بررسی تفسیرهای برتری که خود انتخاب کردید و مقایسه و تطبیق با مسائل کنونی
در خود گوگل نیز میتوانید به وب سایتهای معتبری همچون ویکی شیعه و ... مراجعه کنید
( 78 )سوره نبا اين سوره مكى است و داراى 40 آيه است
جلد 26 تفسير نمونه
تاريخ شروع : 12 ربيع الثانى 1407
تفسير نمونه ج : 26ص :2
تفسير نمونه ج : 26ص :3
تفسیر سوره نبا
اصولا اكثريت قريب به اتفاق سوره هاى جزء آخر قرآن در مكه نازل شده ، و بيش از همه چيز روى مساله مبدا و معاد ، و بشارت و انذار ، كه طبيعت سوره هاى مكى است تكيه میكند ، غالبا لحنى كوبنده و تكان دهنده و بيدار كننده دارد ، آيه ها همگى جز در موارد معدودى كوتاه ، مملو از اشارات است ، و به همين دليل تاثير بسيار عميقى روى هر فرد آگاه میگذارد ، ناآگاهان را نيز بيدار میكند ، و به كالبدهاى بیروح جان میدهد ، به افراد بیتفاوت احساس و تعهد و مسؤوليت میبخشد ، و براى خود عالمى دارد ، عالمى پرغوغا و پر از شور و نوا ! سوره نبا نيز از اين اصل كلى مستثنا نيست ، با سؤالى بيدارگر شروع میشود ، و با جمله اى پر از عبرت پايان می يابد
محتواى اين سوره را میتوان در چند بخش خلاصه كردmo mo
1 -سؤالى كه در آغاز سوره از حادثه بزرگ ( نبا عظيم ) يعنى روز قيامت مطرح شده است.
2 -سپس به بيان نمونه هائى از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمين و زندگى انسانها و مواهب آن - به عنوان دليلى بر امكان معاد و رستاخيز - میپردازد.
3 -در بخش ديگرى قسمتى از نشانه هاى آغاز رستاخيز را بيان میدارد.
4 -در بخش ديگرى گوشهاى از عذابهاى دردناك طغيانگران را.
5 -به دنبال آن قسمتى از نعمتها و مواهب شوق انگيز بهشتى را شرح میدهد .
6 -سرانجام با انذار شديدى از عذاب قريب ، و سپس ذكر سرنوشت غم انگيز كافران سوره پايان میگيرد.
ضمنا نامگذارى اين سوره به خاطر تعبيرى است كه در آيه دوم آن آمده است ، و گاه از آن به عنوان سوره عم به تناسب آيه نخستين آن تعبير میشود.
سوره النبا
بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ عَمَّ يَتَساءَلُونَ(1) عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ(2) الَّذِى هُمْ فِيهِ مخْتَلِفُونَ(3) َكلا سيَعْلَمُونَ(4) ثُمَّ َكلا سيَعْلَمُونَ(5)
:ترجمه
بنام خداوند بخشنده بخشايشگر
1 -آنها از چه چيز از يكديگر سؤال میكنند ؟
2 -از خبر بزرگ و پر اهميت ( رستاخيز).
3 -همان خبرى كه پيوسته در آن اختلاف دارند.
4 -چنين نيست كه آنها فكر میكنند ، و به زودى مىفهمند.
5 -باز هم چنين نيست كه آنها میپندارند ، و به زودى مىفهمند .
تفسير : خبر مهم!
در نخستين آيه سوره به عنوان يك استفهام آميخته با تعجب میفرمايد:
تفسير نمونه ج : 26ص :6
(آنها از چه چيز از يكديگر سؤال میكنند ؟ ( عم يتساءلون
سپس بى آنكه در انتظار پاسخ آنها باشد خود به پاسخگوئى پرداخته می افزايد : آنها از خبر بزرگ و پر اهميت سؤال میكنند عن النبا العظيم))
همان خبرى كه پيوسته در آن اختلاف دارند ( الذى هم فيه مختلفون).
در اينكه منظور از اين خبر بزرگ ( نبا عظيم ) چيست ؟ مفسران پاسخهاى متعددى گفتهاند : گروهى آن را اشاره به روز رستاخيز ، و بعضى اشاره به نزول قرآن مجيد ، و بعضى به همه اصول دين از توحيد گرفته تا معاد ، و در رواياتى نيز تفسير به مساله ولايت و امامت شده است كه در نكته هاى آينده به آن اشاره خواهد شد دقت در مجموع آيات اين سوره مخصوصا تعبيراتى كه در آيات بعد آمده و جمله ان يوم الفصل كان ميقاتا كه بعد از ذكر نشانه هاى قدرت خداوند در زمين و آسمان آمده ، و توجه به اين حقيقت كه شديدترين مخالفت مشركان در مساله معاد بود ، روي همرفته تفسير اول يعنى معاد و رستاخيز را تاييد میكند .
نبا به گفته راغب در مفردات به معنى خبرى است كه مهم باشد¹ و داراى فايده² و انسان نسبت به آن علم يا ظن غالب پيدا كند³ ،
.و اين امور سه گانه در معنى نبا شرط است
تفسير نمونه ج : 26ص :7
بنا بر اين توصيف به عظيم تاكيد بيشترى را میرساند و روی هم رفته نشان میدهد كه اين خبر كه گروهى در آن ترديد داشتند واقعيتى بوده است شناخته شده ، پر اهميت ، و با عظمت ، و چنانكه گفتيم مناسبتر از همه اين است كه منظور .خبر رستاخيز باشد
جمله يتساءلون ( از يكديگر سؤال میكنند ) ممكن است تنها اشاره به كفار باشد كه آنها همواره درباره معاد از يكديگر سؤال میكردند ، نه سؤال برای تحقيق و درك حقيقت.
اين احتمال نيز وجود دارد كه منظور از آن سؤال از مؤمنان باشد ، و يا سؤال از شخص پيامبر (صلی الله عليه وآله وسلّم)
☑ در اينجا سؤالى مطرح شده كه اگر منظور از نبا عظيم رستاخيز است ، اين امر ظاهرا مورد انكار همه كفار بوده ، چرا میفرمايد : آنها در آن اختلاف دارند ؟ در پاسخ میگوئيم : اولا انكار معاد به صورت مطلق حتى در ميان مشركان قطعى نيست ، چه اينكه بسيارى از آنها بقاى روح را بعد از بدن و به تعبير ديگرى معاد روحانى را اجمالا قبول داشتند.
تفسير نمونه ج : 26ص :8
اما در مورد معاد جسمانى بعضى در آن اظهار ترديد و شك میكردند كه لحن آيات قرآن آن را منعكس كرده است ( نمل 66 ) و بعضى شديدا منكر بوده و حتى پيامبر (صلی الله عليه وآله وسلّم) را به خاطر ادعاى معاد جسمانى ( نعوذ بالله ) ديوانه ، يا مفترى بر خدا ، میدانستند ( سبا 7 و 8 ) و به اين ترتيب اختلاف آنها در مساله معاد قابل انكار نيست .
سپس می افزايد : اينچنين نيست كه آنها درباره قيامت میگويند و فكر مىكنند ، و به زودى میفهمند ( كلا سيعلمون).
باز هم چنين نيست كه آنها میپندارند ، و به زودى آگاه خواهند شد ( ثم كلا سيعلمون).
آن روز با خبر میشوند كه فرياد وا حسرتاى آنها بلند است ، و از تفريط و كوتاهى خود سخت پشيمان میشوند ان تقول نفس يا حسرتى على ما فرطت فى جنب الله ( زمر - 56).
آن روز كه امواج عذاب گرداگرد آنها را میگيرد ، و تقاضاى بازگشت به دنيا را میكنند هل الى مرد من سبيل : آيا راهى به بازگشت وجود دارد ( شورى - 44).
حتى در لحظه مرگ كه حجابها از برابر چشم انسان كنار میرود،
تفسير نمونه ج : 26ص :9
و حقايق عالم ديگر در برابر او آشكار میشود ، و به برزخ و معاد يقين پيدا میكند در همان لحظه نيز فريادشبلند میشود كه مرا باز گردانيد تا عمل صالحى انجام دهم رب ارجعون لعلى اعمل صالحا فيما تركت ( مؤمنون 99 - 100).
تعبير به سيعلمون ( با س كه معمولا براى آينده نزديك می آيد ) اشاره به اين است كه قيامت امرى است نزديك ، و تمام عمر دنيا در برابر آن ساعتى بيش نيست ! در اينكه دو آيه فوق كه به صورت تكرار آمده به منظور تاكيد يك واقعيت ( آگاهى آنها در آينده نزديك از قيامت و رستاخيز ) است ، يا بيان دو مطلب جداگانه ( اولى اشاره به اين است كه در آينده نزديك عذاب دنيا را میبينند ، و دومى اشاره به اينكه عذاب آخرت را بعد از آن خواهند ديد ) مفسران دو احتمال دادهاند ، ولى تفسير اول مناسبتر به نظر میرسد .
اين احتمال نيز داده شده كه منظور اين است كه با پيشرفت علم و دانش بشر شواهد و دلائل بر وجود رستاخيز آنقدر فراوان میشود كه حتى منكران چارهاى جز اعتراف به آن نمیبينند.
ولى اشكال اين تفسير آن است كه چنين آگاهى براى آيندگان از نوع بشر خواهد بود نه براى آن گروهى كه در عصر پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلّم) میزيستند و در امر قيامت اختلاف داشتند ، در حالى كه آيه درباره آنها سخن میگويد.
نكته ها:
1 -مساله ولايتو نبا عظيم:
چنانكه گفتيم نبا عظيم به چند معنى تفسير شده : قيامت ، قرآن ، تمام اصول عقائد دينى اعم از مبدا و معاد ، ولى قرائن موجود در مجموعه آيات اين
۶ ۶5
تفسير نمونه ج : 26ص :10
سوره نشان میدهد كه تفسير آن به معاد از همه برترى دارد