Duo

Овқат ва сутдан кейин Аллоҳдан барака сўраш.

Баъзида инсон овқатланади-ю, тўймайди. Ёки еган овқатининг жисми ва соғлиғи учун фойдаси сезилмайди. Бунинг сабаби эса бараканинг камлигидир.

عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّه قَالَ: الْكَافِرُ يَأْكُلُ فِي سَبْعَةِ أَمْعَاءٍ، وَالْمُؤْمِنُ يَأْكُلُ فِي مِعًى وَاحِدٍ

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумонинг ҳадиси: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Кофир еттита ичагига, мўмин эса фақат битта ичагига ейди”, дедилар”. Бухорий (5393), Муслим (2060/5266), Термизий (1818), Ибн Можа (3257).

Бу ерда ейилган овқатдан тўймаслик, бу эса баракага боғлиқ эканлиги назарда тутилган. Айни пайтда, мўминларнинг таомларидаги барака ҳам турлича бўлади.

Барака сўзи “ерга сингиб кетмай доимий туриб қолган сув”, “ўсиш”, “кўпайиш” маъноларида бўлиб, бирон нарсанинг мустаҳкам туриши, ўзи кам кўринса ҳам манфаатли бўлишини англатади. Шунинг учун Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам таом ёки сут истеъмол қилгандан кейин Аллоҳдан барака сўрашни ўргатган эдилар:

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: دَخَلْتُ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَا وَخَالِدُ بْنُ الوَلِيدِ عَلَى مَيْمُونَةَ فَجَاءَتْنَا بِإِنَاءٍ مِنْ لَبَنٍ فَشَرِبَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَنَا عَلَى يَمِينِهِ وَخَالِدٌ عَلَى شِمَالِهِ، فَقَالَ لِي: الشَّرْبَةُ لَكَ، فَإِنْ شِئْتَ آثَرْتَ بِهَا خَالِدًا، فَقُلْتُ: مَا كُنْتُ أُوثِرُ عَلَى سُؤْرِكَ أَحَدًا، ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ أَطْعَمَهُ اللهُ الطَّعَامَ فَلْيَقُلْ: اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَأَطْعِمْنَا خَيْرًا مِنْهُ، وَمَنْ سَقَاهُ اللهُ لَبَنًا فَلْيَقُلْ: اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَزِدْنَا مِنْهُ. وَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَيْسَ شَيْءٌ يَجْزِي مَكَانَ الطَّعَامِ وَالشَّرَابِ غَيْرُ اللَّبَنِ.

Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтади: “Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам, мен ва Холид ибн Валид Маймуна розияллоҳу анҳонинг олдига кирдик.* У киши бизга бир идишда сут олиб келди. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сутдан ичдилар. Мен ўнг томонларида, Холид эса чап томонларида эди. Шунда менга қараб: “Ичиш навбати сеники, лекин агар истасанг, буни аввал Холидга беришинг мумкин”, дедилар.** “Сизнинг оғзингиз теккан идишни ўзимдан аввал ҳеч кимга бермайман”, дедим. (Сутни ичиб бўлганларидан) кейин Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Кимни Аллоҳ таомлантирса

اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَأَطْعِمْنَا خَيْرًا مِنْهُ

“Эй Аллоҳ, бу таомда бизга барака бер ва бундан ҳам яхшиси билан таомлантир”, десин. Кимни Аллоҳ сут билан ризқлантирса,

اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَزِدْنَا مِنْهُ

“Эй Аллоҳ, бизга бу сутда барака бер ва уни янада зиёда қил”, деб айтсин. Егулик ва ичгулик ўрнини сутданда яхшироқ босувчи бирон нарса йўқ”, дедилар”. Термизий (3455), Ибн Можа (3322). Ҳасан ҳадис.

Бу ҳадисда мавзуга доир иккита суннатни кўряпмиз: 1) Умуман ҳар қандай таомдан кейин барака сўраш; 2) Хусусан, сут ичгандан кейин барака сўраш. Бу суннатга амал қилиш еган-ичганимизга барака киритади, Аллоҳнинг бизга бўлган фазлини эслатиб туради. Зеро, Аллоҳнинг берганларига шукр қилиб, Ундан барака сўраш неъматларнинг кўпайишига сабаб бўлади. Аллоҳ Таъоло бу ҳақда шундай деди:

لَئِنْ شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ

“Агар берган неъматларимга шукр қилсангизлар, албатта (уларни янада) зиёда қилурман”. (“Иброҳим” сураси, 7-оят).

_______________________

* Маймуна онамиз Абдуллоҳ ибн Аббос ва Холид ибн Валиднинг холаси бўлганлиги учун улар бу онамизнинг уйларига бемалол кириб юраверишган.

** Чунки Холид ибн Валид Абдуллоҳ ибн Аббосдан катта эди. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мана шу жиҳатни назарда тутиб, сутни аввал унга беришни тавсия қилдилар.

Абутолиб Исақов мақоласи