cancer
عکس: USAG- Humphreys
فیروزه فروزانفر- روزنامه نگار
۴ فوریه روز جهانی سرطان نام گذاری شده است تا شاید به بهانه این نام گذاری درباره سرطان بیشتر یاد بگیریم، بیشتراطلاع رسانی کنیم و باورهای نادرست را اصلاح کنیم. باور کنیم که سرطان تنها یک مشکل بهداشتی نیست و آثار اجتماعی و اقتصادی و پیامد های انسانی دارد. پیامدهایی که نه تنها بر فرد که بر خانواده تحمیل می شود و خانواده را نیزقربانی می کند.
فاطمه که دراردبیل زندگی می کند و پدرش مبتلا به سرطان است می گوید: ما قبل از سرطان پدرم مشکل اقتصادی نداشتیم. این بیماری نه تنها کمر پدرم که کمرمادروخانواده ما را شکست. خانه و مغازه را فروختیم. برادرم درس را رها کرد و تمام وقت مشغول به کار شد و من برای ادامه تحصیل شبانه روز کار می کنم. سرطان به خانه ما فقر و افسردگی و نا امنی آورد. ما با هم مهربان بودیم ولی بعدها که بی پول شدیم و مشکلات زندگی اعصابمان را نابود کرد حتی صدایمان را روی هم بلند کردیم.
وی که کارشناس رسانه است به خانه امن می گوید: شاید اگر اطلاعات و امکانات حمایتی بیشتری داشتیم امروز یک خانواده از هم گسیخته و مستاصل در مقابل این بیماری نبودیم. این بیماری می تواند به سراغ همه بیاید. فقیر و غنی ندارد. جوان و پیر نمی شناسد ولی در کشورهایی مثل کشور ما بار سنگین تری دارد.
پیشگیری و تشخیص زود، راه مقابله با رشد تکان دهنده سرطان
هدف کلی روز جهانی سرطان تلاش برای بهبود کیفیت زندگی بیماران و بالا رفتن بقا و کاهش مرگ زودرس و کمک به بیمار و خانواده ها و نهادهای مربوط به بیماری برای چگونگی برخورد با آن است. هر سال چنین روزی با یک شعار و برنامه کلی برگزار شده و تلاش های دولت ها و سازمان های غیردولتی پیرامون آن سازماندهی می شود.
به عنوان مثال آژانس بین المللی تحقیقات سرطانی به مناسبت چنین روزی درسال ۲۰۱۴ طی بیانیه ای اعلام کرد، تاکید بیشتر بر پیشگیری و تشخیص زودهنگام بهترین راه مقابله با رشد تکان دهنده سرطان در سراسر جهان است. (۱)
بچه بودم و عاشق خاله مادرم که همه خاله جان صدایش می کردیم. سالی یک ماه به خانه ما می آمد وبا آمدنش عطر عشق و سادگی همه جا می پیچید. بعد از ناهار سرم را روی پایش می گذاشتم و با گوشه چارقد گلدارش بازی می کردم تا در زیر آفتاب کم جان پاییزی خوابم ببرد. تا اینکه یک روز پچ پچ های مادرم و خواهرهایم را شنیدم که درباره بیماری لاعلاج حرف می زدند.
همه می دانستند چقدر خاله جان را دوست دارم و تلاش می کردند من چیزی از ماجرا نفهمم .پیرزن نقلی فامیل، با اینکه از خودش مال و منال داشت آواره خانه این پسر و آن پسرشد و عروس ها حاضرنبودند بیش از یک ماه او را نگه دارند تا مادرم یک روز رفت و خاله جان را با ساکش به خانه آورد. بالاخره یک روز او با بیماری لاعلاج از دنیا رفت و این داغ را بر دل ما گذاشت که اگر بیماری او زود تشخیص داده می شد می توانست سال ها زنده مانده و با آن همه درد از دنیا نرود.
اتحادیه جهانی مبارزه با سرطان ” در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد: بیمار سرطان محکوم به مرگ است یک باور غلط است. بسیاری از سرطان ها که زمانی مرگ در آنها حتمی بوده امروزه قابل درمان هستند و بیماران بسیاری به طور موثر درمان می شوند و با برنامه ریزی و اتخاذ راهبردهای صحیح، از هر ۳ مورد یک مورد سرطان قابل پیشگیری است.
اولین بار
سرطان یکی از بیماری های شایع در جهان است که می تواند منجر به مرگ شود، با توجه به آمار ارائه شده از سازمان WHO در بازده زمانی بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ نزدیک به ۸۴ میلیون نفر از این بیماری خواهند مُرد اگر در این امر تدبیری اندیشیده نشود. کشورهایی که درآمد کم یا متوسط دارند قطعا تلفات بیشتری در این زمینه خواهند داد چرا که هزینه های درمان و نگهداری از بیماران سرطانی بسیار سرسام آور است.
روز جهانی سرطان بخشی از برنامه جهانی مبارزه با سرطان است که اولین بار در پاریس در روز چهارم فوریه سال ۲۰۰۰ در نیوملنیوم (New Millennium) مراسم برگزار شد. این مراسم به منظور ایجاد هماهنگی بین محققان، متخصصان سلامت، بیماران، دولت مردان، صنعت گران و به ورزان برای مبارزه با سرطان بود. این مراسم با همکاری سازمان ها و موسسات مختلف نظیر سازمان بهداشت جهانی، آژانس انرژی اتمی و سایر موسسات بین المللی برگزار می شود. UICC اولین روز جهانی سرطان را در سال ۲۰۰۶ سازماندهی نمود. (۲)
نشانه های مختلفی برای سرطان های مختلف در دنیا مرسوم شده است. به عنوان مثال روبان صورتی برای سرطان سینه و روبان نارنجی برای سرطان کودکان و نرگس زرد که نماد سازمان ضد سرطان آمریکاست که به نوعی گسترش دهنده امید مردم برای ریشه کن شدن سرطان در آینده است.
نقش تک تک ما چیست؟
معلمان و کادرهای آموزشی در مدارس و دانشگاه ها می توانند در کلاس ها و یا فضاهای عمومی، به اطلاع رسانی درباره سرطان بپردازند. میزهای اطلاع رسانی بگذارند و روزنامه دیواری درست کنند. مسابقه عکاسی و داستان نویسی و نقاشی گذاشته و با روش های مختلف درباره پیشگیری و از سرطان و یا نشانه ها و علائم آن صحبت کنند.
ادارات دولتی و غیر دولتی، شهرداری ها و نیروی انتظامی نیز با برگزاری سخنرانی و برنامه های عمومی و چاپ پوستر و بروشور می توانند در گسترش آگاهی موثر باشند.
مدیران و کارگزاران رسانه های نوشتاری و دیداری نقش تعیین کننده داشته و اطلاع رسانی درباره این بیماری را باید جدی بگیرند و درباره انواع سرطان ها و نحوه مراقبت از بیماران و نحوه جلوگیری از آن صحبت کنند.
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، ابتلا به ۸۰ درصد سرطان‌ها مستقیما” به سبک زندگی ما بستگی دارد. پس رسانه ها می توانند درباره سبک زندگی و تغذیه ای که نقش پیشگیری دارد با مردم و خانواده ها بیشتر گفت و گو کنند.
میهمانی های خیریه که با هدف جمع آوری کمک های مردمی برای بیماران سرطانی برگزار می شود نیز موثر است. این مهمانی ها که به صورت معمول از حضور یک یا چند سخنران که در مورد سرطان آگاهی رسانی می کنند بهره می برند.
سرطان ، جنسیت و خشونت
کسانی که در کودکی مورد خشونت جسمی واقع شده اند بیشتر از بقیه به سرطان مبتلا می شوند.
روزنامه ایزوستیا به نقل از محققان دانشگاه تورنتو کانادا می نویسد: محققان این دانشگاه به این نتیجه رسیده اند که برخورد خشونت آمیز با کودکان خطر افزایش بیماری های سرطانی را در بزرگ سالی تا چهل و نه درصد افزایش می دهد.
بر اساس این گزارش حتی اگر عوامل تاثیر گذار بر وضعیت سلامتی از جمله وضعیت اجتماعی و اقتصادی، استعمال دخانیات، مصرف الکل و کم تحرکی را در نظر بگیریم ارتباط بین خشونت فیزیکی و بروز سرطان همچنان خیلی زیاد است.
دانشمندان معتقدند توضیح علت این مسئله بررسی اختلال نقش کورتیزول یعنی هورمون مهمی که در تنظیم بسیاری از فرایندهای بیولوژیک در بدن تاثیر مهمی دارد و نقش کلیدی در واکنش های دفاعی بدن به اضطراب و گرسنگی ایفا می کند ممکن است. (۳)
از سوی دیگر استرس به عنوان یکی از ریشه های اصلی سرطان شناخته شده و بررسی جدید دانشمندان در امریکا ارتباط بین خشونت فیزیکی علیه زنان از طرف همسرانشان را با بروز اختلال در نوعی هورمون کلیدی آشکار می‌کند که دارای اثراتی منفی بر سلامتی آن‌هاست. محققان «مرکز یادگیری اجتماعی» اورگون دانشگاه اورگون، سطوح کورتیزول را با فرکانس خشونت بین فردی در روابط زوجین مقایسه کردند و نوعی اختلال در ریتم‌های کورتیزول روزانه را فقط در زنان مشاهده کردند؛ در واقع، سطوح کورتیزول در این زنان تمامی بعد از ظهر به کندی کاهش می‌یافت و اواخر روز به بیش از حد معمول می‌رسید. جامعه علمی سال‌هاست بر این باور بوده که سیستم کنترلی محور هیپوتالاموس – هیپوفیز-آدرنال در بدن تحت تاثیر خشونت است. محور هیپوتالاموس – هیپوفیز- آدرنال، به تعامل پیچیده بین سه غده هیپوتالاموس، هیپوفیز و آدرنال گفته می‌شود که تولید کورتیزول را در واکنش به استرس کنترل می‌کند.
دانشمندان در این پژوهش دریافتند قربانی‌شدن زنان و نه مردان، با شاخص‌های چندگانه سطوح کورتیزول روزانه مرتبط بودند. آنها معتقدند خشونت بین فردی برای زنان بیش از مردان تعیین‌کننده است و پژوهش جدید نیز نشان می‌دهد این موضوع احتمالا به دلیل اختلال در فعالیت محور هیپوتالاموس – هیپوفیز- آدرنال آنان است. تیم علمی در حال بررسی ریتم‌های کورتیزول روزانه مختل شده و ارتباط آن با بازدهی‌های روان‌شناسی و فیزیکی هستند تا با کمک نتایج حاصله، نوعی آسیب‌پذیری جنسیتی خاص به خشونت بین فردی در روابط را تایید کنند. هر چند که خشونت خانگی خود سرطان دیگری است که جامعه را از درون نابود می کند. (۴)
در نهایت می توان گفت سرطان بیماری همه گیری است که مقابله با آن همکاری همه را می طلبد، تک تک کشورها و تمام انسان هایی که برای کمک به دیگران احساس مسئولیت می کنند. این بیماری آثار ویرانگری بر جان و مال خانواده های درگیر سرطان می گذارد و به خصوص در کشورهای توسعه نیافته و کم در آمد و حتی در آمد متوسط که امکان تشخیص زود هنگام و گزینه های درمان کمتراست نیاز به هم یاری نیز بیشتر است.
با وجود آنکه تمرکز بیشتر کمک های داوطلبانه روی کودکان است ولی سالخوردگان بیشترین درصد ابتلا به سرطان را دارند. اکثر سرطان ها در افراد بالای ۶۵ سال دیده می شود وسرطان در چنین سنینی امکان خشونت خانگی روانی و اقتصادی را بیشتر می کند. جمعیت سالخورده ای که به طور روز افزونی در حال افزایش است و خشونت بی سرو صدایی را علیه آنها رقم می زند. (۵)
بنابراین در روز جهانی سرطان می توانیم با یک سوال اساسی از خودمان گامی برای پیشگیری و مقابله برداریم.
نقش ما در چنین روزی چیست و ما چگونه می توانیم مفید باشیم؟