Budget

Budget


PRESS STATEMENT OF

TBC LALVENCHHUNGA

PAC MEMBER, ZPM GEN HQRS

@ MJA Press Club, Champhai

March ni 4, 2021


Sawrkar sum luhna leh hman dan hriat hi mipuite chanvo a ni. Supplementary Demand House a sawihona hun hawng lo a pass hi mipuite chanvo rahbeh sakna a ni.


March ni 3, 2021 a Finance Minister in House a nikum (FY 2020-21) sum mamawh belh dilna a pharh chu kum dang ang bawkin Speaker zahawm takin sawihona hun hawng lo in House ah pawmpui turin a dil tir a. Mipuite tana sum hman tur chu mipuite aiawh a thlan te pawhin sawihona hun neiloa sum tam tak hman a ni thin hi mipuite hian kan hriat a tul a. India Danpui (Constitution) Article 202 atanga 206 ah hian Annual Financial Statement (Budget kan tih mai) kalphung hi a inziak a. Sum hmanna hlawm lian 2, Charged leh Voted Expenditure pawh hi sawiho theih loh ni lo in Danpui chuan {Article 203(1)} ah Charged Expenditure hi vote tura pharh tur a ni lo va, dan erawhin sawiho turin khuakhhirhna a siam lo tih a inziak a ni.


Khawvel a changkang zel a, Budget lang tlanglo leh mumal lo lutuk siam thatna atan Fiscal Responsibility and Budget Management (FRBM) Act chu kum 2003 khan India Parliament in a siam a. Chu dan chu Mizoram pawhin 2006 ah a senglut ve a. He dan in a tum ber chu mipui sum hmandan hi langtlang tak a mipui ten kan hriat ve theihna tur (transparent) atan leh rintlak leh inghahngam (accountable) a sum lakluhna leh hmanna kan lo hriat ve theihna turin a ni.


Kum 2020-21 Supplementary Demand pass takah khan chhinchiah tlak leh mipuite hriat awm ngawih ngawih tam tak a awm a. Finance Minister in Budget a pharhna ah khan nikum 2020-21 Budget Estimate kan pharh lai khan, “Khawvel pumpui chu sawi loh, Mizoram pawhin hetiang sum leh paia tlak chhiatna hi kan tawk ang tih rin lawk ngaihna reng reng kan hre lo” a ti nghe nge a nih kha.


@ Hei hi dikna chen awm mahse India ram economy in kum 2017 atangin hniam lam a pan tawh a. Kum 2019-20 ah phei chuan GDP 4% ah a tla thla tawh a.


@ Hrileng vangin kum 2020-21 khan India ram economy chu a nghawng nasa hle a, ram hmasawnna tehna GDP pawh tlahniamin (contract) Negative (-)8% a ni ta a. Chuvangin India ram chhiah tanga kan sum hmeuh ve tura kan beisei pawh Vbc 1185 laiin kan hmu pha ta lo a nih kha.


@ Chutih rual erawh chuan keini state chu kan vannei em em a. Kan state sawrkar thanna tehfung GSDP kan tih chu nikum Budget Estimate (17.88%) aia sangin kan thang a. Revised Estimate ah chuan nikum a kan state thanna hi 19.44% lawih a ni thung a.


@ Sawrkar laipuiin inrenchem tur a state tin hnenah ngenna a thlen laiin central atangin sum leh pai thahnem tak kan dawng thung a. Estimate aia kan sum hmuh tur (revenue Receipt) kan phak lohna hi Vbc 329 chauh a ni thung a.


@ Supplementary Demand 2020-21 ah hian sum hmanna kan dil belh hi Vbc 3058 niin -nikum sum hmanna tur (expenditure estimate) aia kan hman tam na chu Vbc 2061 a ni.


@ He kan sum indaih lohna hi mipui leiba (public debt) hmanga siam remin Vbc 2094 puk a lo ni ta a ni. Primary Deficit chu Vbc 1805.26 a nih phah ta a ni.


Sum hi a hmanna tur te a nihna anga kan tarlan loh thin avangin Supplementary Demand tam tak kan dil belh fo thin a. Nikum hmasa 2019-20 phei chuan Vbc 3474 lai sum kan dil belh a nih kha . Hei hi sawrkar in hmasawnna tur sum kan hmuh belh angin a tarlang thin a.


A nihna kan en chuan mipui min hruaikawi a tih theih ang. Nikum a sum kan dil belh Vbc 3058 atang hian hmasawnna tur sum (capital expenditure) Vbc 1693.15 atangin Revised ah Vbc 2522.70 ah a kai sang a. Hei hi kan sum hmanna zawng zawng atang a 26.68% a ni, Amaherawhchu, heath hian leiba rulhna tur Vbc 369.19 ruahman sa chu Vbc 735 pun belhin Vbc 1104.37 hmasawnna tur hnathawhna tak tak (Capital Outlay) erawh Vbc 1415 (11.08%) chauh a ni ta a ni.

Tin, Supplementary Demand a lang chiang em em chu sawrkar inrelbawlna sum (revenue expenditure) lai tih hniam duh vang nge ni a Office Expense te, Medical Treatment te, Salary and Wages thlengin dil belh a ngai hnem thei viau mai hi ngaihtuahna sen a ngai a. Supplementary Demand ah khan Nuai 800 chuang medical treatment atan dil belh a ni a. SEDP Board Management senso pawh Estimate a dah miah lo in Supplementary ah Nuai 300 chuang dilbelh leh a ni. Hei bakah kan sum dil belh ah hian Mizoram State Super Speciality Cancer & Research Centre atan a Nuai 18.84 kan dah theih laiin Volleyball Court 29 siamna tur Nuai 32.84 zel te, Basketball Court 29 siamna tur Nuai 108.07x29 te, Futsal Ground 2 nuai 317.53 leh nuai 319.78 te kan dil belh thung a.

Kan sum hmanna kan dah pawipawh hmasak dan (priority) pawh hi mipuiin kan hriat ve a tul tak meuh a. Chuvangin kum bul tanna Budget Estimate pawimawh tluk zetin mipui te hian Supplementary Demand pawh hi a pawimawh tih kan hriat a, sawrkar pawhin mumal taka awlsam zawk leh felfai zawk a mipui hnen athlen theih na atan Summary felfai tak nen buatsaih thei se a duhawm hle ang.


Kum 2021-22 Budget kan en ho turah hian pawimawh tak sawi tel ka duh a awm a. Budget Estimate kan en chuan Capital Expenditure a lo pung ta a. 17% lai mai hmasawnna tak tak thawna tur awm ang a kan tarlan hi leiba rulhna tur Vbc 514 paih chuan 12% chauh sum a awm tihna a ni a. Budget Speech atanga kan hmuh chu heng sum hmanna tur te hi hlawm lian tak takah an then a.


@ General Services Sector ah hian Sorkar inrelbawlna thahrui – Legislature, General Administration leh District Administration te, Election te, Fiscal Services (Finance and Accounts, Taxation, Land Revenue, Excise, Transports, Goods & Services) leh Home te a huam a. Hetah hian sum hmanna 35.03% a hui a. Heta tang hian Vbc 930 chu Capital atan a hman tur a ni.


@ Social Service Sector ah hian Education te, Health te, Water Supply leh Sanitation te, Local Administration leh District Council te, Social Welfare te a huam a. Hetah hian budget expenditure atanga 36.57% hman a ni. Capital atan Vbc 411 dah a ni.


@ Economic Service Sector hian Agriculture and allied Services te, Rural Development te, Irrigation leh Flood Control te, Industries leh Mineral lam te, Communication, Science & Technology, Environment leh Civil Suppl ies lam te a huam a ni. Ramin intodelh tura hmasawnna kailawn pawimawh tak a ni. Budget pumpui atanga 25.31% a chang a. Hmasawnna tura hnathawhna tur Capital Expenditure erawh Vbc 75.32 chauh dah a ni a.


Hei hi han belchiang leh I la, Irrigation atan Vbc 45, Power Project atan Vbc 7.32 leh Roads & Bridges atan Vbc 20 a ni a. Zoram mipui za zel a 60 chuang inghanghna, kuthnathawk leh lo neitute tan hmasawnna hnathawhna tur sum (capital expenditure) chengkhat mah ruahman a ni lo nghe nghe a ni.


Kan Budget hi mipuiten kan chik a ngai a. Sawrkar sum hmuhna leh sum hmanna hi kan hriat ve atul a. Chuvangin Demand for Grants a ni emaw Supplementary Demand for Grants hi sawiho lo a pawm liam mai mai chi a ni lo a. Mipuite chanvo a nih angin Assembly House zahawm takah hian ruling thachakna hmanga nawr liam mai mai lo turin sawrkar ka ngen duh a ni.


Ka lawm e!

Report Page