Book

"Agar siz asal yig'ishni istasangiz, uyasini tegmang" 1931 yil 7-mayda Nyu-York shahridagi eng shov-shuvli ov avjiga chiqdi. Bir necha hafta davom etgan qidiruvdan so'ng, "Two gun" Krouli - qotil, chekmagan va ichmagan qurollanga odam - G'arbiy End prospektidagi sevgilisining kvartirasida tuzoqqa tushgan.

Bir yuz ellik politsiyachi va detektiv yuqori yo'lni õrab olishdi. Ular tomning teshishti; ular "politsiya qotili" Krouliga ko'z yoshlantiruvchi tutun qilishga urinishdi. Keyin ular avtomatlarini atrofdagi binolarga o'rnatishdi va bir soatdan ko'proq vaqt davomida Nyu-Yorkning chiroyli turar-joylaridan bir avtomat o'q otish va avtomatlarning zarbalari bilan yangradi. To'ldirilgan stul ortiga egilgan Krouli politsiyaga tinimsiz o'q uzdi. Jangni hayajon bilan o'n ming kishi tomosha qildi. Nyu-York kochalariga oldin bunaqasi ko'rilmagan edi.

Krouli ushlanganda, politsiya komissari E. P. Mulroni uni Nyu-York tarixida duch kelgan eng xavfli jinoyatchilardan biri ekanligini e'lon qildi. - "U o'ldiradi bir lahzada"dedi komissar 

Lekin "Ikki qurol" Krouli o'zini qanday hisoblaydi? bilamizki,politsiya uning kvartirasini o'qqa tutayotganida, u "Kimga tegishli bo'lishi mumkin" degan xat yozgan va u yozganida, jarohatida oqayotgan qon qog'ozda qizil iz qoldirgan. U xatda Krouli shunday degandi "Paltoim ostida charchagan yurak, lekin mehrli va hech kimga zarar keltirmaydigan yurak". 

Bundan oldin, Krouli o'zining yoqtirgan qizi bilan Long-Aylenddagi qishloq yo'lida bayram qilgan edi. To'satdan bir militsioner mashinaga yaqinlashib litsenziyasini ko'rsatishini sõradi.

Krouli hech narsa demay qurolini olib politsiyachini oldirdi O'layotgan ofitser yiqilib tushganda, Krouli mashinadan sakrab tushdi va yana bir o'q otdi. Aynan shu qotil"Paltoim ostida charchagan, lekin mehribon hech kimga zarar etkazmaydigan yurak bor"dedi,

Krouli elektr stulga hukm qilindi. U Sing Singdagi o'lim uyiga kelganida, "Men odamlarni o'ldirganim uchun shuni olaman demadi u "Bu o'zimni himoya qilganim uchun", dedi. Hikoyaning mazmuni shuki: "Ikki qurol" Krouli o'zini hech narsa uchun ayblamadi.

Bu jinoyatchilar orasida õzgacha munosabatmi ? Agar shunday deb òylasangiz bularni eshiting: "Men hayotimning eng yaxshi yillarini odamlarga engillik bag'ishlash, ularga yaxshi vaqt o'tkazishlariga yordam berish uchun sarfladim, va men faqatgina yomon mjnosabat oldim". Bu Al Kaponeni gaplari Amerikaning eng taniqli dushmani - Chikagoni eng dahshatli to'dalar etakchisi. Kapone o'zini ayblamadi. 

Kapone o'zini ayblamadi. U aslida o'zini odamlarga yordam beruvchi qadrlanmagan va tushunilmagan deb bilardi  Nyu-Yorkning eng taniqli kalamushlaridan biri bo'lgan Gollandiyalik Shultts gazetaga bergan intervyusida u jamiyatga yordam beruvchi ekanligini aytdi. Nyu-Yorkdagi taniqli Sing Sing qamoqxonasida ko'p yillar davomida boshqarma boshlig'i bo'lgan Lyuis Louus bilan men bu borada qiziqarli yozishmalar o'tkazgan edim "Sing Singdagi bir necha jinoyatchilar o'zlarini yomon odamlar deb bilishadi. Ular shundan Siz va men kabi inson, shuning uchun ular ratsionalizatorlik qilishadi, ular nima uchun seyfni ochishlari yoki tirnoq barmog'iga tezkor bo'lishlari kerakligini aytib berishlari mumkin, ularning kopi o'zlarining ijtimoiy bo'lmagan holatlarini oqlash uchun mantiqan harakat qilishadi. ular hech qachon qamalmasligimiz kerak edi "deydi. Agar Al Kapone, "Ikki qurol" Krouli, Gollandiyalik Shultz va qamoqxonadagi umidsiz erkaklar va ayollar o'zlarini hech narsa uchun ayblamasalar - siz bilan men aloqada bo'lgan odamlar haqida nima deya olamiz?

Jon Vanamaker, nomini olgan do'konlarning asoschisi, tan oldi: "Men o'ttiz yil oldin tanbeh berish ahmoqlik ekanligini bilganman. Xudo aql-idrok in'omini teng ravishda taqsimlashni ma'qul ko'rmagani uchun, men o'zimning cheklovlarimni engib o'tishim uchun etarli muammolarga duch kelmoqdaman.  Vanamaker bu saboqni erta o'rgangan edi,  Tanqid befoyda, chunki u odamni himoyaga qo'yadi va odatda o'zini oqlashga intiladi. Tanqid xavfli, chunki u insonning bebaho mag'rurligini sindiradi, uning muhimligini his qiladi va norozilikni uyg'otadi. Dunyoga mashhur psixolog B. F. Skinner yaxshi xulq-atvori uchun mukofotlangan hayvon juda tez o'rganishini va yomon xulq-atvori uchun jazolangan hayvonga qaraganda ancha samarali o'rganishini o'z tajribalari orqali isbotladi. Keyinchalik izlanishlar shuni ko'rsatdiki, xuddi shu narsa odamlarga tegishli. Tanqid qilish orqali biz doim o'zgarishni orniga xafa bo'lamiz. Yana bir buyuk psixolog Xans Selye "Biz ma'qullashga qanchalik chanqoq bolsak, qoralashdan shunchalik qo'rqamiz"deydi.