«چشمه صلح» خونین
سعید برآبادیجامعه نو: مبارزه با تروریسم شعاری است که سال‌هاست در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و شاید نخستین‌بار پس از حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ بود که دستاویزی برای لشکرکشی آمریکا به خاورمیانه و افغانستان شد. پس از آن نیز در حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ مورد استفاده قرار گرفت؛ اما این بار ترکیه از این شعار برای آغاز عملیات «چشمه صلح» در شمال سوریه استفاده کرده است؛ منطقه‌ای که در اختیار کردهای سوریه معروف به روژآوا است.
تنش میان ترک‌ها و کردها پیشینه‌ای طولانی و تاریخی دارد اما این‌بار ترکیه بهانه‌های بسیاری برای این حمله تدارک دیده و خود را محق می‌داند که مبارزه با تروریسم را در خارج از مرزهای خود و در سوریه دنبال کند. در این ماموریت، ارتش ترکیه در پی انتقام از پ.ک.ک و ی.پ.گ با عنوان کودک‌کش است، هشتگی که کاربران ترک این روزها در شبکه‌های اجتماعی از آن استفاده می‌کنند.
یکی از مهمترین دلایل این حمله را باید اردوغان، رییس‌جمهوری فعلی ترکیه، بنیانگذار و رهبر فعلی حزب اسلامی عدالت و توسعه ترکیه دانست. اردوغان به‌تازگی در انتخابات شوراها در شهرهای بزرگ ترکیه شکست خورده است. احزاب مخالف در این انتخابات پیروز شدند و اردوغان به‌دنبال راهکاری است تا حمایت بیشتری برای خود جلب کند. یکی از این اتفاق‌ها مبارزه با تروریسیم در شمال سوریه و با کردهاست. دلیلی که بسیاری از شهروندان ترکیه آن را می‌پذیرند و حتی از آن حمایت می‌کنند.
در این میان حتی احزاب مخالف و رقیب اردوغان که در انتخابات پیروز شده‌اند نیز برای پیروزی دست به دعا برداشته‌اند؛ در نتیجه به نظر می‌رسد ترکیه برای کسب افتخاری به سبک گذشتگان خود (عثمانی‌ها) نیاز به این حمله دارد.
بازگشت به گذشته و تاریخ عثمانی، دکترین احمد داووداوغلو، وزیر خارجه و نخست وزیر اسبق ترکیه بود؛ او که معمار عثمانی نوین خوانده می‌شود، از طرفداران مذاکرات صلح بین دولت و کردها به‌شمار می‌آمد. با این حال بحران‌ها و اختلاف نظرها میان او و اردوغان باعث شد تا در نهایت داووداوغلو، نخست‌وزیر وقت ترکیه در سال ۲۰۱۶ استعفا دهد اما نظرات او همچنان در ترکیه دنبال می‌شود.
با این حال مهمترین دلیلی که برای این حمله معرفی می‌شود، نگرانی دولت ترکیه از قدرت گرفتن کردها و تشکیل حکومتی مستقل در شمال سوریه است.
دلیل این اتفاق را باید در جریان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ جست‌وجو کرد که پس از آن کردها توانستند در شمال عراق منطقه‌ای خودگردان تشکیل دهند. این اتفاق در جریان جنگ داخلی در سوریه نیز رخ داد. در واقع بشار اسد با آغاز جنگ برای داشتن هم‌پیمانانی در شمال سوریه که اقلیت‌های قومی، نژادی و دینی مختلفی بودند، در آوریل ۲۰۱۱، با صدور فرمانی به کردهای ساکن در استان حسکه، شهروندی سوریه را اعطا کرد. این تابعیت شامل حال کردهای دیگر مناطق سوریه نمی‌شد. نداشتن تابعیت برای کردها به معنای نداشتن حقوق شهروندی از قبیل محرومیت از استخدام در بخش‌های دولتی و نیز نداشتن شناسنامه و گذرنامه سوری بود. پس از آن دولت سوریه با کردهای سوریه برای تشکیل یک منطقه خودگردان در شمال این کشور توافق کرد، همین امر باعث شکل‌گیری جبهه خودگردان کردهای سوریه شد. آن‌ها در طول جنگ هشت ساله در سوریه حضور فعالی داشتند و پس از آن نیز با داعش می‌جنگیدند.
حالا در طرف دیگر ماجرا و در ترکیه بیش ۲۵ میلیون کرد زندگی می‌کنند که مشکلات زیادی با دولت مرکزی این کشور دارند. ریشه این مشکلات را باید پس از پایان جنگ جهانی اول دنبال کرد. در آن زمان فاتحان جنگ در معاهده‌ای به نام «سیورس» به کردها وعده تشکیل یک کشور مستقل را دادند اما تشکیل کشور ترکیه پس از این جنگ منجر به لغو این معاهده و باعث بروز اختلافات جدی و شورش‌هایی از سوی کردها در ترکیه شد.
در نهایت حزب پ ک ک یا حزب کارگران کردستان در سال ۱۹۷۸ در ترکیه آغاز به کار کرد که مشی مسلحانه برای احقاق حقوق خود انتخاب کرده بود. درگیری‌های این حزب با دولت ترکیه، مشکلات فراوانی برای شهروندان کرد و ترک در ترکیه ایجاد کرد اما در نهایت دولت ترکیه نتوانست توافقی را که با این گروه داشت به انجام برساند و امروز این گروه از سوی ترکیه، ناتو و برخی کشورهای دیگر در لیست گروه‌های تروریستی قرار گرفته است.
ترکیه، پ ی د ـ ی پ گ را شاخه سوری گروه پ ک ک می‌داند و می‌خواهد آن‌ها را از مرزهای خود دور کند تا باعث امنیت بیشتر در جنوب کشورش باشد و از سوی دیگر پناهندگان سوری را به سوریه بازگرداند. به گفته مقامات ترکیه آن‌ها می‌خواهند تا ۳۰ کیلومتری در خاک سوریه پیش بروند و یک کریدور امن را در طول مرزهای خود با شمال سوریه شکل دهند.
در نهایت این «چشمه صلح» معادلات منطقه را بار دیگر دستخوش بحران‌های بیشتری می‌کند و منجر به خون‌ریزی‌های بیشتر در منطقه خواهد شد. تا اینجا و بنابر اعلام سازمان ملل متحد، ۱۳۰ هزار نفر در نواحی روستایی مرزی شمال سوریه واقع در شهرهای تل‌عبید و راس‌عین به دلیل حملات ترکیه علیه نیروهای کرد، آواره شده‌اند. گفته می‌شود ممکن است در مناطق محل درگیری ارتش ترکیه با کردها، حدود ۴۰۰ هزار نفر از شهروندان غیرنظامی نیاز به محافظت و کمک پیدا کنند.