سيستم ورود و چــاپ اطلاعات گواهي عدم پرداخت چك

۱۳۹۶/۰۴/۲۳

 گزینه 14 منوی مدیر به سیستم مکانیزه چکهای برگشتی اختصاص یافته و جزء امکاناتی است که قابلیت افزودن به فهرست فعالیتهای متصدی امور بانکی ( تلر) را داشته و مسئول شعبه می تواند با توجه به فعالیت ترمینال های مختلف شعبه و از طریق گزینه 46 منوی مدیر ( مجوز فعالیت منوی مدیر در منوی متصدی امور بانکی ) نسبت به ایجاد امکان مذکور در ترمینال مناسب اقدام نماید.

کاربر با انتخاب مرحله 14 منوی مدیر وارد سيستم ورود و چــاپ اطلاعات گواهي عدم پرداخت چك میگردد که شامل 5 گزینه میباشد:

1- صدور گواهینامه عدم پرداخت چک

2- رفع سوءاثر

3- صدور گواهی عدم پرداخت چک جاری سحر

4- صدور گواهی عدم پرداخت قسمتی از وجه چک

5- اطلاعات reject چکهای برگشتی

1 - صدورگواهینامه عدم پرداخت چک:

کاربر با انتخاب گزینه 1 " صدورگواهینامه عدم پرداخت چک"و ورود شماره پرسنلی و رمز مربوطه وارد منوی سیستم ورود اطلاعات چکهای برگشتی میگردد که شامل 5 گزینه میباشد:

1- پردازش اطلاعات

2- چاپ گواهی عدم پرداخت چک

3- گزارشات

4- انتقال به مرکز کامپیوتر

5- سریال صادر شده از سایر شعب

1-1-پردازش اطلاعات

برای صدور یک گواهینامه با انتخاب گزینه " ویرایش اطلاعات " جدولی نمایان میگردد که شامل 4 گزینه بشرح ذیل می باشد:

• ایجاد

• اصلاح

• حذف 

• جستجو

با انتخاب گزینه ایجاد جداول ورود اطلاعات گشوده شده و کاربر میتواند نسببت به تکمیل هر یک از جداول به شرح ذیل اقدام نماید:

شماره سريال

 سريال فرمهاي برگشتي در سيستم جديد به صورت اتوماتيك در هر سال توسط سيستم از 1 شروع و توليد ميشود و نيازي به وارد كردن سريال توسط كاربر نيست . ضمنا 2 رقم سال هم در ابتداي هر شماره سريال توليد شده وجود دارد رديف حساب 

رديف حساب همانند سابق به صورت خودکار از 0 شروع شده و اتوماتيك وار براي افراد صاحب امضا در حسابهاي مشترك و حسابهاي حقوقي يكي يكي به رديف افزوده ميشود. 

جدول ورود مشخصات چک : 

در این جدول می باید شماره حساب ، شماره سریال ، مبلغ ، تاریخ چک ( بر اساس مشخصات چک مورد نظر) ثبت گردد که بمنظور حصول اطمینان از صحت ورود اطلاعات ، عملیات مذکور دوباره تکرار خواهد شد .

در صورتی که برگ چک مربوط به شماره حسابهای قدیمی شعبه ( قبل از مکانیزاسیون شعب ) بوده و یا NAC آن ابطال شده باشد ، پس از ورود شماره حساب به سیستم ، صرفاً در صورت تأیید کاربر(با استفاده از کلیدهای shift+B) مبنی بر صحت شماره حساب وارد شده ، امکان ادامه کار وجود خواهد داشت ، لیکن بمنظور حداکثر بهره برداری از سیستم ، شعب موظفند قبل از بستن حساب مشتریان ، از تحویل کلیه چکهای وی اطمینان حاصل نمایند .

چنانچه تاریخ روز مقدم بر تاریخ چک باشد ، سیستم موضوع تقدم تاریخ را به کاربر گزارش داده و در صورت تأیید وی ، به عنوان یکی از علل برگشت چک بصورت اتوماتیک گواهینامه صادره درج می گردد.

 جدول ورود مشخصات صاحب حساب : 

اطلاعات این جدول شامل مشخصات فردی صاحب حساب بوده که بصورت اتوماتیک از فایل NAC استخراج می گردد. 

توجه : مشاهده شده است برخی از شعب در فیلدهای مربوط به سیستم NAC ، اطلاعاتی را درج نموده اند که ارتباطی با عنوان فیلدهای مذکور ندارد ؛ به عنوان مثال در ادامه نام خانوادگی اشخاص اقدام به درج شماره تلفن ، شماره قرارداد ، سررسید قراردادهای مشتری و مواردی از این قبیل نموده اند . از آنجائیکه سیستم مکانیزه چکهای برگشتی در ارتباط مستقیم با سیستم NAC بوده و اطلاعات خود را جهت درج در گواهینامه ، از بانک اطلاعاتی سیستم مذکور دریافت می دارد ، لذا شعب باید از درج اطلاعات متفرقه در فیلدهای NAC خودداری نموده و نسبت به اصلاح موارد قبلی نیز اقدام نمایند.درصورتی که چک مربوط به حسابهای قدیمی یا حسابهای بسته شده باشد ، کلیه اطلاعات این جدول می باید براساس کارت حساب جاری مشتری وارد گردد.

 جدول تکمیل مشخصات دارنده چک : 

در این جدول اطلاعات مربوط به ذینفع چک که آنرا برای وصول به شعبه ارائه داده و یا به یکی از بانکها واگذار نموده است براساس ظهرنویسی چک درج می گردد.

توجه : کد محل صدور شناسنامه دارنده چک را می توان پس از رسیدن به فیلد مذکور با استفاده کلیدهای Ctrl + B و تایپ نام محل مورد نظر مشاهده نمود.

 جدول مشخصات بانک نماینده :

این جدول شامل کد و نام بانک و شعبه واگذارنده بوده و زمانی تکمیل می گردد که چک از طریق یکی از سیستمهای کلر یا بروات جهت وصول ارائه گردد. بدین منظور با درج کد بانک نماینده ، نام آن بانک در فیلد مربوطه بصورت اتوماتیک درج شده و درصورتی که بانک نماینده " بانک تجارت " تعیین شود با درج کد شعبه ، نام شعبه نیز بصورت اتوماتیک درج می گردد. 

کد بانک نماینده را می توان پس از قرارگرفتن در فیلد مذکور با استفاده از کلیدهای Ctrl + B و تایپ نام بانک موردنظر ، بدست آورد . درصورتی که در این محل نامی تایپ نشود ، سیستم کد و نام کلیه بانکها را نمایش خواهد داد .

 جدول علل برگشت چک :

در این جدول ، علل برگشت چک به شرح ذیل نمایش داده می شود : 

1- فقدان موجودی : حساب مشتری نزد شعبه مفتوح ولی موجودی حساب وی صفر است . این علت بصورت اتوماتیک توسط سیستم تشخیص داده شده و در محل مربوطه درج می گردد. ضمناً در صورتی که حساب مشتری دارای موجودی باشد سیستم اجازه انتخاب این علت را به عنوان یکی از علل برگشت چک به کاربر نخواهد داد .

2-کسری موجودی : حساب مشتری نزد شعبه مفتوح و دارای مانده بوده ولی موجودی حساب وی برای پرداخت چک مورد نظر کافی نمی باشد . تشخیص این علت نیز بصورت اتوماتیک توسط سیستم صورت می پذیرد . 

3- مخدوش بودن مندرجات متن چک : درصورتی که مندرجات متن چک دارای قلم خوردگی ،لاک گرفتگی ، تراشیدگی و یا مواردی از این قبیل باشد کاربر سیستم می باید با درج کد مربوطه ، این علت را به سیستم معرفی نماید .

4- نقص یا مغایرت امضاء صادرکننده چک : درصورتی که مطابقت امضاء روی چک با نمونه امضاء موجود در شعبه توسط کاربر تأیید نشده باشد ، سیستم این علت را بصورت اتوماتیک جزء علل برگشت چک درج نموده و در صورتی که مطابقت تأیید شده باشد ، انتخاب این علت به عنوان یکی از علل برگشت چک امکانپذیر نخواهد بود .

5- نقص ظهرنویسی : اگر صاحب حساب در ظهر چک توضیحاتی داده باشد که این توضیحات به هر عنوان ناقص باشد ( فرضاً فاقد امضاء باشد ) ، این علت انتخاب می گردد.

6- تقدم تاریخ : در صورتی که تاریخ مندرج در چک مربوط به آینده باشد ، این علت بصورت اتوماتیک به عنوان یکی از علل برگشت چک توسط سیستم درج خواهد شد .

7- مخدوش بودن مندرجات ظهر چک : درصورت وجود هرگونه قلم خوردگی ، لاک گرفتگی ، تراشیدگی و یا مواردی از این قبیل در ظهر چک ، به نحوی که به مطالب درج شده در ظهر چک خدشه وارد نماید ، این گزینه انتخاب می گردد.

8- بسته بودن حساب : در مواردی که فعالیت مشتری با شعبه قطع گردیده و حساب وی فاقد مانده و در دفاتر شعبه بسته شده باشد ، " بسته بودن حساب " باید به عنوان علت برگشت چک در گواهینامه درج گردد .

9- فقدان امضای صادرکننده : در صورتی که روی چک فاقد امضاء صادرکننده باشد این علت می باید بعنوان علت برگشت چک در گواهینامه درج گردد. ضمناً در مواردی که کاربر مطابقت امضاء روی چک را با نمونه امضاء موجود در شعبه تأیید کرده باشد ، انتخاب این علت به عنوان یکی از علل برگشت چک امکانپذیر نخواهد بود.

10- مسدودی حساب از طرف مراجع قانونی : چنانچه حسابی بنا به دستور مراجع قانونی ( مراجع ذیصلاح قضایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ) مسدود شده باشد ، می باید این گزینه به عنوان علت برگشت چک انتخاب گردد.

11- مغایرت مبالغ عددی و حروفی 

12- عدم رعایت سلسله مراتب ظهرنویسی 

13- دستورکتبی صاحب حساب یا ذینفع چک : انتخاب این گزینه می باید براساس نحوه پذیرش و اعمال دستور عدم پرداخت چک صورت پذیرد . بدیهی است در صورت هر گونه تغییر در مواد قانونی مربوطه یا ارائه تفسیری جدید از سوی مراجع ذیصلاح ، مراتب به واحدها ابلاغ خواهد گردید تا ملاک عمل و انتخاب این گزینه قرارگیرد .

 جداول ورود اطلاعات امضاء کنندگان چک ( حقوقی و مشترک ):

این جداول فقط درمورد حساب های جاری مشترک و حسابهای جاری اشخاص حقوقی به نمایش درآمده و حاوی اطلاعات فردی مشترکان حساب مشترک و یا صاحبان امضاء مجاز شرکت ها ، موسسات و می باشند . کاربر سیستم می باید ضمن کنترل صحت و کامل بودن اطلاعات به نمایش درآمده ، با توجه به امضاء یا امضاهای مندرج در چک با انتخاب Y یا N به سوال زیر پاسخ دهد : 

" آیا مشخصات فوق جزء امضاء کنندگان چک می باشد ؟ " 

پاسخ سوال مذکور تعیین کننده افرادی است که نامشان در گواهینامه عدم پرداخت صادره به عنوان صادرکننده چک درج خواهد شد.

• اصلاح اطلاعات :

به منظور تصحیح اشتباهات ناشی از ورود اطلاعات نادرست توسط کاربر نیازی به خروج از برنامه و لغو عملیات انجام شده نبوده و کاربر سیستم می باید مرحله ورود اطلاعات را تا پایان ادامه داده و ضمن ذخیره اطلاعات ، قبل از چاپ گواهینامه برای تصحیح اشتباهات به روش زیر عمل نماید : 

برای اصلاح مشخصات چک ( شماره سریال ، تاریخ و مبلغ ) ، مشخصات دارنده چک و مشخصات صادرکننده چک ( در رابطه با حسابهای قدیمی و حسابهایی که NAC آنها ابطال گردیده است ، ) کاربرمی باید از طریق انتخاب گزینه اصلاح ( در بالای صفحه ) ، اطلاعات صحیح را جایگزین اطلاعات قبلی نماید. 

برای اصلاح مشخصات صادرکننده چک در حساب های فعال شعبه ، مسئول شعبه می باید از طریق گزینه 12 منوی مدیر ، NAC حساب مربوطه را اصلاح نموده ، سپس منوی اصلاح را در سیستم چکهای برگشتی فعال و از فیلد مربوطه عبور نماید . با انجام این کار اطلاعات جدید بصورت اتوماتیک جایگزین اطلاعات قبلی می گردد.

تذکر : اصلاح مشخصات امضاء کنندگان چک ( مشترکان حساب های مشترک یا صاحبان امضاء در حساب های اشخاص حقوقی ) از طریق سیستم چک های برگشتی امکانپذیر نبوده و در صورت بروزهر گونه اشتباه می باید عملیات مربوطه لغو و با حذف گواهینامه صادره و اصلاح موارد اشتباه در سیستم NAC، مجدداً اقدام به صدور گواهینامه عدم پرداخت گردد.

• حذف اطلاعات : 

برای حذف اطلاعات وارد شده جهت صدور یک گواهینامه عدم پرداخت می باید گزینه « حذف » از بالای منوی ویرایش انتخاب گردد. لازم به ذکر است حذف اطلاعات مذکور فقط تا زمانی امکانپذیر می باشد که گواهینامه مربوط به آن چاپ نشده باشد . بدیهی است پس از چاپ یک گواهینامه به هیچ عنوان امکان حذف اطلاعات آن وجود نخواهد داشت .

تذکر بسیار مهم : اصلاح مشخصات چک و صادرکننده چک فقط تا قبل از چاپ گواهینامه امکانپذیر بوده و به محض چاپ گواهینامه مربوطه ، این امکان از کاربر سلب خواهد شد . لذا تأکید می نماید کاربران سیستم باید ابتدا از صحت و کامل بودن اطلاعات اطمینان حاصل نموده و سپس اقدام به چاپ گواهینامه نمایند .

1-2- چاپ گواهینامه عدم پرداخت :

کاربر به منظور چاپ گواهینامه عدم پرداخت چک می باید با انتخاب گزینه " چاپ گواهینامه " از منوی اصلی برنامه و ورود شماره سریال موردنظر نسبت به چاپ گواهینامه عدم پرداخت اقدام نماید : 

- برای چاپ نسخه المثنی محدودیتی وجود نداشته و در صورت لزوم از طریق گزینه چاپ گواهینامه و ورود شماره سریال مربوطه امکان پذیر می باشد .

- به منظور ایجاد سهولت در کار ، شماره آخرین گواهینامه صادره در منوی چاپ بصورت پیش فرض قرارداده شده است و در صورت نیاز به چاپ گواهینامه های صادره قبلی می باید شماره سریال مورد نظر در سیستم وارد گردد.

1-3-گزارشات :

کاربر جهت جستجو و نمایش گواهینامه صادره می توانداز قسمت گزارشات استفاده نماید.این قسمت به صورت موردی طراحی گردیده است که شامل 6 گزینه میباشد:

1- گزارش از چکهای برگشتی

2- گزارش چکهای تامین شده زیر 10 روز

3- گزارش چکهای تامین شده بالای 10 روز

4- گزارش از یک شماره حساب

5- گزارش از دارندگان چک 

6- گزارش وضعیت کارمزد

1-3-1- گزارش از چکهای برگشتی

در صورتيكه فيلدي با مقدار خاصي پر شود ، حتما در گزارش تاثير خواهد داشت . مثلا چنانچه کاربر در فيلد شماره حساب ، يك شماره حساب خاص درج نماید ودر بقيه فيلدهااز زدن اطلاعات خودداری نماید ، اطلاعات مربوط به اين شماره حساب خاص گزارش گيري می گردد . يا فرضا اگراطلاعات در روز خاصي را مد نظر کاربر باشد ، ميتواند فيلد" از تاريخ ، تا تاريخ ورود" را کامل نموده وازدرج اطلاعات در بقيه فيلدها خوداری نماید،یا اینکه کاربر میتواند با استفاده از عدد متناظر با علت برگشت، گزارشی بر اساس علت برگشتی تهیه نماید. 

 1-3-2- گزارش از چکهای تامین شده زیر 10 روز:

1-3-4- گزارش از یک شماره حساب :

1-3-5- گزارش از دارندگان چک :

 1-3-6- گزارش وضعیت کارمزد:

‘ 0 ‘کارمزد برداشت نگردیده است

‘ 1 ‘کارمزد برداشت گردیده است

‘ 2 ‘کارمزدهای صادره گذشته 

1-5- سریال صادرشده از سایر شعب

در این قسمت سریالهایی که سایر شعب توسط سیستم سحر صادر می نمایند قابل گزارش گیری بوده و می توان کد شعب صادر کننده برگشتی را استخراج نمود.

نکته:

کارمزد صدور گواهینامه ( عدم پرداخت چک ) :

اسناد دریافت کارمزد صدور گواهینامه عدم پرداخت ، براساس مبالغ تعیین شده در آیین نامه تعرفه معاملات ریالی بصورت اتوماتیک توسط سیستم صادر خواهد شد به شرط آنکه : 

1- حساب مشتری نزد شعبه مفتوح باشد .

2- موجودی حساب مشتری تکافوی کارمزد مربوطه را بدهد .

3- شماره حساب مربوط به چک برگشتی ، از شماره حسابهای قدیمی شعبه نباشد . 

در غیر اینصورت سیستم سندی بابت کارمزد صادر نخواهد نمود و فقط در مورد حساب های قدیمی شعبه ، صدور سند را بصورت دستی به کاربر یادآوری می نماید . سند مذکور به شرح ذیل صادر و در حساب های شعبه اعمال می گردد. 

   بد : حساب جاری مشتری 

   بس : حساب کارمزد دریافتی متفرقه 

در مواردی که سند کارمزد صدور گواهینامه عدم پرداخت چک ، بصورت مکانیزه صادر می گردد ، کاربر سیستم می باید شماره ترمینالی را جهت ثبت اسناد صادره به سیستم معرفی نماید .

ضمناً در مواردی که موجودی حساب مشتری برای اخذ کارمزدهای مربوطه کافی نباشد ، سیستم شنبه بصورت اتوماتیک مانده حسابهای مذکور را کنترل نموده و در صورت کفایت آن ، کارمزدهای دریافت نشده را وصول و اسناد مربوطه را صادر خواهد نمود .

-6-1آمار برگشتیهای شعبه:

کابربا انتخاب این گزینه میتواند آمار کلی از تعداد چکهای برگشتی وهمچنین کل مبلغ چکهای برگشتیهای شعبه در محدوده تاریخی مشخص تهیه نماید. 

1- رفع سوء اثر چکهای برگشتی

2-1-رفع سوء اثر:

رفع سوء اثر عبارت است از حذف اطلاعات مربوط به یک چک برگشتی از پایگاه اطلاعاتی دارندگان چکهای برگشتی بانک مرکزی ج.ا.ا و یا حذف آن از لیست های آماده ارسال جهت ثبت در پایگاه اطلاعاتی مذکور بر اساس مستندات مورد وثوق قانون ، حاکی از پرداخت حقوق ذینفع یا جلب رضایت وی با توجه به عدم رفع سوء اثر تعدادي از چکهاي برگشتي، به علت مغايرت اطلاعات ارسال شده با اطلاعات موجود در بانک مرکزي و بمنظور حصول اطمينان از انجام صحيح عمليات رفع سوء اثر، به هريک از رکوردهاي اطلاعاتي موجود در بانک مرکزي شناسه اي منحصر به فرد با عنوان "شناسه چک برگشتي" اختصاص داده شده است که عمليات رفع سوء اثر براساس شناسه مذکور انجام مي پذيرد .لذا در اختيار داشتن "شناسه چک برگشتي" جهت انجام عمليات رفع سوء اثر چک الزامي مي باشد و بنابراين شعب مي بايد قبل از انجام عمليات رفع سوء اثر نسبت به انجام استعلام براي فرد صاحب حساب اقدام نموده و پس از دريافت پاسخ و دسترسي به "شناسه چک برگشتي" چک مورد نظر، نسبت به رفع سوء اثر آن اقدام نمايند.

کاربر با انتخاب این مرحله و وارد کردن شماره پرسنلی ورمز عبور فراگیر وارد منوی زیر میگرددکه شامل 4 گزینه میباشد:

2-1-رفع سوءاثر

2-2-گزارش از رفع سوءاثر شده های امروز

2-3-تهیه و ارسال فایل رفع سوءاثرشده هابه مرکز کامپیوتر به همراه گزارش رمزدار مربوطه

2-4-گزارش کلی بر اساس انتخابهای مختلف

توجه : در منوی ورود اطلاعات ، تاریخ روز به صورت اتوماتیک به عنوان تاریخ رفع سوء اثر ثبت گردیده و به هیچ وجه قابل تغییر نمی باشد . لذا شعب می باید دقت نمایند به محض فراهم شدن شرایط رفع سوء اثر برای چکهای برگشتی مشتریان ، نسبت به رفع سوء اثر آنها اقدام نمایند . این موضوع بویژه در مورد چکهای برگشتی که در مهلت 10 روزه قبل از ارسال اطلاعات به بانک مرکزی ج.ا.ا حائز شرایط رفع سوء اثر میگردند از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد ، زیرا موکول نمودن انجام کار به بعد از مهلت مذکور باعث ارسال و ثبت اطلاعات مشتری در پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی ج.ا.ا و نیز برگشت کارمزد رفع سوء اثر از حساب وی می گردد.

کارمزد رفع سوء اثر : در صورتیکه عملیات رفع سوء اثر بعد از مهلت قانونی 10 روزه انجام پذیرد مشمول اخذ کارمزد مربوطه می گردد . در این حالت اگر حساب مشتری نزد شعبه مفتوح باشد ، اسناد دریافت کارمزد رفع سوء اثر به شرح ذیل و بر اساس مبالغ تعیین شده در آیین نامه تعرفه معاملات ریالی ، بصورت اتوماتیک توسط سیستم صادر و در حساب های شعبه اعمال خواهد شد : 

  بد : حساب جاری مشتری 

  بس : حساب کارمزد دریافتی متفرقه

بدین منظور کاربر سیستم می باید شماره ترمینالی را جهت ثبت اسناد صادره به سیستم معرفی نماید ضمناً در مواردی که موجودی حساب مشتری برای اخذ کارمزدهای مربوطه کافی نباشد ، سیستم مانع از ادامه کار کاربر شده و لذا عملیات رفع سوء اثر انجام نخواهد پذیرفت . اما در صورتیکه شماره حساب مربوط به چک برگشتی ، بسته شده و یا از شماره حسابهای قدیمی شعبه باشد ، سیستم سندی بابت کارمزد صادر نخواهد نمود و فقط صدور سند کارمزد را بصورت دستی به کاربر یادآوری می نماید که می باید از سایر حسابهای مشتری برداشت و یا بصورت نقدی از وی دریافت و به حساب کارمزد دریافتی متفرقه واریز گردد . 

 2-2- گزارش از رفع سوءاثر شده های امروز:

با استفاده از گزینه فوق کاربر میتواند از برگشتیهایی که در روز جاری رفع سوء نموده است نمایش و چاپ تهیه نماید. 

2-3- تهیه و ارسال فایل رفع سوء اثر شده ها به مرکز کامپیوتر و تهیه گزارش رمزدار مربوطه:

 فایل رفع سوء اثر در پایان هر روز توسط سیستم بصورت اتوماتیک آماده سازی و ارسال می گردد ، لذا شعب در زمینه ارسال فایل اطلاعات چکهای رفع سوء اثر شده فعالیت خاصی انجام نخواهند داد . لیکن اگر به دلایلی فایل مذکور ایجاد نگردد ، مراتب توسط دایره خدمات انفورماتیک منطقه به شعبه اعلام گردیده و شعب می باید با اجرای برنامه" تهیه و ارسال فایل رفع سوء اثر شده ها به مرکز کامپیوتر و تهیه گزارش رمزدار مربوطه" ( گزینه 3 از منوی اصلی سیستم ) ، نسبت به ورود تاریخ موردنظر( تاریخ اعلام شده از سوی دایره خدمات انفورماتیک منطقه ) و ایجاد مجدد فایل مذکور اقدام نمایند .

ارسال مستندات به دایره اعتبارات مدیریت منطقه : در پایان عملیات روزانه شعبه ، لیست چکهای رفع سوء اثر شده طی روز که از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت آنها بیش از 10 روز گذشته باشد همراه با سایر لیستهای شعبه چاپ میگردد . شعب می باید تصویری از مستندات مربوط به هر چک را ، ضمیمه آن نموده و به دایره اعتبارات مدیریت منطقه متبوعه ارسال نمایند . 

پیگیری : در ابتدای هر روز کاری نتیجه بررسیهای انجام شده توسط دایره اعتبارات منطقه بر روی مستندات ارسالی و تأئید یا عدم تأئید آنها تحت فایلی به شعبه بازگشته و در سیستم چکهای برگشتی شعبه اعمال میگردد. شعب می باید با استفاده از منوی گزارشات ، از نتیجه عملیات صورت گرفته مطلع شده و در صورتی که مدارک ارسالی آنها در مدیریت منطقه مورد پذیرش قرار نگرفته ، علت را از دایره اعتبارات مدیریت منطقه متبوعه جویا شده و نسبت به رفع آن اقدام نمایند . 

2-4-گزارش کلی بر اساس انتخابهای مختلف:

با انتخاب این گزینه کاربر میتواند براساس انتخابهای مختلف از چکهای برگشتی و رفع سوءاثر شده ها گزارش تهیه نماید.

**اطلاعات چک برگشتی که به اشتباه وارد سیستم شده باشد : 

در این حالت که اغلب مربوط به زمان فعالیت سیستم نیمه مکانیزه چکهای برگشتی می باشد ، به علت مغایرت اطلاعات وارده با آنچه که قبلاً جهت ثبت در پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی ارسال گردیده ، اطلاعات وارده از کاربر پذیرفته نمی شود . جهت حصول اطمینان از این موضوع و یافتن رکورد اشتباه ، شعب می باید از طریق مطابقت اطلاعات گواهینامه های عدم پرداخت موجود در پرونده حساب جاری مشتری با اطلاعات چکهای برگشتی وی در سیستم ، رکورد اشتباه را یافته و بر اساس اطلاعات موجود در سیستم و مطابق بخشنامه نسبت به رفع سوء اثر از آن اقدام نمایند .

تذکر : از آنجاییکه اطلاعات چکهای برگشتی موجود در سیستم عیناً در پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی درج می گردد ، لذا در مواردی که اطلاعات یک چک بصورت اشتباه ثبت گردیده باشد ، رفع سوء اثر نیز صرفاً می باید با همان اطلاعات ( موجود در سیستم ) صورت پذیرد در غیر اینصورت منجر به رفع سوء اثر نخواهد شد .

امکان رفع سوء اثر چک هاي برگشتي که اطلاعات آنها در سيستم موجود نمي باشد و تا کنون عمليات رفع سوء اثر آنها با تکميل فرم نمونه 1059 انجام مي پذيرفت، از طريق سيستم فراهم گرديده است . لذا شعب بدين منظور مي بايد در منوي ورود اطلاعات سيستم رفع سوء اثر، سال صدور گواهينامه چک هاي ياد شده را صفر وارد نموده و الباقي عمليات را مطابق روال عادي چک ها انجام دهند

-3صدور گواهینامه عدم پرداخت چکهای جاری سحر: 

با انتخاب این گزینه و به منظور تسهیل و تسریع در امر ارائه خدمات به مشتریان ، سیستم صدور گواهینامه عدم پرداخت چک های جاری سحر از طریق سایر شعب ( شعب غیر صاحب حساب ) به صورت ذیل طراحی گردیده است:

3-1-ایجاد اطلاعات 

3-2-حذف اطلاعات

3-3-چاپ گواهی عدم پرداخت چک

3-4-گزارشات

3-5-چاپ گواهینامه بصورت کلی

3-1-ایجاد اطلاعات:

کاربر با انتخاب مرحله صدور گواهینامه عدم پرداخت چکهای جاری سحر و ورود شماره پرسنلی و رمز فراگیر وارد مرحله ایجاد اطلاعات چک برگشتی میشود.

کليه شعب مجهز به ‌سامانه حساب جاري سحر موظفند، علاوه بر پرداخت چک‌هاي حساب جاري سحر ساير شعب، در صورت درخواست مشتري اقدام به صدور گواهينامه عدم پرداخت براي چک‌هاي مزبور نيز بنمايند. بدين منظور مي‌بايد مطابق روال معمول و از طريق انتخاب گزينه 14 منوي مدير (مديريت چک‌هاي برگشتي) و ورود به بخش صدور گواهينامه عدم پرداخت چکهاي جاري سحر (گزينه 3) وارد سيستم شده و نسبت به ورود اطلاعات مورد نياز و صدور گواهينامه عدم پرداخت چک، عيناً مطابق توضيحات مندرج در سیستم مکانیزه چکهای برگشتی اقدام نمايند.

تذکر1: تأکيد مي‌نمايد اين سيستم صرفاً جهت صدور گواهينامه عدم پرداخت چک‌هاي جاري سحر ساير شعب بوده و شعب صاحب حساب به منظور صدور گواهينامه عدم پرداخت براي چک‌هاي حساب‌هاي جاري عادي و يا سحر خود مي‌بايد مطابق روال سابق و از طريق انتخاب گزينه1 (صدور گواهينامه عدم پرداخت چک) اقدام نمايند.

تذکر2: عمليات رفع سوءاثر چک‌هاي برگشتي مشمول اين دستورالعمل نبوده و انجام آن کمافي‌السابق و صرفاً از طريق شعبه صاحب حساب امکان‌پذير خواهد بود. لذا هيچ يک از شعب مجاز به رفع سوءاثر چک‌هاي برگشتي ساير شعب، ولو اينکه خود اقدام به صدور گواهينامه عدم پرداخت مربوطه نموده باشند، نخواهند بود.

با توجه به ضرورت تکميل اطلاعات در گواهينامه عدم پرداخت صادره و از آنجاييکه وجود هرگونه نقص در اطلاعات نک مشتريان عمليات صدور گواهينامه عدم پرداخت چک را مختل خواهد نمود، لذا همانگونه که قبلاً نيز تذکر داده شده است، کليه شعب موظفند نسبت به بازبيني و در صورت لزوم تکميل اطلاعات نک حساب‌ها، علي‌الخصوص حساب‌هاي جاري سحر مشتريان خود در اسرع وقت اقدام نمايند.

چنانچه شعب به هنگام صدور گواهينامه عدم پرداخت چک با مواردي از نقص اطلاعات نک حساب مشتريان مواجه شوند، مي‌بايد از صدور گواهينامه ناقص و يا ارجاع مشتري به شعبه صاحب حساب و يا ساير شعب خودداري نموده و جهت تکميل اطلاعات مورد نظر با شعبه صاحب‌حساب هماهنگي و پس از رفع نقص، نسبت به صدور گواهينامه عدم پرداخت اقدام نمايند. بديهي است بدين منظور کليه شعب موظف به انجام همکاريهاي لازم با يکديگر مي‌باشند.

دايره پرداخت متمرکز چکهاي جاري سحر واقع در اداره پاياپاي و وصول بروات، شعب مرکزي و واحدهاي پاياپاي اسناد بانکي بانک تجارت در شهرهاي داراي اتاق پاياپاي اسناد بانکي که اقدام به پرداخت متمرکز چکهاي جاري سحر واگذاري ساير بانکها مي‌نمايند ، مي‌بايد مطابق موارد فوق الذکر نسبت به صدور گواهينامه عدم پرداخت براي چکهاي وصول نشده اقدام نمايند.

در صورتیکه سیستم شعبه صاحب حساب به هر دلیلی از سرویس خارج باشد کاربر قادر به صدور برگشتی نخواهد بود .

3-2-حذف اطلاعات:

با انتخاب این گزینه منوی زیر ظاهر میگردد که کاربر میتواند با ورود تاریخ سال ورود فرم چک برگشتی وهمچنین کد شعبه صاحب حساب اطلاعات برگشتی را حذف نماید.

3-3- چاپ گواهی عدم پرداخت چک:

با انتخاب این گزینه و ورود سال ورود فرم چک برگشتی به سیستم و همچنین سریال فرم و کد شعبه صاحب حساب کاربر میتواند چاپ گواهینامه عدم پرداخت چک فراگیر را تهیه نماید.

3-4- گزارشات:

کاربر با انتخاب این گزینه میتواند از چکهای برگشتی حسابهای جاری فراگیر بر اساس انتخابهای مختلف گزارش تهیه نماید.

4صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك:

کاربر با انتخاب این گزینه و ورود شماره پرسنلی و رمز فراگیر وارد منوی زیرمیگردد که شامل 3 گزینه به شرح ذیل میباشد:

4-1-پردازش اطلاعات

4-2-چاپ گواهی عدم پرداخت چک

4-3-گزارشات

4-1-پردازش اطلاعات:

با انتخاب این گزینه کاربر وارد منوی زیر میگردد که شامل موارد ذیل میباشد:

• ایجاد

• اصلاح

• حذف

• جستجو

در صورتي كه موجودي حساب صادر كننده چك نزد بانك كمتر از مبلغ چك باشد به تقاضاي دارنده چك، بانك مكلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چك بپردازد و دارنده چك با قيد مبلغ دريافت شده در پشت چك و تسليم آن به بانك، گواهينامه مشتمل بر مشخصات چك و مبلغي كه پرداخت شده از بانك دريافت مي‌نمايد. چك مزبور نسبت به مبلغي كه پرداخت نگرديده بي محل محسوب و گواهي‌نامه بانك در اين مورد براي دارنده چك جانشين اصل چك خواهد بود.صدور "گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك" مختص حسابهايي است كه در شعبه مفتوح بوده و مانده آنها فقط براي پرداخت قسمتي از وجه چك كفايت مينمايد لذا حسابهايي كه NAC آن ابطال شده و يا فاقد موجودي باشد، مشمول مفاد اين بخش از دستورالعمل نخواهند بود.

صدور "گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك" صرفاً زماني ميسر مي باشد كه به جز كسري موجودي هيچ علت ديگري از جمله تقدم تاريخ، مغايرت امضاء و .... مانع پرداخت وجه چك نباشد. به عبارت ديگر كسري موجودي بايد تنها علت عدم پرداخت وجه چك باشد و در صورت وجود مواردي از قبيل تقدم تاريخ، مغايرت امضاء، فقدان موجودي و ... صدور "گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك" امكانپذير نخواهد بود. بنابراين متصديان مربوطه در شعب مي‌بايد دقت لازم در اينخصوص را بعمل آورند.

صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك صرفاً در شعبه صاحب حساب امكانپذير خواهد بود.

صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك صرفاً مختص چك هايي است كه دارنده چك براي وصول آن بصورت حضوري به شعبه مراجعه نموده و در فرآيند چكهايي كه از طريق اتاق پاياپاي اسناد بانكي (كلر) يا برات و يا نظاير آن به شعبه واصل مي‌گردد تعريف نگرديده است.

متصديان مربوطه در شعب مي‌بايد ضمن اعمال كنترلهاي معمول براي پرداخت وجه چك، در صورت عدم وجود مانعي براي پرداخت چك (باستثناي كسري موجودي)، مانده حساب مشتري را پس از كسر كارمزد صدور گواهينامه عدم پرداخت محاسبه و به دارنده چك اعلام و چنانچه دارنده چك تمايل به دريافت مبلغ مذكور داشته باشد جهت صدور گواهينامه به شرح ذيل اقدام نمايند.

تذكر1: عمليات پرفراژ سند و پرداخت وجه مي‌بايد در آخرين مرحله و پس از صدور گواهينامه انجام پذيرد. در صورتي كه پرفراژ سند قبل از صدور گواهينامه انجام پذيرد به لحاظ صفر شدن موجودي حساب مشتري، صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك ميسر نخواهد بود.

تذكر2: مبلغ سند تنظيم شده مي‌بايد عيناً با مبلغ قابل پرداخت مندرج در گواهينامه (اين مبلغ بصورت اتوماتيك توسط سيستم محاسبه و درج مي‌گردد) برابر باشد. لذا به منظور حصول اطمينان از صحت سند صادره متصديان مربوطه مي‌بايد مبلغ سند صادره را با گواهينامه‌اي كه توسط سيستم صادر خواهد شد انطباق دهند.

• ایجاد:

صدور "گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك" به عنوان يكي از آيتم‌هاي سيستم مكانيزه چكهاي برگشتي (گزينه 14 منوي مدير) تعبيه گرديده است.ين فعاليت قابليت اضافه شدن به فهرست فعاليتهاي تحويلدار را ازطريق گزينه 46 منوي مدير (مجوز فعاليت منوي مدير در منوي تحويلداري) را دارا مي‌باشد.منوي ورود اطلاعات همانند سيستم صدور گواهينامه عدم پرداخت چك داراي امكانات "ويرايش اطلاعات"، "ايجاد" و "حذف" مي باشد كه فعاليت‌هاي مشابه با سيستم مذكور را انجام مي‌دهند.

کاربر با انتخاب گزینه ایجاد وارد منوی ورود اطلاعات برگشتی قسمتی از وجه چک میگردد . 

فرم ورود مشخصات چك: 

 در اين فرم مي‌بايد شماره حساب، شماره سري و شماره سريال، مبلغ و تاريخ چك (براساس مشخصات چك مورد نظر) ثبت گردد كه بمنظور حصول اطمينان از صحت ورود اطلاعات، عمليات مذكور مي بايد دوبار تكرار شود. 

 تاييد كاربر مبني بر اينكه "آيا امضاهاي چك كامل و مطابق كارت نمونه امضا مشتري مي‌باشد؟" مي‌بايد توسط متصدي به سيستم اعلام گردد.

 محلي جهت درج مبلغ كسري موجودي كه وجه چك در ازاي آن مبلغ قابل پرداخت نمي‌باشد (مبلغ غير قابل پرداخت چك) منظور گرديده است كه مي‌بايد توسط كاربر تكميل گردد. بديهي است مبلغ وارد شده در اين محل مي بايد هميشه كمتر از مبلغ چك باشد.

فرم ورود مشخصات صاحب حساب: 

 اطلاعات اين فرم شامل مشخصات فردي صاحب حساب بوده كه بصورت اتوماتيك از فايل NAC استخراج و به كاربر نمايش داده خواهد شد و در صورت تكميل بودن اطلاعات امكان ادامه كار وجود خواهد داشت.

 امكان ويرايش اطلاعات در اين فرم از كاربر سلب گرديده در صورت لزوم، هرگونه اصلاح اطلاعات صاحب حساب فقط از طريق اصلاح در سيستم نك امكانپذير مي باشد. 

فرم تكميل مشخصات دارنده چك: 

دراين فرم اطلاعات مربوط به ذينفع چك كه آنرا براي وصول به شعبه ارائه داده براساس ظهرنويسي چك درج مي‌گردد و عيناً همانند سيستم فعلي صدور گواهينامه عدم پرداخت چك مي‌باشد.

از آنجاييكه در حال حاضر صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك در چكهاي كلر انجام نمي‌پذيرد و انجام آن صرفاً با مراجعه حضوري مشتري امكانپذير مي‌باشد لذا مشخصات بانك واگذارنده (نماينده) فعلاً در اين بخش موضوعيت نخواهد داشت.

امكاناتي نظير دستيابي به كد محل صدور شناسنامه دارنده چك با استفاده كليدهاي Ctrl+B و تايپ نام محل مورد نظر و ساير كنترلها مطابق سيستم فعلي در اين بخش تعبيه گرديده است.

تكميل كليه فيلدهاي اطلاعاتي اين فرم الزامي است.

فرم هاي ورود اطلاعات امضاء كنندگان چك : 

اين فرم ها فقط درمورد حساب هاي جاري مشترك و حسابهاي جاري اشخاص حقوقي به نمايش درآمده و حاوي اطلاعات فردي مشتركان حساب مشترك و يا صاحبان امضاء مجاز شركت‌ها ، موسسات و ... مي‌باشند. كاربر سيستم مي‌بايد ضمن كنترل صحت و كامل بودن اطلاعات به نمايش درآمده، با توجه به امضاء يا امضاهاي مندرج در چك با انتخاب Y يا N به سئوال سيستم "آيا مشخصات فوق جزء امضاء كنندگان چك مي‌باشد؟" پاسخ دهد كه پاسخ سئوال مذكور تعيين كننده افرادي است كه نامشان در گواهينامه صادره به عنوان صادر كننده چك درج خواهد شد.

كارمزد صدور گواهينامه : 

- كارمزد صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك، معادل مبلغ كارمزد صدور گواهينامه عدم پرداخت چك تعيين شده درآيين نامه تعرفه معاملات ريالي (در حال حاضر 30.000 ريال) بوده كه اسناد آن بصورت اتوماتيك توسط سيستم صادرخواهد شد.

- اسناد كارمزد بانك بر وجه دريافتي توسط دارنده چك ارجحيت داشته و ادامه كار صرفاً به شرطي انجام خواهد پذيرفت كه موجودي حساب مشتري تكافوي كارمزد مربوطه را بدهد. درغيراينصورت صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك امكانپذير نخواهد بود. ضمناً در محاسبه مبلغ غيرقابل پرداخت چك، مانده حساب مشتري پس از كسر كارمزد ملاك عمل مي‌باشد. 

    بــد: حساب جاري مشتري 

 بـس: حساب كارمزد دريافتي متفرقه

• اصلاح اطلاعات: 

- اصلاح اطلاعات صرفاً تا قبل از چاپ گواهينامه امكانپذير خواهد بود و بعد از آن هيچ گونه تغييري در ركورد ايجاد شده صورت نخواهد پذيرفت.

- اصلاح اطلاعات چك و دارنده چك بصورت مستقيم امكانپذير در سيستم از طريق گزينه اصلاح اطلاعات امكانپذير مي‌باشد.

- اصلاح اطلاعات صاحب (يا صاحبان حساب) از طريق اصلاح فيلد مربوطه در سيستم نك و سپس ورود به منوي اصلاح در سيستم و عبور از فيلد مربوطه صورت مي پذيرد.

- براي اصلاح اطلاعات صاحبان امضاء مجاز شركتها و يا مشتركان حساب‌هاي مشترك مي‌بايد گواهينامه صادره حذف و پس از اصلاح نك، مجدداً اقدام به صدور گواهينامه گردد. 

• حذف اطلاعات: 

حذف اطلاعات صرفاً تا زماني امكانپذير است كه گواهينامه مربوط به آن چاپ نشده باشد و پس از چاپ يك گواهينامه به هيچ عنوان امكان حذف اطلاعات آن وجود نخواهد داشت. لذا متصديان مربوطه در شعب مي‌بايد قبل از چاپ گواهينامه صادره از صحت اطلاعات وارده و نيز قطعيت تصميم دارنده چك در خصوص صدور گواهينامه مزبور اطمينان حاصل و سپس نسبت به چاپ گواهينامه مربوطه اقدام نمايند.

4-2-چاپ گواهينامه عدم پرداخت: 

با انتخاب این گزینه منوی زیر ظاهر میگردد که کاربر میتواند با ورود سال وسریال فرم گواهینامه عدم پرداخت چک چاپ فرم مربوطه را تهیه نماید.

پس از چاپ گواهينامه، به هيچ عنوان امكان حذف اطلاعات يا تغيير در مندرجات گواهينامه وجود نخواهد داشت. لذا متصديان مربوطه در شعب مي‌بايد قبل از چاپ گواهينامه صادره از صحت اطلاعات وارده و نيز قطعيت تصميم دارنده چك در خصوص صدور گواهينامه مزبور اطمينان حاصل و سپس نسبت به چاپ گواهينامه مربوطه اقدام نمايند.

هر گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك داراي شماره سري و سريال منحصر به فرد مي‌باشد. شماره سريال گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك 6 رقمي و شامل 2 رقم سال صدور و 4 رقم شمارنده مي‌باشد كه از 0001 شروع و به ترتيب ادامه مي‌يابد. رقم شمارنده در باجه ها از 5001 و چنانچه شعبه‌اي داراي بيش از يك باجه باشد در باجه‌هاي بعدي به ترتيب از 6001 ، 7001 و ... شروع خواهد شد.

شماره پيش‌سريال (سري) گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك از نظر فرمت مشابه پيش‌سريال چكها و از كد شعبه صادر كننده تشكيل ميشود به نحوي كه دو رقم ابتدايي كد شعبه در بالاي خط زمينه و 3 رقم بعدي در زير خط زمينه قرار مي‌گيرد.

- به منظور ايجاد سهولت در كار ، شماره آخرين گواهينامه صادره در منوي چاپ بصورت پيش‌فرض قرارداده شده است.

**پرداخت وجه گواهينامه هاي صادره: 

چنانچه بعد از صدور گواهينامه، موجودي حساب مشتري براي پرداخت مبلغ گواهينامه (الباقي وجه چك) يا قسمتي از آن كفايت نمايد، امكان پرداخت وجه تأمين شده به شرح ذيل ميسر مي باشد:

- پرداخت مبلغ گواهينامه صرفاً در شعبه صاحب حساب امكانپذير مي‌باشد.

- پرداخت وجه گواهينامه صرفاً در وجه شخصي كه گواهينامه به نام وي صادر گرديده امكانپذير مي‌باشد.

- چنانچه مبلغ تأمين شده در حساب تكافوي پرداخت مبلغ گواهينامه را بنمايد امكان پرداخت وجه گواهينامه به مثابه يك چك با كد عمليات 136 ميسر مي باشد. 

- چنانچه مبلغ تأمين شده در حساب تكافوي پرداخت بخشي از مبلغ گواهينامه را بنمايد و دارنده چك تقاضاي دريافت مبلغ مذكور و صدور گواهينامه عدم پرداخت قسمتي از وجه چك بابت الباقي آنرا داشته باشد، گواهينامه موجود به عنوان يك چك جديد تلقي شده كه حساب مشتري بابت بخشي از مبلغ آن بلامحل مي‌باشد.